TÜRKÇE SÖZLÜK’TEKİ ANALİTİK TANIMLAR ÜZERİNE: DOĞAL TÜR SÖZCÜKLERİ

Bilimsel terimlerin genel amaçlı sözlüklerde nasıl ele alınması gerektiği sözlükbilim alanındaki kuramsal çalışmalarda sıklıkla tartışılan konuların başında gelir. Özellikle, bu tür söz varlığının genel sözlüklerde yer alan tanımları sözlükbilimin tanımlama ilkeleri ve yöntemleri bakımından çeşitli çalışmalarda söz konusu edilmiştir.  Genel olarak terim sözlüklerinin konusu olmakla birlikte, bitki bilimi ve hayvan bilimi gibi alanlara ait terimlerin aynı zamanda günlük dilin söz varlığında bulunması, bu sözlükbirimleri genel sözlükler için de tartışılır duruma getirmiştir. Ancak hem dilin farklı kullanım alanları hem de sözlükbilimin ilkeleri göz önüne alındığında, günlük dil-bilim dili, terim-sözcük kavramları ile sözlük türleri ve tanımlama yöntemleri bakımından bu tür sözcüklerin tanımlanmasında temel ayrımlar söz konusudur.   Bu çalışmada da, sözü edilen temel ayrımlardan yola çıkılarak Türkçe Sözlük’te bitki bilimi (botanik) ve hayvan bilimi (zooloji) etiketiyle verilen ve bilimsel sınıflandırmada yer alan doğal türlere (natural kinds) ait söz varlığının nasıl tanımlandığı üzerinde durulacak, bu sözlükbirimler terim sözlüklerindeki tanımlarıyla karşılaştırılarak analitik tanımlama yönteminin uygulanması bakımından değerlendirilecektir.  
Anahtar Kelimeler:

nesne tanım

___

  • ADAMSKA-SALACİAK, Arleta (2012). “Dictionary Definitions: Problems and Solutions”. Studia Linguistica Universitatis lagellonicae Cracoviensis 129, 267-283.ATKİNS, Sue B.T. ve M. RUNDELL (2008), The Oxford Guide to Practical Lexicography, New York: Oxford University Press.BENSON, M., E. BENSON and R.F. ILSON (1986), Lexicographic Description of English, Amsterdam/Philadelphia: John Benjamins.GÖKTER GENÇER, Bilge (2018). “Tek Dilli Genel Sözlüklerde Tanım”. Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü (Yayımlanmamış Doktora Tezi). İNAN, İlhan (2013), Dil Felsefesi, (Ed. Demet Taşdelen), Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi Yayını. ÖZLEM, Doğan (1996). Felsefe ve Doğa Bilimleri. İstanbul: İnkılap Kitabevi. ÖZLEM, Doğan (2004). Mantık. İstanbul: İnkılap Kitabevi.PİOTROWSKİ, Tadeusz (1988). “Defining Natural-Kind Words”. ZüriLEX’ 86 Proceedings, (Ed. Snell-Hornby), Tübingen: Francke, 55-62. ZGUSTA, Ladislav vd. (1971). Manual of Lexicography. Den Haag: Mouton.Türk Dil Kurumu, Güncel Türkçe Sözlük (http://www.tdk.gov.tr/index.php?option=com_gts&view=gts)Türk Dil Kurumu, Biyoloji Terimleri Sözlüğü (http://tdk.gov.tr/index.php?option=com_bilimsanat&view=bilimsanat&kategori1=bakdetay&sozid=BIY)