BABALAR VE OĞULLAR METAFORUYLA “ÂSIM”A BAKMAK

1924 yılında kitap halinde neşredilen Mehmet Âkif Ersoy’un Safahat’ının Altıncı Kitabı’nı oluşturan “Âsım”, 1919 yılında Sebîlürreşâd dergisinde tefrika edilmeye başlandığı tarihten bugüne kadar Türk edebiyatı ve düşünce tarihinde iz bırakmış önemli eserlerden biridir. Manzum bir tiyatro havasında ve daha çok diyalog tekniğinden hareketle kurgulanan bu manzumenin hemen başında eşhâs-ı muhâvere (şahıs kadrosu) okuyucuya tanıtılır ve bu kadro sırasıyla Hocazâde, Köse İmam, Âsım ve Emin’den oluşur. Bu durum devri için alışılmış bir sanatçı tavrı olmamakla birlikte okuyucuda bir tiyatro eseriyle karşı karşıya olduğu izlenimi uyandırması bakımından ilginçtir. Bu dört şahsa, babalar ve oğullar metaforu münasebetiyle dâhil edebileceğimiz, konuşmalarda çeşitli münasebetlerle zikri geçen, Hocazâde’nin büyükbabası Nureddin Ağa, yine Hocazâde’nin babası ve Köse İmam’ın hocası olan Hoca Tahir Efendi de eklenebilir. Şahsiyetlere dikkatle bakıldığında bunlar arasında baba-oğul, hoca-talebe ilişkisi olduğu hemen fark edilir. Bunun yanı sıra metni ilginç kılan niteliklerden biri de manzumenin şahıs kadrosunun bir kısmının gerçek/yaşayan bir kısmının da hayali/ütopik kahramanlardan oluşmasıdır. Manzumede gerçek hayatta var olan şahıslar, kurmaca birtakım özelikler verilmek suretiyle idealize edilmiş ve ikincil bir hüviyetle sembol karakterler haline getirilmiştir. Bu yazıda, Safahat’ın “Âsım” bölümünün kahramanları, babalar ve oğullar metaforundan hareketle, hem kendi zamanları hem de tarihsel süreç içindeki niteliklerinden hareketle yorumlanacaktır.

Anahtar Kelimeler:

Mehmet Âkif Ersoy, Babalar ve Oğullar, Metafor

PDF

___

KAYNAKÇAAKPINAR, Burhan (2015). “Modernleşme Aracı Olarak Yurt Dışı Öğrenciler: Bitmeyen Serüven”. Eğitime Bakış -Eğitim Öğretim ve Bilim Araştırma Dergisi-, 34: 4-10. ALBAYRAK, Nurettin (1998). “Hüseyin Kâzım Kadri”. TDV İslâm Ansiklopedisi. İstanbul: TDV Yayınları, 18: 554-555.AYVAZOĞLU, Beşir (2012). Gel Söyleşelim Cümle Geçen Demleri. İstanbul: Timaş Yayınları.BERKES, Niyazi (2018). Türkiye’de Çağdaşlaşma. İstanbul: YKY.ÇANTAY, Hasan Basri (1986). Âkifnâme. İstanbul: Ahmed Sait Matbaası.DAYANÇ, Muharrem (2018). “Halil Nihat’ın, Mehmet Âkif’in Âsım’ını Tanıtan Mizahî Bir Manzumesi”, Dil ve Edebiyat Araştırmaları/Journal of Language and Literature Studies, 17: 11-26.DEVELLİOĞLU, Ferit (2011). Osmanlıca-Türkçe Ansiklopedik Lûgat. Ankara: Aydın Kitabevi.ERDOĞAN, Aynur (2009). Türkiye’de Yurtdışına Öğrenci Gönderme Olgusunun Sosyolojik Çözümlenmesi, İstanbul: İstanbul Üniversitesi SBE Yüksek Lisans Tezi.ERİŞİRGİL, Mehmet Emin (2006). İslâmcı Bir Şairin Romanı Mehmet Akif. Haz. Aykut Kazancıgil-Cem Alpar, Ankara: Nobel Yayınları.ERSOY, Emin Âkif (2010). Babam Mehmet Âkif -İstiklâl Harbi Hatıraları-. Ankara: Kurtuba Kitap.ERSOY, Mehmet Âkif (1988). Safahat. Yayına Hazırlayan: M. Ertuğrul Düzdağ, İstanbul: Marmara Üniversitesi İlâhiyat Fakültesi Yayınları.GÖKÇEK, Fazıl (2005). Mehmet Âkif’in Şiir Dünyası. İstanbul: Dergâh Yayınları.HAYBER, Abdülkadir (1993). Halide Edip, Yakup Kadri ve Reşat Nuri’nin Romanlarında Nesil Çatışmaları. İstanbul: MEB Yayınları.İNAL, İbnülemin Mahmut Kemal (1988). Son Asır Türk Şairleri. c 1, İstanbul: Dergâh Yayınları, 1: 1-91.KAPLAN, Mehmet (1985). Türk Edebiyatı Üzerinde Araştırmalar 3 Tip Tahlilleri. İstanbul: Dergâh Yayınları.KAPLAN, Mehmet (2011). Nesillerin Ruhu. İstanbul: Dergâh Yayınları.KUNTAY, Midhat Cemal (2012). Mehmed Âkif. İstanbul: Timaş Yayınları.ÖZTÜRK, Nurettin (2006). “Edebî ve Sosyal Boyutuyla Modern Türk Edebiyatında Tipler”, Türk Edebiyatı Tarihi 3, Ankara: T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları, 3: 435-461.ŞİŞMAN, Adnan (2004). Tanzimat Döneminde Fransa’ya Gönderilen Osmanlı Öğrencileri (1839-1876). Ankara: TTK Yayınları.UÇ, Himmet (2007). Mehmet Âkif ve Hikâye Sanatı. Ankara. UĞUR, Mücteba (1991). “Âsım b. Sâbit”, TDV İslâm Ansiklopedisi, İstanbul: TDV Yayınları, 3: 479-480.ÜLKEN, Hilmi Ziya (2018). Türkiye’de Çağdaş Düşünce Tarihi. İstanbul: TİB Yayınları.