YAHYA AKENGİN’İN ŞİİRİNDE TABİAT

Yahya Akengin, ilk şiir kitabı İstesen’den (1969) günümüze, Türk şiirinin yarım asırlık ilerleyişine tanıklık etmiş bir Hisar şairidir. 1946’da Bayburt’ta doğan Akengin, Erzurum (1959-1967) ve Afyon Sultandağı’ndan (1967-1971) sonra 1971’de Ankara’ya taşınır. Bu coğrafyalardan Bayburt ve Erzurum onun şiirinde tabiat imgesini belirleyen önemli mekânlar olmuştur. Bunda bahsi geçen iklime aşina olmanın yanında çocukluk ve gençlik çağına duyulan özlemin de etkileri söz konusudur. Onun şiirinde gerek mazi gerekse mazinin uzamı tabiat, şimdinin boyunduruğundan sıyrılma imkânı verir. Tabiatın zamanını imleyen mevsimler ile tabiat unsurları ise şiirsel öznenin yaşamla ilişkisinin aynası hüviyetindedir. Akengin’in hüzne teşne mizacı tabiatın şiirleşmesinde de belirleyici olurken taşraya aşinalık, kent ve modernleşme serüveni karşısındaki itidalli tavır zamanla onu tabiata yaklaştırır. Özellikle şiirsel öznenin mazisi söz konusu edildiğinde tabiat hüzünlü bir atmosfere bürünür. Buna karşın milli kimlik ve tarih vurgusunun öne çıkarıldığı şiirlerde tabiat romantik bir hâl alır. Bu çalışma Akengin’in yaşamının, çağı algılayış biçiminin şiirinde tabiatın yer edinişini nasıl etkilediği ortaya koymayı amaçlar.

Nature in Yahya Akengin’s Poetry

Yahya Akengin is a Hisar poet who has witnessed the progress of Turkish poetry for half a century from his first poetry book İstesen (1969) to these days. Born in Bayburt in 1946, Akengin moved to Ankara in 1971 after Erzurum (1959-1967) and Afyon Sultandagi (1967-1971). Among these geographies, Bayburt and Erzurum have become important places that determine the image of nature in his poetry. In addition to being familiar with the aforementioned climate, longing for childhood and youth also has an effect on this. In his poetry, both the past and nature as the space of the past give the opportunity to get rid of the oppression of the present. The seasons that signify the time of nature and the elements of nature are the mirrors of the relationship of poetic subject with life. While Akengin’s melancholic disposition is also determinant in the poetry of nature, his familiarity with rural, his moderate attitude towards city and the adventure of modernization gradually brings him closer to nature. Nature falls into a melancholic atmosphere, especially when the past of the poetic subject is mentioned. On the other hand, nature takes a romantic turn in the poems that emphasize national identity and history. This study aims to reveal how Akengin’s life and his way of perceiving the age influence the place of nature in his poetry.

PDF

___

Akbalık, Esra (2014), “Halk Hikâyelerinde Bir İmaj Olarak Bağ ve Bah-çenin Kadın ve Bedeni ile İlişkisi”, Milli Folklor, S.101, s. 113-124.
AKDİK, Hazel Melek (2018), “Modern Türk Edebiyatında Tabiat Algısı: Serveti Fünun Dönemi (1896-1901)”, Ege Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayımlanmamış Doktora Tezi, İzmir.
ALPARSLAN, Gonca Gökalp (2014), “Türk Şiirinde Doğa Algısına Dâir Betimleyici Bir Bakış”, Der. Mustafa Pultar, Kültür Ötesi Bir Gezgin, Tetragon Yay., İstanbul.
AKENGİN, Yahya (Haziran 1968), “Duyuyor musun”, Emre, S. 54, s. 10.
—— (Ağustos 1969a), “Damarlarımdaki Şarkı”, Hisar, S. 68, s. 15.
—— (1969b), İstesen, Ayyıldız Matbaası, Ankara.
—— (Mart 1970), “Bunalım Durağı”, Hisar, S. 75, s. 25.
—— (Eylül 1971), “Karanlığın Derin Saatlerinde”, Hisar, S. 93, s. 10.
—— (Mayıs 1972), “Barışmadın Benimle”, Hisar, S. 101, s. 14.
—— (1973a), Akşamla Gelen, Hisar Yay., Ankara.
—— (Ekim 1973b), “Dalgınlıkta Açan Güller”, Hisar, S. 118 (193), s. 19.
—— (Şubat 1974a), “Daha Kimselere Anlatmadım”, Hisar, S. 122 (197), s. 5.
—— (Kasım 1974b), “Yolumuz Aşka Doğru”, Hisar, S. 131 (206), s. 24.
—— (Ocak 1975), “Çağırır Uzaklar”, Hisar, S. 133 (208), s. 17.
—— (1977a), Çağ Sürgünü, Hisar Yay., Ankara.
—— (Temmuz 1977b), “Zaman Çıkmazı”, Hisar, S. 163 (238), s. 21.
—— (Ocak 1980), “Çöpçüler Ateş Yakmış”, Hisar, S. 266 (191), s. 16.
—— (1982), Saatler ve Çehreler, Ocak Yay., Ankara.
—— (Nisan 1986a), “Gemide”, Türk Edebiyatı, S. 150, s. 34.
—— (1986b), Ötelerden, Başbakanlık Basımevi, Ankara.
—— (Haziran 1990), “Ahmet Muhip Dıranas'ın Şiirinde Tabiat”, Milli Kültür, S. 73, s. 28-29.
—— (1994), Sözümüz Var, Ecdad Yay., Ankara.
—— (2001), Eylül Kuşatması, TÜRDAV Yay., Ankara.
—— (2004a), Hasat, Berikan Yay., Ankara.
—— (Şubat 2004b), “Kış Albümünden”, Türk Edebiyatı, S. 364, s. 19.
—— (Haziran-Temmuz-Ağustos 2007), "Şehir Mahşerinde Hesaplaşmalar", Bizim Külliye, S. 32, s. 14-15.
—— (2014), Kırk Yıldan Şiirler, Akçağ Yay., Ankara.
—— (Aralık-Ocak-Şubat 2016-17), "Eylül Kapıda", Bizim Külliye, S. 70, s. 6.
ANDREWS, Walter G. (2018), Şiirin Sesi, Toplumun Şarkısı, Çev.: Tansel Güney, İletişim Yay., İstanbul.
AYVAZOĞLU, Beşir (2020), Güller Kitabı, Kapı Yay., İstanbul.
BORATAV, Pertev Naili (2017), Folklor ve Edebiyat II, Bilgesu Yay., Ankara.
ELIADE, Mircea (2003), Dinler Tarihine Giriş, Çev. Lale Arslan, Kabalcı Yay., İstanbul.
GÖLPINARLI, Abdülbaki (1945), Divan Edebiyatı Beyanındadır, Marmara Kit., İstanbul.
KAPLAN, Mehmet (2019), Türk Edebiyatı Üzerinde Araştırmalar I, Dergâh Yay., İstanbul.
OKTAY, Ahmet (2002), Metropol ve İmgelem, Türkiye İş Bankası Yay., İstanbul.
ORHANOĞLU, Hayrettin (2010), “1950 Sonrası Türk Şiirinde Tabiat ve Dünya Algıları”, Turkish Studies International Periodical For the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, Vol. 5/3, s. 1712-1753.
SIMMEL, Georg (2009), “Metropol ve Zihinsel Hayat”, Çev.: Tuncay Birkan, Bireysellik ve Kültür, Metis Yay., İstanbul, s. 317-329.
SİYAVUŞGİL, Sabri Esat (1993), “Türk Halk Şiirinde Tabiat”, Haz.: Şükrü Elçin, Türk Edebiyatında Tabiat, Atatürk Kültür Dil ve Tarih Yüksek Kurumu Atatürk Kültür Merkezi Yay., Ankara, s. 7-20.
TEBER, Serol (2009), Melankoli ‘Normal Bir Anomali’, Say Yay., İstanbul.
YİVLİ, Oktay (2008), “Yahya Akengin’in Şiiri”, Erdem İnsan ve Toplum Bilimleri Dergisi, S. 52, s. 277-284.