Akran Arabuluculuk Eğitiminin Ortaokul 5.Sınıf Öğrencilerinin Hoşgörü Eğilimlerine Etkisi Ve Akran Arabuluculuğuna Yönelik Görüşleri

Akran arabuluculuk eğitimin ortaokul 5.sınıf öğrencilerinin hoşgörü eğilimlerine etkisini ve akran arabuluculuğuna yönelik görüşlerini belirlemek amacıyla yapılandırılan bu çalışma, karma araştırma yöntemlerinden açımlayıcı sıralı karma desende yürütülmüştür. Araştırmanın nicel kısmında solomon dört grup modelli deneysel desen kullanılmış olup, nitel kısmı ise temel nitel araştırma şeklinde desenlenmiştir. Araştırmanın çalışma grubunu Uşak İlinin Banaz İlçesinde bulunan bir devlet ortaokulda 2016-2017 eğitim-öğretim yılında öğrenim gören 5.sınıf öğrencileri oluşmaktadır. Araştırmanın nicel boyutunda veri toplama aracı olarak Çalışkan ve Sağlam (2012) tarafından geliştirilen "Hoşgörü Eğilim Ölçeği" kullanılmıştır. Nitel boyutta ise odak grup görüşmesi yoluyla veriler toplanmıştır. Nicel boyutunda elde edilen verilerin çözümlenmesinde istatistik paket programından yararlanılmıştır. Araştırma sonucunda akran arabuluculuk eğitiminin öğrencilerin hoşgörü eğilimleri üzerinde olumlu yönde etkilediği bulunmuştur. Yapılan karşılaştırma testlerinde öntestli ve öntestsiz deney grubu lehine istatistiksel anlamda bir fark tespit edilmiştir. Araştırmanın nitel boyutundaki verilerin sonucunda ise Odak Grup Görüşmesi A’dan altı tema, Odak Grup Görüşmesi D’den yedi tema elde edilmiştir. Bu temalardan; “Değer Öğretimi, Beceri Öğretimi, İçsel Motivasyon, Sorun Çözme ve Özerklik” her iki grup için ortak bir sonuç olup, A grubunda “Kavram Öğretimi” teması, D grubunda ise “İlkeler ve Öfke Kontrolü” temalarının ortaya çıktığı bulgusuna ulaşılmıştır.

The Impact Of Peer Mediation Traıning Ontolerance Tendencies Of Secondary School Grade 5 Students And Their Views On Peer Mediation

The purpose of this study is to determine the effect of peer mediation education on tolerance dispositions of 5th grade students. The study was performed using explanatory sequential mixed design. In quantitative stage, solomon experimental design was employed while fundemental qualitative research was adopted. The study group consisted of 5t grade students studying at a public school in Banaz town, Uşak province. “The Tolerance Disposition Scale” by Çalışkan and Sağlam (2012) was utilized during the experimental process. After the intervention, the data was obtained qualitatively via focus group interview. In quantitative analysis, percentile, and frequencies for descriptive statistics; dependent and independent sample t test, one way variance analysis, the Dunnet C test of multiple comparison tests were performed. In qualitative analysis, the data obtained by focus group interview was analyzed using content analysis. The findings of this study show that the effect of peer mediation education on tolerance dispositions of 5th grade students. As for comparison tests, experimental group both with and without pretest has significantly tolerance disposition more than other ones. The results in qualitative stage of the study explain that six themes obtained from ‘the Focus Group Interview A’; seven themes were derived from ‘the Focus Group Interview’. A and B interviews shared common themes: "Values teaching, Skills teaching, Internal motivation, problem solving, and Otonomy". They also revealed the evidence that 'concept teaching' theme is separeately derived from A group while 'Principles and Anger control' theme is obtained especially from B group.

PDF

___

Akbaş, O. (2007, Kasım). Türk milli eğitim sisteminin duyuşsal amaçlarının (değerlerinin) ilköğretim 8. sınıf öğrencilerinde gerçekleşme derecesinin değerlendirilmesi. Değerler ve Eğitimi Uluslararası Sempozyumu içinde (ss. 673-695). (Ed: R. Kaymakcan, S. Kenan, H. Hökelekli, Ş. Arslan, M. Zengin). İstanbul: Dem Yayınları.
Arslan, E. (2014). 7.sınıf öğrencilerine uygulanan bir akran arabuluculuk eğitiminin akran arabulucuların çatışma çözme becerilerine olan etkisinin incelenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Çukurova Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Adana.
Başaran, İ. (1995). Hoşgörü ve eğitim, hoşgörü ve eğitim toplantısı. UNESCO Türkiye Milli Komisyonu ve Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Ortak Yayın, No:2, Ankara.
Bazarkulov, S. (2008). Değer öğretimi ve dinden öğrenme. Doktora Tezi, Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
Bell, K.S., Coleman, K.J., Anderson, A. & Whelan, P.J. (2000). The effecetiveness of peer mediation in a low-ses rural elementary school. Psychology in The Schools 37(6). 505-516.
Burrell, N., Ziber, C. S. & Allen, M. (2003). Evaluating peer mediation outcomes in educational settings: A Meta-Analytic Review. Conflict Resolution Quarterly 21(1). 7-26.
Büyükkaragöz, S. & Kesici, Ş. (1996). Öğretmenlerin hoşgörü ve demokratik tutumları. Eğitim Yönetimi, 3, 353-365.
Cresswell, W. J. (2014). Research Design: qualitative, quantitive and mixed methods approaches. UK: Sage Publications.
Çalışkan, H. & Sağlam, H. İ. (2012). Hoşgörü Eğilim Ölçeğinin Geliştirilmesi ve İlköğretim Öğrencilerinin Hoşgörü Eğilimlerinin Çeşitli Değişkenler Açısından İncelenmesi. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 122, 1431-1446.
Çokluk, Ö., Yılmaz, K. & Oğuz, E. (2011). Nitel bir görüşme yöntemi: odak grup görüşmesi. Kuramsal Eğitim bilim, 4(1), 95-107.
Demircioğlu, İ. H. (2008). Using historical stories to teach tolerance: the experiences of turkish eighth-grade students. The Social Studies, May/June, 105-110.
Dilekmen, M. & Ada, Ş. (2005). Öğrenmede güdülenme. Kazım Karabekir Eğitim Fakültesi Dergisi, 11, 113-123.
Dinç, E. & Üztemur, S. S. (2016). Ortaokul 8. sınıf öğrencilerinin demokratik değer algılarının karikatürler aracılığıyla incelenmesi. Elementary Education Online, 15(3), 974-988. DOI: 10.17051/io.2016.79948.
Gauley, M. (2006). Evaluation of respectful conflict resolution and peer mediation program. Community-University Institute for Social Research University of Saskatchewan.
Göksu, F. (2011). Bir kültürlerarası iletişim incelemesi: erasmus programı ile avusturya’ya giden Türk öğrencilerin yaşantı ve beklentileri üzerine yapılan odak grup çalışması. Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
Gözübüyük, M. (2002). Türkiye’de demokrasi ve hoşgörü kültür ve eğitiminin yaygınlaşmasında sivil toplum kuruluşlarının yeri ve önemi. Yüksek lisans tezi, Ankara Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
Gülkokan, Y. (2011). Akran arabuluculuk eğitimin ilköğretim öğrenci anlaşmazlıkları üzerindeki etkisinin incelenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitülüsü, İzmir.
Güloğlu, F. (2011). Çatışan öğrenciler ile arabulucu öğrencilerin “akran arabuluculuk” uygulamalarına ilişkin görüşleri. Yüksek Lisans Tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitülüsü, İzmir.
Gürkan, T. (1995). Üniversite öğrencilerinin hoşgörü kavramına bakışı. Hoşgörü ve Eğitim Toplantısı, 12-16, Ankara.
İftar, G. K. (2004). Özel eğitimde fokus grup araştırmaları. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Özel Eğitim Dergisi, 5(1), 1-7.
İnel, Y. & Gökalp, A. (2018). Ortaokul öğrencilerinin hoşgörü eğilimlerinin incelenmesi. Turkish Studies, 13(27), 847-877.
Johnson, D. W. & Johnson, R. T. (1996). Effectiveness of conflict managers in an inner-city elementary school. Journal of Educational Research, 89(5), 280-286.
Johnson, D.W., Johnson, R., Dudley, B.,Ward M. & Magnuson, D. (1995). The impact of peer mediation training on the management of school and home conflicts. American Educational Research Journal, 32(4), 829 844.
Johnson, W.D. & Johnson, R. (2001). Teaching students to be peacemakers: A Meta-analysis. research reports. The Annual Meeting of the American Educational Research Association. (Seattle WA. 10-14 April 2001)
Kabapınar, Y. (2007). İlköğretimde hayat bilgisi ve sosyal bilgiler öğretimi. Ankara: Maya Akademi.
Kalın, Z. (2013). Ortaokul 5. sınıf öğrencilerinin hoşgörü eğilimlerinin çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Atatürk Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Erzurum.
Karataş, Z. (2015). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Manevi Temelli Sosyal Hizmet Araştırma Dergisi, 1(1), 62-80.
Kepenekçi, K. Y. (2004). Sınıf öğretmenlerine göre hoşgörü. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi 38, 250-265.
Kılcan, B. (2016). Öğrencilerce; küsmek, barışmak ve barış eğitimi. International Online Journal of Educational Sciences, 8(3), 193-210.
Kiago W. H. (2009). Explorıng the impact of the organizatıon of a peer mediation program on conflict resolutıon and school climate in an urban high school. Unpublished Doctoral Thesis. Cambridge College.
Kinasewitz, M. T. (1996). Reducing aggression in a high school setting through a conflict resolution and peer mediation program. Unpublished Doctoral Thesis. Nova Southeastern University.
Kolaç, E. (2010). Hacı Bektaş Veli, Mevlana ve Yunus felsefesiyle Türkçe derslerinde değerler ve hoşgörü eğitimi. Türk Kültürü ve Hacı Bektaş Veli Araştırma Dergisi, 55, 193-208.
Koruklu, Ö., N. & Aysan, F. (2004). Arabuluculuk eğitiminin empatik eğilim, iletişim ve çatışma çözme becerisine etkisi. Buca Eğitim Fakültesi Dergisi. Yıl: 2004 Sayı: 15
Koşkunlu, Y. (2008). Muzaffer izgü’nün “annemin akıl almaz maceraları” serisindeki “aile” kavramının çocuk gelişimi açısından değerlendirilmesi. Yüksek Lisans Tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İzmir.
Kuş, Z. & Çetin, T. (2014). İlköğretim öğrencilerinin demokrasi algıları. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri Dergisi, 14(2), 769-790.
Lintner, T. (2005). A world of difference: teaching tolerance through photographs in elementary school. The Social Studies, January/February, 34-37.
MEB (2004). Sosyal Bilgiler Dersi (4-5. Sınıflar) Öğretim Programı ve Kılavuzu. Ankara: Milli Eğitim Bakanlığı.
MEB (2018). Sosyal bilgiler dersi öğretim programı (ilkokul ve ortaokul 4, 5, 6 ve 7. sınıflar). Ankara: Milli Eğitim Bakanlığı.
MEB, (2013a). Sosyal Bilgiler (4-5. sınıflar) öğretim programı ve kılavuzu. http://ttkb.meb.gov.tr/program2.aspx/program2.aspx?islem=1&kno=38 31 Mayıs 2017 tarihinde alınmıştır.
MEB, (2013b). Sosyal Bilgiler (6-7. sınıflar) öğretim programı ve kılavuzu. http://ttkb.meb.gov.tr/program2.aspx/program2.aspx?islem=1&kno=38 31 Mayıs 2017 tarihinde alınmıştır.
Önger, S. & Çetin, T. (2017). Ortaokul öğrencilerinin inanç turizmi ve hoşgörü algısı. Anadolu Kültürel Araştırmalar Dergisi, 1(1), 70-84.
Önger, S. (2013). Sosyal bilgiler eğitiminde hoşgörü.-Eskişehir Odunpazarı ilçesi sosyal bilgiler öğretmenlerinin tutum ve görüşleri. Yüksek Lisans Tezi, Pamukkale Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Denizli.
Özdoğan, B. (1995). Ailede hoşgörü. Hoşgörü ve Eğitim Toplantısı, 63-69, Ankara.
Öztürk, C. (2007). Hayat bilgisi ve sosyal bilgiler öğretimi: Yapılandırmacı bir yaklaşım. (3.baskı). C. Öztürk içinde, Sosyal bilgiler: Toplumsal yaşama disiplinlerarası bir bakış (s.22-49), Ankara: Pegem A Yayıncılık.
Sağlam, T. (2004). Dramatik eğitim: amaç mı? araç mı? Tiyatro Araştırmaları Dergisi, 17, 4-22.
Schrumpf, F., Crawford, K.D. & Bodine, J. R. (2007a). Okulda çatışma çözme ve akran arabuluculuk. (Çev. Akbalık, G.F. ve Karaduman, D. B.). Ankara: İmge Kitabevi.
Schrumpf, F., Crawford, K.D. & Bodine, J. R. (2007b). Okulda çatışma çözme ve akran arabuluculuk öğrenci el kitabı. (Çev. Akbalık, G.F. ve Karaduman, D. B.) Ankara: İmge Kitabevi.
Sönmez, V. & Alacapınar, G. F. (2014). Örneklendirilmiş bilimsel araştırma yöntemleri. Ankara: Anı Yayıncılık.
Stevens, R. & Charles, J. (2005). Preparing teachers to teach tolerance. Multicultural Perspectives, 7(1), 17–25.
Sünbül, D. (2008). Müzakere (problem çözme) ve arabuluculuk eğitim programının ortaöğretim 9. sınıf öğrencilerinin çatışma çözme becerileri, öfke kontrolü ile özsaygı düzeyleri üzerindeki etkisinin incelenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İzmir.
Şen, Ü. (2007). Milli Eğitim Bakanlığının 2005 yılında tavsiye ettiği 100 Temel Eser yoluyla Türkçe eğitiminde değerler öğretimi üzerine bir çalışma. Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
Tahiroğlu, M. & Çetin, T. (2015). Değerler eğitiminde kullanılan yöntemler, M. Gündüz içinde, Değerler Eğitimi (s.19-48), Ankara: Maya Akademi Yayınları.
Taştan, N. (2004). Çatışma çözme ve akran arabuluculuğu eğitimi programlarının ilköğretim 6. sınıf öğrencilerinin çatışma çözme ve akran arabuluculuğu becerilerine etkisi. Doktora Tezi, Ankara Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
Terry, B.L. & Gerber, S. (1997). An evaluation of peer mediation program. Research Report. Eastern Washington University.
Theberge, S. K. & Karan,C. (2004). Six factors inhibiting the use of peer mediation in a junior high school. Professional School Counseling. 7(4), s. 283 -290.
Theodorson, G. A. & Theodorson, A. (1979). A modern dictionary of sociology. New York: Barnes & Noble.
Türe, H. (2014). Sosyal bilgiler öğretmenlerinin hoşgörü algısı ve hoşgörü eğitimine bakışı. Yüksek Lisans Tezi, Akdeniz Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Antalya.
Türk, F. & Türnüklü, A. (2013). Akran arabuluculuk eğitiminin lise öğrencilerinin çatışmaları üzerindeki etkisinin incelenmesi. Sosyal Bilimler Dergisi,3(5), 55 - 68.
Türk, F. (2013). Akran arabuluculuk eğitiminin lise öğrencilerinin çatışmaları üzerindeki etkisi. Doktora Tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İzmir.
Üste, B. R. (2007). İnsan hakları eğitimi ve ilköğretimdeki önemi. Ege Akademik Bakış.7(1), 295- 310.
Vanderstoep, S. W. & Johnston, D. D. (2009). Research methods for everyday life, blending quantitative approaches. San Francisco: John Wiley & Sons.
Wan, G. (2006). Teaching diversity and tolerance in the classroom: a thematic storybook approach. Education, 127(1), 140-154.
Watson S. W. & Johnson, L. (2006). Tolerance in teacher education. Multicultural Education, 13(3), 14-17.
Yeşil, R. (2002). Okul ve ailede insan hakları ve demokrasi eğitimi. Ankara: Nobel Publishing.
YÖK (1998). Eğitim fakültesi öğretmen yetiştirme lisans programları. Ankara: Yüksek Öğretim Kurumu.
Zengin, F. (2008). Müzakere (problem çözme) ve arabuluculuk eğitim programının ilköğretim 4.- 5. sınıf öğrencilerinin çatışma çözüm stilleri ve atılganlık becerileri üzerindeki etkilerinin incelenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İzmir.