DEDE KORKUT KİTABI’NDA VE HALK HİKÂYELERİNDE EVLİLİK

Halk kültürü, bireyin toplum içerisindeki yaşantısında, düzeni ve uyumu sağlar. Halk kültürünün oluşmasında, bireyin içinde yaşadığı toplumun tarihi, sosyal yapısı, kültürel olayları ve gelişen teknoloji etkili olur. Halk kültürü ürünleri, Türk toplum hayatının ifadesi, duygu ve düşünce birliğinin temel göstergesidir. Türk kültürü içerisinde evlilik, toplum hayatının kültür unsurlarının en yoğun yaşandığı geçiş dönemlerinden birisidir. Evlenme döneminde uygulanan adet ve inanmalarla, bireyin yeni başlayan yaşantısında mutlu olması, kötülüklerden korunması amaçlanır. Eski Türklerden günümüze kadar gelen inanmalarla, aileye yeni katılan bireyi kutsamak için, dinsel-büyüsel pratikler uygulanır. Bu çalışmada geçmişe ışık tutan en önemli eserlerimizden Dede Korkut Kitabı’nda ve halk hikâyelerinde yer alan evlenme biçimleri, kız arama, kız isteme, kalın / başlık, nişan, nikâh ve düğün gibi evlenme yolundaki süreçleri oluşturan aşamalarındaki uygulamalar ve pratikler üzerinde durulmaya çalışılmıştır.

Anahtar Kelimeler:

Dede Korkut Kitabı, halk hikâyeleri, evlilik çeşitleri

PDF

___

Aça, Mehmet (2010), “Türk Destancılık Geleneğine Bütüncül Yaklaşabilme ve Alp Kavramı Üzerine Bazı Yeni Yaklaşım Denemeleri”, İslamiyet Öncesi Türk Destanları, (Hazırlayanlar Saim Sakaoğlu, Ali Duymaz), s. 150-164, İstanbul: Ötüken Neşriyat.
Alptekin, Ali Berat (2002), Halk Hikâyelerinin Motif Yapısı, Ankara: Akçağ Yayınları.
Balaban, Ali Rıza (1982), Evlilik, Akrabalık Türleri / Sosyal Antropolojik Yaklaşım, İzmir: Karınca Matbaacılık.
Bali, Muhan (1973), Ercişli Emrah ile Selvi Han Hikâyesi / Varyantların Tespiti ve Halk Hikâyeciliği Bakımından Önemi, Ankara: Atatürk Üniversitesi Yayınları.
Bang, W.- (Arat), Reşit Rahmeti (1936), Oğuz Kağan Destanı, İstanbul: Burhaneddin Basımevi.
Bekki, Salahaddin (2006), Uzak Türk İllerinde Destanlaşan Evlilikler, Ankara: Öncü Kitap.
Bekki, Salahaddin (2016), Dede Korkut Araştırmaları, Elazığ: Manas Yayıncılık.
Duymaz, Ali (2001), Kerem ile Aslı Hikâyesi Üzerine Mukayeseli Bir Araştırma, Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları.
Genç, Reşat (1975), “Kaşgarlı Mahmud’a Göre XI. Yüzyılda Türklerde Evlenme”, Antropoloji Dergisi, Sayı VII, Ankara, s. 297-310.
Gönen, Sinan (2006), “Dede Korkut Hikâyeleri’nden Günümüze Yansıyan Evlilik Âdetleri”, Millî Folklor, Bahar, Yıl 18, Sayı 69, s. 62-71.
İnan, Abdulkadir (1987), “Türk Düğünlerinde Exogamie İzleri”, Makaleler ve İncelemeler, I. Cilt, s. 341-349, Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları.
Örnek, Sedat Veyis (1995), Türk Halkbilimi, Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları.
Sezen, Lütfi (2005), “Türkiye’de Evlenme Biçimleri”, A.Ü. Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, Sayı 27, Erzurum, (Prof. Dr. Şinasi Tekin Özel Sayısı), s. 185-195.
Türkmen, Fikret (1995), Âşık Garip Hikâyesi, Ankara: Akçağ Yayınları.
Türkmen, Fikret (1998), Tahir ile Zühre, Ankara: Atatürk Kültür Merkezi Yayınları.
Yeni Rehber Ansiklopedisi, İstanbul 1993-1994, Türkiye Gazetesi Yayınları
Yolcu, Mehmet Ali (2016), “Evlilikle İlgili İnanış ve Uygulamalar”, Halk Bilimi El Kitabı, (Editör Dr. Mustafa Aça), s. 458-478, Konya: Kömen Yayınları.