TUVA TÜRKÇESİNDE SÖZ BAŞI /t-/ SESİ
Altay dillerinin sınıflandırılması ile ilgili çok sayıda çalışma yapılmıştır. Bu sınıflandırmalar yapılırken çeşitli sesler ölçüt olarak kullanılmıştır. Bunlardan biri de söz başı /t-/ sesidir. Tuva Türkçesi söz başı /t-/ sesi genel Türk dili alanı içinde özel bir konum sergilemektedir, bunun bir Oğuz grubu etkisi mi yoksa Moğol dil etkisi mi olduğu konusu hala açıklığa kavuşturulmuş değildir. Bu sebeple bu çalışmada Tuva Türkçesindeki /t-/ sesinin söz başındaki durumu incelemeye alınmış olup, öz başı /t-/ sesinin Moğol, Mançu-Tunguz, Kore, Japon ve Türk dili alanındaki durumundan bahsedilerek, Sibirya Türk lehçelerindeki durumu Tuva Türkçesi temelinde ayrıntılı olarak incelenmeye çalışılacaktır.
Anahtar Kelimeler:
/t-/ sesi, Tuva Türkçesi, Türk Dilleri, Altay Dilleri, Sibirya.
Initial phonem /t-/ in Tuvan Turkish
Numerous studies have been done on the classification of Altai languages. In making these classifications, various phonems were used as criteria. One of these is initial phonem / t- /. In Tuvan Turkish initial phonem / t- / has a special position within the general Turkish language field. Whether this is an Oghuz group or Mongolian language is still unclear. For this reason, in this study, the situation of / t- / phonem in Tuvan Turkish was taken into consideration and mentioning the position of / t- / phonem in Mongolian, Manchu-Tunguz, Korean, Japanese and Turkish languages, and the situation in Siberian Turkish dialects will be examined in detail on the basis of Tuvan Turkish.
Keywords:
/ t- / phonem, Tuvan Turkish, Turkish Languages, Altaic Languages, Siberia.,
___
- 1. BARAŞKOV, P.P. (1985) Fonetiçeskaya osobennosti govorov yakutskogo yazıka, Yakutsk: Yakutskoye knijnoye izdatelstvo.
- 2. BARUTCU, Sema (1989) “Altayca Kelime Başı /p/” Fırat Üniversitesi Dergisi (Sosyal Bilimler)1989, c. 3, s. ss.1-40.
- 3. BASKAKOV, N.A. (1975) Grammatika hakasskogo yazıka, Moskva.
- 4. CASTRÉN, M.A. (1857) Versuch einer koibalischen und karagassichen sprachlehre, St.Petersburg.
- 5. CHOİ H.W. (2010) Türkçe, Korece,Moğolca ve Mançu-Tunguzcanın Karşılaştırmalı Ses ve Biçim Bilgisi, Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
- 6. CLAUSON, S. Gerhard (1972) An Etymological Dictionary of Pre-Thirteenth-Century Turkish, Oxford.
- 7. DIBO, A.; STAROSTİN, S.A. ; MUDRAK, A. (2003) An Etymological Dictionary of Altaic Languages, Brill.
- 8. GABAİN, A. Von (2007) Eski Türkçenin Grameri, (Çev. Mehmet Akalın), Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları
- 9. DIRENKOVA, N.P. (1941) Grammatika şorskogo yazıka, Moskva-Leningrad.
- 10. ERDEM, Melek (2014) “Modern Oğuz Türkçesinde Söz Başı t ~ d” Çağdaş Türkoloji Araştırmaları (Yayına Hazırlayan Gülsüm Killi Yılmaz- Radion D. Sunçugaşev, Ankara-Abakan. 11. İLLİÇ-SVİTİÇ, V.M. (1963) “Altayskiye dental’nıye t, d” , Voprosı yazıkoznanıye, 6, Moskva 37-96.
- 12. KATANOV, N.F. (1903) Opıt izsledovaniya uryanxayskogo yazıka s ukazaniyem glavneyşix rodstvennıx otnoşeniy ego k drugim yazıkam tyurkskogo kornya, Kazan: Tipo-litografiya Imperetorskago Kazanskago Universiteta.
- 13. KİLLİ, G. (1996) Kuzeydoğu Türk Lehçelerinin Karşılaştırmalı Ses Bilgisi, Danışmanı Doç. Dr. Sema Barutcu Özönder, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Üniversitesi, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi.
- 14. KARAMANLIOĞLU, A.F. (1994) Kıpçak Türkçesi Grameri, Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
- 15. KARAŞLAR, Selda (2015) “Altay Dillerinde /t/ Sesi”, Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, c. 8. s. 40, ss.93-101.
- 16. OXOTNİKOV, S. vd. (1931) Pioner, Moskva.
- 17. PALM’BAH, A.A. ; İSHAKOV, F.G., (1955) “Pridıhatel’naya i nepridıhatel’nıye smıçnıye soglasnıye v tuvinskom yazıke”, İsslodovaniye po sravnitel’naya grammatike tyurskix yazıkov I-fonetika, Moskva.
- 18. POPPE, N. (1960) Vergleichende Grammatik der Altaischen Sprachen, Wiesbaden: Otto Harrassowitz.
- 19. POPPE, N. (1987) Introduction to Mongolian Comparative Studies, Helsinki.
- 20. RAMSTEDT, G. J. (1957) Einführung in die Altaische Sprachwissenschaft, I Lautlehre, (Haz. Pentti Aalto), Helsinki.
- 21. RÄSÄNEN, M. (1949) Materialien zur Lautgeschichte der türkischen Sprachen, Helsinki.
- 22. RASSADİN, V.İ. (1971) Fonetika i leksika tofalarskogo yazıka, Ulan-Ude.
- 23. RADLOFF, W. (1907) Obraztsov narodnoy literaturı tyurksix naslediye plemen:nareçiye uryanytsev(soyotov), abakanskix tatar i karagasov, çast 9, St. Petersburg. 24. RAGAGNİN, E. (2011) Dukhan, a Turkic Variety of Northern Mongolia, Wiesbaden: Harrosowitz Verlag.
- 25. SAT, Ş.Ç. (1987) Tıva Diyalektologiya, Kızıl: Nom Ündürer Çeri.
- 26. ŞÇERBAK, A.M. (1970) Sravnitel’naya fonetika tyurkskix yazıkov, Leningrad: İzdatel’svo nauka Leningrad otdeleniye.
- 27. TEKİN, Talat (1993) Japonca ve Altay Dilleri, Ankara: Doruk Yayınları.
- 28. TENİŞEV, E.R. (Red.) (1968) Tuvinsko-russkiy slovar’ , Moskva: İzdatel’stvo sovyetskaya entsiklopediya.
- 29. TENİŞEV, E.R. (1984) Sravnitel’no-istoriçeskaya grammatika tyurkskix yazıkov: fonetika, Moskva: İzdatel’svo nauka.
- 30. TSİNTSİUS, Vera (1949) Sravnitel'na fonetika tunguso-man'chzhurskikh yazıkov , Uchpedgiz, Leningrad.
- 31. ISHAKOV, F. G., (1957), Tuvinskiy Yazık Oçerk po Fonetika, Moskova.
- ISSN: 1727-060X
- Başlangıç: 2002
- Yayıncı: Hoca Ahmet Yesevi Uluslararası Türk-Kazak Üniversitesi
Sayıdaki Diğer Makaleler
Üsküp Türk Ağızlarında Cümle Bilgisi
Dîvân-ı Hikmet’te Organ Adlarının Kullanımı Üzerine Bir Değerlendirme
JUMABAY ABILOV VE KAZAK KOMEDISININ TÜRLERİ İLE TÜR ÇALIŞMALARI
Roza YESBALAYEVA, Sholpan KUDAİBERGENOVA
TUVA TÜRKÇESİNDE SÖZ BAŞI /t-/ SESİ