Araştırmada Kül Tigin abidesindeki basit cümleler çağdaş Kazak dilinin gramer kaidelerine göre incelenip türlerine göre tasnif edilmiştir. Türlerine göre basit cümleler calan cümle ve cayılma cümle olarak ikiye ayrılır. Calan cümle sadece özne ve yüklemden ibarettir. Cayılma cümle ise özne, yüklem, nesne, yer tamlayıcısı, zarf tümlecinden oluşur. Bu doğrultuda amacımız Kül Tigin abidesindeki basit cümleleri tespit ederek calan ve cayılma cümleleri incelemektir. Cümlelerdeki bazı özneler tek kelimeden, bazıları ise kelime gruplarından ibarettir. Metinde cayılma cümleler de çok kullanılmıştır. Araştırmamızda bu cümle türleri örneklerle açıklanarak sistematik şekilde sunulmuştur. Kül Tigin abidesindeki basit cümlenin diğer bir türü mantıksal gramer tiplerine göre değerlendirilip örneklendirilmiştir. Araştırmamızın amacı, Kül Tigin abidesindeki basit cümleleri türlerine göre değerlendirerek (eski Türk abidelerindeki basit cümleleri) sözdizimi bakımından sistematik bir şekilde araştırmaya zemin hazırlamaktır.

The main object of the research is the scientific description of simple sentences of the written monument to Kul-Tegin by methods and methods of systematizing the grammar of modern Kazakh language, that is, the definition and differentiation of types of simple sentences of the written monument of Kul-Tegin. The article deals with the types of simple sentences depending on their composition. Simple sentences on the composition are divided into unsolved and distributed proposals. If the unspoken proposals consist only of the subject and the predicate, then the prevailing sentences on the contrary consist of the subject, predicate, definition, addition and circumstance. In this connection, simple proposals of the written monument of Kul-Tegin are defined and they are differentiated into non-widespread and widespread proposals. Subjects in certain sentences are presented in the form of simple words, and in some sentences they occur as complex words. In a written memorial, widespread sentences are used in large numbers. Examples are given to them and they are systematically analyzed. The following type of simple sentences of the written monument of Kul-Tegin are grouped into logical-grammatical types, examples of these proposals are differentiated according to their system. The main purpose of the article is to define and clarify the types of simple sentences of the written monument to Kul-Tegin. This is the beginning of a systematic study of the syntax of the general ancient Turkic monuments.