TÜRK HALK HUKUKUNDA BİR ANT (YEMİN) ŞEKLİ OLARAK DEĞNEKTEN ATLAMA: KONYA (MERAM/YATAĞAN) ÖRNEĞİ

İnsanoğlunun ortak yaşam paydasında buluşmasını sağlayan birçok etken vardır. Bu etkenlerden en önemlisi, toplum düzenini sağlayan kurallardır. Toplum hayatını düzenleyen, insanların huzur ve güven içerisinde yaşamasını temin eden bu kurallar, yazılı (anayasa, kanun, yönetmelik, vb.) ve sözlü (töre, örf, âdet, vb.) olmak üzere iki şekilde karşımıza çıkmaktadır. Yüzyılların deneyim ve birikimlerinden süzülüp kuşaktan kuşağa aktarılarak günümüze kadar gelen; töre örf, âdet, gelenek, görenek gibi sözlü hukuk kuralları, modern hukukun kaynaklarından bir tanesini oluşturmaktadır. Geçmişten günümüze kadar uzanan tarihsel süreçte insanların yaşamında varlığını devam ettiren ant (yemin) olgusu da sözlü hukuk kuralları içerisinde değerlendirilebilir. Yaratılıştan beri ruhunda bir güven eksikliği hisseden insanoğlu, bu noksanlığı tamamlama gayreti içerisine girmiş ve bunun sonucunda ant ritüeli doğmuştur. Kutsal bir eylem, mitik bir tecrübe olarak ortaya çıktığı düşünülen ant, insanların olduğu kadar toplumların hayatında da büyük bir yer tutmaktadır. Bu makalede, Türk kültüründe önemli bir yeri olan ant olgusunun tarihî ve kültürel yansımaları hakkında kısaca bilgi verildikten sonra, Konya ili Meram ilçesi Yatağan Mahallesinde yakın zamana kadar uygulanan değnekten atlama ritüeli üzerinde durulacaktır.

Anahtar Kelimeler:

Gelenek, sözlü hukuk kuralları, ant, Konya, değnekten atlama

PDF

___

ALPTEKİN, Ali Berat (2011), Halk Bilimi Araştırmaları, Akçağ Yayınları, Ankara.
BAŞAR, Zeki (1973), Tarihte-Tıp Tarihinde Yemin, Atatürk Üniversitesi Yayınları, Ankara.
BAYAT, Fuzuli (2013), Ana Hatlarıyla Türk Şamanlığı, Ötüken Neşriyat, İstanbul.
ÇETİN, Ayşe Yücel (2013), “Türk Masallarında Ant-Yemin ve Söz Verme İle İlgili Unsurlar”, (Ed. Metin Ergun), Türk Halk Edebiyatı İncelemeleri-Saim Sakaoğlu Armağanı, Türk Kültürünü Araştırma Enstitüsü Yayınları, Ankara, s.155-164.
DEMİR, Erkan (2013), “Üç And Bir Günde, Yalan Üçü De”, (Ed. Emine Gürsoy Naskali) Yemin Kitabı, Kitabevi Yayınları, İstanbul, s.139-145.
DURMUŞ, İlhami (2009), “Türk Kültür Çevresinde Ant”, Millî Folklor, S.84, s.97-106.
DURMUŞ, İlhami (2011), “Türklerde Kan Kardeşliği ve Antla İlgili Unsurlar”, Millî Folklor, S.89, s.100-108.
DURSUN, Aysun (2016), Türk Halk Hukuku, Ötüken Neşriyat, İstanbul.
ERCİLASUN, Ahmet B. vd. (1991), Karşılaştırmalı Türk Lehçeleri Sözlüğü I, Kültür Bakanlığı Yayınları, Ankara.
ERGİN, Muharrem (2004), Dede Korkut Kitabı I (Giriş-Metin-Faksimile), Türk Dil Kurumu Yayınları, Ankara.
ERGUN, Pervin (2015), “Türk Mitolojisinde Ağaç Kültü”, (Ed. Fatma Ahsen Turan-Meral Ozan), Türk Mitolojisine Giriş, Gazi Kitabevi Yayınları, Ankara, s.109-132.
GÖKDEMİR, Gönül (2003), “Türk Mitolojisinde Yemin-Ant Müessesesi”, Millî Folklor, S.59, s.60-72.
HARMANCI, Meriç (2012), “Dede Korkut Hikâyelerindeki Alkış ve Kargışlara İşlevsel Bir Yaklaşım”, Kocaeli Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, S.23, s.1-17.
İNAN, Abdülkadir (1998), “Eski Türklerde ve Folklorda Ant”, Makaleler ve İncelemeler I. Cilt, Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara, s.317-330.
KÂŞGARLI MAHMUD (2014), Dîvânu Lugâti’t-Türk (Giriş-Metin-Çeviri-Notlar-Dizin), (Haz. Ahmet Bican Ercilasun-Ziyat Akkoyunlu), Türk Dil Kurumu Yayınları, Ankara.
KÖSE, Nerin (1991), “Türk Halk Hikâyelerinde And”, Türk Dili ve Edebiyatı Araştırmaları Dergisi, S.6, s.169-182.
ÖNDER, Ali Rıza (1969), “Türklerde Ant İçme Geleneği”, Türk Dili S.219, s.228-232.
ROUX, Jean-Poul (2002), Türklerin ve Moğolların Eski Dini, (Çev.: Aykut Kazancıgil), Kabalcı Yayınevi, İstanbul.
SEYİDOĞLU, Bilge (1995), “Mitolojik Dönemde At”, (Ed. Emine Gürsoy Naskali), Türk Kültüründe At ve Çağdaş Atçılık, Resim Matbaacılık A.Ş, İstanbul, s.90-94.
TÜRK DİL KURUMU (2005), Türkçe Sözlük, Türk Dil Kurumu Yayınları, Ankara.
ÜNAL, Orçun (2013), “Ant Kelimesinin Kökeni Üzerine”, (Ed. Emine Gürsoy Naskali), Yemin Kitabı, Kitabevi Yayınları, İstanbul, s.227-235.
YALMAN (Yalgın), Ali Rıza (1977), Cenupta Türkmen Oymakları II, (Haz. Sabahat Emir), Kültür Bakanlığı Yayınları, Ankara.