“ANA SÖZÜ” GAZETESİ ÖRNEĞİNDEN HAREKETLE GAGAUZ TÜRKÇESİNİN SÖZ VARLIĞINA BİR BAKIŞ

Bu çalışmada “Ana Sözü” gazetesinin son beş yılı (2012-2016) içerisindeki haberlerde güncel olarak kullanılan Gagauz Türkçesine ait kelimeler ele alınmıştır. İncelenen kelimelerin özellikleri hakkında bilgi verilmiştir. Türkiye Türkçesine en yakın lehçe olan Gagauz Türkçesinin söz varlığı incelendiğinde Türkiye Türkçesinden farklı kelimeler tercih edilerek aynı anlamda kullanılan ifadelere yer verildiğini ve Türkçenin kendine has özelliklerinden yararlanıldığı görülmektedir. Slav kültürünün etkisinde kalmasına rağmen kullanılan kelimeler içinde orijinaliteyi sağlayarak Gagauz Türkçesine has kelimeler ortaya çıkmıştır. Bu durum dil içinde kültür devamlılığının canlı tutulduğuna dair fikirler sunmaktadır. Fonetik olarak da görülen değişimlerin yanında yabancı kelimelerle birlikte oluşturulmuş fiil ya da kelimeler de tespit edilmiştir. Mensubu olduğu Hıristiyanlık dinine de Türkçenin imkânlarıyla kullandıkları dilin söz varlığına katarak yeni kelimeler türetmişlerdir. En göze çarpan özellik de Gagauz Türkçesi içerisinde kelimelerde erillik ve dişillik olayının görülmesidir ki bu Türkçenin özelliği değildir. Gagauzlar, Slav dilinin etkisiyle kadın ve erkek cinsiyeti ayrımı için kelimelerde eril cins ve dişil cins kullanırlar. Bu makalede örnekleriyle birlikte belirtilmiştir.

Anahtar Kelimeler:

Gagauz Türkçesi, Gagauzca kelime, Gagauz Basını, Gagauzlara has kelimeler, Gagauzlar

PDF

___

AGAR, Dr. Mehmet Emin, Kırım Türkçesi Kılavuzu, İstanbul, 1991 (Kendi Yayını).
AKALIN, Şükrü Halȗk; Türkçe Sözlük (11. Baskı), TDK Yayınları, Ankara, 2011.
ALTAYLI, Seyfettin, Azerbaycan Türkçesi Sözlüğü II, MEB, İstanbul, 1994.
Ana Sözü Gazetesi (2012-2016 sayıları).
ANZERLİOĞLU, Yonca, “Bükreş Büyükelçisi Hamdullah Suphi ve Gagauz Türkleri”, Bilig, 2006: 31-51.
ARGUNŞAH, M., GÜNGÖR, H., Gagauz Türkleri (Tarih-Dil-Folklor ve Halk Edebiyatı), Kültür Bakanlığı Yayınları, Ankara, 1991.
ARGUNŞAH, M., GÜNGÖR, H., Gagauzlar, Ötüken Yayınları, İstanbul, 1998.
BULUT, Yrd. Doç. Dr. Remzi, “Karadenizin Öteki Yakasındaki Türkler “Gagauz Türkleri”, Ayrıntı – Göller Bölgesi Aylık Hakemli Ekonomi ve Kültür Dergisi-”, C. 4, S. 42 (2016), s. 59-65.
ÇENELİ, İlhan, Kırım-Tatarcasında Yapım Ekleri, (Çeviren) Mustafa Argunşah, TDK, Ankara, 1997.
ERCİLASUN, Ahmet B. (Editör), Türk Lehçeleri Grameri, Akçay Yayınları, Ankara, 2007
KARAAĞAÇ, Günay, Türkçenin Ses Bilgisi, Kesit Yayınları, İstanbul, 2014.
KARANFİL, Güllü, Gagauz Leksikologiyası, Bengü Yayınları, Ankara, 2013.
KARPAT, Kemal H., İslam Ansiklopedis, “Gagauzlar”, http://www.islamansiklopedisi.info, Tarih: 11 Nisan 2017.
KAYNAK, İ., DOĞRU A., Gagauz Türkçesinin Sözlüğü, Kültür Bakanlığı Yayınları, Ankara, 1991.
KURT, B. (2017). “Türk Soylu Öğrencilerin Türkiye Türkçesi Sözlü Anlatım Çalışmalarının Konuşma Becerisi Değerlendirme Ölçeğine Göre Analizi: Gagauz Örneği.” Journal of History Culture and Art Research. 6 (2), 358-384.
ÖZKAN, Nevzat, Gagauz Türkçesi Grameri, TDK Yay., Ankara, 1996.
YAVUZ, Nuri, “Hamdullah Suphi Tanrıöver ve Gagavuzlar (Hamdullah Suphi Tanrıöver And Gagauz)”, Akademik Bakış Cilt 4 Sayı 7 Kış 2010.