Özlem YAŞAR, Damla Rumeysa KAYA, Dilan BAYİN, Ahmet ÇOPUR

Sosyal Bilgiler Öğretiminde Zekâ Oyunlarının Kullanımı: Q-Bitz Oyunu Örneği

Sosyal bilgiler öğretim programında yer alan kültür ve miras ögelerinin öğrencilere aktarılmasında Q-Bitz oyunun etkililiğini ölçmek çalışmamızın ana amacını oluşturmaktadır. Araştırmanın katılımcılarını Balıkesir’deki bir devlet okuluna devam eden 41 yedinci sınıf öğrencisi oluşturmuştur. Yarı deneysel desen ön test- son test eşitlenmemiş kontrol gruplu desene göre gerçekleştirilen çalışmada veri toplama aracı olarak Q-Bitz oyunu ve başarı testi kullanılmıştır. Elde edile veriler ise SPSS22 programı ile analiz edilmiştir. Her iki gruba da uygulanan ön ve son test puanları gruplar arası ve grup içerisinde karşılaştırılması Bağımsız Örneklemler için t-Testi kullanılarak yapılmıştır. Araştırma sonucu elde edilen bulgulara göre deney ve kontrol gruplarının başarıları arasında deney grubu lehine anlamlı fark olduğu saptanmıştır. Buna göre Q- Bitz zekâ oyununun sosyal bilgiler dersinde kullanılmasının; öğrenci başarılarını arttırmada çok büyük bir etki yarattığı sonucuna ulaşılmıştır. Bu bulgulara dayalı olarak; strateji oyunlarının sosyal bilgiler dersinde kullanımına yönelik öncülük edeceği düşünülmektedir. Araştırmadan elde edilen bulgulara dayanarak; Q- Bitz oyununun farklı sınıf düzeylerinde yer alan sözel ağırlıklı derslere uyarlanarak etkisinin araştırılması, yapılandırmacı yaklaşımı destekleyecek şekilde ders kitaplarında da zekâ oyunlarıyla bağlantılı etkinliklere yer verilmesi ve farklı zekâ oyunlarının Osmanlı Devleti’nin kültür ve miras ögelerinin aktarılmasında etkisinin incelenmesi şeklinde öneriler getirilmiştir.

Anahtar Kelimeler:

Sosyal bilgiler, Zekâ oyunları, Q-Bitz oyunu

Use of Intelligence Games in Social Studies Teaching: Example of Q-Bitz Game

The main purpose of this study is to measure the effectiveness of the Q-Bitz game in transferring the cultural and heritage elements in the social studies curriculum to the students. The participants of the study consisted of 41 7th grade students attending a public school in Balıkesir. The Q-Bitz game and achievement test were used as data collection tools in the study, which was carried out according to the quasi-experimental design pretest-posttest unequalized control group design. The obtained data were analyzed with the SPSS22 program. The comparison of the pre- and post-test scores applied to both groups between and within the group was made using the t-Test for Independent Samples. According to the findings obtained as a result of the research, it was determined that there was a significant difference between the achievements of the experimental and control groups in favor of the experimental group. Accordingly, it can be said that the use of Q-Bitz intelligence game in social studies course has a great effect on increasing student achievement. Based on these findings, it is thought that it will lead to the use of strategy games in social studies lessons. Suggestions were made to investigate the effect of Q-Bitz game by adapting it to verbal-weighted lessons at different grade levels, to include activities related to mind games in textbooks to support the constructivist approach, and to examine the effect of different mind games on the transfer of cultural and heritage elements of the Ottoman Empire.

Keywords:

Social studies, Brain teasers, Q-Bitz game,

PDF

___

Aydın, H. (2012). Felsefi temeller ışığında yapılandırmacılık. Noel Akademik Yayıncılık.
Batar, M. (2021). Zekâ oyunları ile ilgili yeni ve orijinal bir ders materyali geliştirilmesi. Uluslararası Ders Kitapları ve Eğitim Materyalleri Dergisi, 4(2), 77-93. https://doi.org/10.53046/ijotem.983844.
Baykul, Y. (2000). Eğitimde ve psikolojide ölçme: Klasik test teorisi ve uygulaması. ÖSYM Yayınları.
Bingölbali, E., & Özmantar, M. F. (2009). Matematiksel zorluklar ve çözüm önerileri. Pegem Akademi Yayıncılık.
Brooks M. G. & Brooks J. G. (1999). The courage to be constructivist. Educational Leadership, 57(3): 18–24. Fulltext at https://cepa.info/7597
Büyüköztürk, Ş., Çakmak, E. K., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş., & Demirel, F. (2008). Bilimsel araştırma yöntemleri. Pegem Akademi Yayıncılık.
Çağır, S. (2020). Sosyal bilgiler kavramlarının öğretiminde zekâ ve akıl oyunları [Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Yıldız Teknik Üniversitesi.
Dewey, J. (2004). Democracy and education an introduction to the philosophy of education. Aakar Books.
Duru, S. (2014). Yapılandırmacı ve geleneksel öğrenme ortamlarının öğretmen adaylarının eğitim inançları üzerine etkisi. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 36(36), 15-28. https://dergipark.org.tr/tr/pub/pauefd/issue/32869/374794.
Ekiçi, M., Öztürk, F., & Adalar, H. (2017). Sosyal bilgiler öğretmen adaylarının zekâ oyunlarına ilişkin görüşleri. Researcher, 5(4), 489-502.
Green, S. B., & Salkind, N. J. (2005). Using SPSS for windows and macintosh: Analyzing and understanding data. Pearson/Prentice Hall.
Güneş, D., & Yünkül, E. (2021). Sınıf öğretmenlerinin akıl ve zekâ oyunlarının ilkokulda kullanımına yönelik değerlendirmeleri. Uluslararası Sosyal Bilimler Akademi Dergisi, (5), 784-803. https://doi.org/10.47994/usbad.893591.
Gürbüz, S., & Şahin, F. (2018). Sosyal bilimlerde araştırma yöntemleri felsefe- yöntem -analiz. Seçkin Yayıncılık.
Gürses, A. (2010). Geleneksel öğretim nedir, ne değildir? Araştırma projesi eğitimi çalıştayı, http://maycalistaylari.comu.edu.tr/calistaykimya/sunumlar/danisman//Ahmet Gurses.pdf adresinden erişilmiştir.
İpek Akbulut, H., & Çepni, S. (2013). Bir üniteye yönelik başarı testi nasıl geliştirilir? İlköğretim 7. sınıf kuvvet ve hareket ünitesine yönelik bir çalışma. Amasya Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 2(1), 18-44. https://dergipark.org.tr/tr/pub/amauefd/issue/1728/21171
Kan, Ç. (2010). Sosyal bilgiler dersi ve değerler eğitimi. Milli Eğitim Dergisi,138-145.
Kirriemuir, J., & Mcfarlane, A. (2004). Literature review in games and learning. https://telearn.archives-ouvertes.fr/hal-00190453
Korucu, H. (2019). Sosyal Bilgiler dersi tarih konularının öğretiminde oyunla öğretim uygulamaları (deneysel bir çalışma) [Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Balıkesir Üniversitesi.
Lou, Y., Abrami, P., & D'Apollonia, S. (2001). Small group and individual learning with technology: a meta-analysis. Review of Educational Research, 71(3), 449-521.
Mackey, A. P., Hill, S. S., Stone, S. I., & Bunge, S. A. (2011). Differential effects of reasoning and speed training in children. Developmental Science, 14(3), 582-590.
Millî Eğitim Bakanlığı [MEB]. (2013). Ortaokul ve imam hatip ortaokulu zekâ oyunları dersi (5, 6, 7, 8. sınıflar) öğretim programı. Devlet Kitapları Müdürlüğü Basım Evi.
Millî Eğitim Bakanlığı [MEB], (2016). 2016 Öğretim programları. MEB
Millî Eğitim Bakanlığı [MEB]. (2018). Sosyal bilgiler dersi öğretim programı (İlkokul ve Ortaokul 4, 5, 6 ve 7. Sınıflar). MEB.
Özdevecioğlu, B., & Hark Söylemez, N. (2021). Akıl ve oyunları ile ilgili olarak yapılan lisansüstü çalışmaların değerlendirilmesi. Iğdır Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, (28), 17-53.
Rosas, R., Nussbaum, M., Cumsille, P., Marianov, V., Correa, M., Flores, P., Grau, V.,Lagos, F., López, X., López, V., Rodriguez, P., & Salinas, M. (2003). Beyond Nintendo: designan dassessment of educational video games for first and second gradestudents. Computer & Education, 40(1), 71-94.
Sadıkoğlu, A. (2017). Zekâ ve akıl oyunları dersinin değerler eğitimindeki rolünün öğretmen görüşlerine göre değerlendirilmesi. [Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. İstanbul Sabahattin Zaim Üniversitesi.
Sönmez, V. (1997). Sosyal bilgiler öğretimi ve öğretmen kılavuzu. Anı Yayıncılık.
Şanlıdağ, M., & Aykaç, N. (2021, 11 01). Zekâ oyunları dersinin öğrencilerin matematik problemi çözme tutumlarına ve matematik problemi çözmeye yönelik yansıtıcı düşünme becerilerine etkisi. Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi [MSKU Journal of Education], 8(2), s. 597-611.
Şimşek, A. (2012). Sosyal bilimlerde araştırma yöntemleri. Anadolu Üniversitesi Yayınları.
Uygun, K., Akkeyik, U. & Öztürk, C. (2018). Eğitsel oyunların sosyal bilgiler öğretimine etkisi etkinlik örneği. Araştırma ve Deneyim Dergisi, 3(2), 75-92. https://dergipark.org.tr/tr/pub/adeder/issue/41558/502964.
Vadeboncoeur, J. A. (1997). Child development and purpose of education: a historical context for constructivism in teacher education. Constructivist teacher education building a world of new understandings. (Ed., Richardson, Virginia). The Falmer Press.
Yeşilkaya, İ. (2013). 7.sınıf sosyal bilgiler dersi “zaman içinde bilim” ünitesinin eğitsel oyun yönetimi ile öğretimi [Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. İnönü Üniversitesi.
Yeşiltaş, E. (2009). Sosyal bilgiler öğretiminde öğretim materyalleri ve teknolojileri. M. Safran (Ed.) Sosyal bilgiler öğretimi içinde (225-241). Pegem Akademi Yayınları.
Yürüdür, E., & Coşkun Cımbız, T. (2017). Sosyal bilgiler öğretmenlerinin yapılandırmacı yaklaşıma dayalı sınıf içi uygulamalarına yönelik görüşleri. Erzincan Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 19(3), 276-300.
Zeybek, N., & Saygı, E. (2018). Apartmanlar oyununun ortaokul matematik öğretmen adaylarının uzamsal görselleştirme yeteneklerine olan etkisi. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 18(4), s. 2541-2559.