KARA KİTAP’TA İDELEŞTİRME YAHUT ÖZGÜR VE ERGİN OLMA SORUNU

Öz: Orhan Pamuk’un Kara Kitap’ı, insan varlığını tehdit eden unsuru, ideleştirememe yahut ergin ve özgür olmama durumu olarak görünüşe çıkaran bir romandır. Bir kavram olarak ideleştirme, insanın kendisinden veya dünyadan kaynaklanan herhangi bir olumsuz hususu, anlamlandırıp aşması ve bir kararlılık durumuna ulaşması demektir. Aynı zamanda içinde olunan bir durumun ismi de olan ideleştirme, farkında olunsun ya da olunmasın, daima mümkün bir olanağı sorumlu bir şekilde gerçekleştirmeyi içerdiği için, özgür ve ergin olmanın açılımlarından birisidir. Dolayısıyla ideleştirme, özgür ve ergin olma; özgür ve ergin olma ise ideleştirme demektir. İdeleştirmenin insan için en dikkate değer başarısı ise iç içe geçtiği özgür ve ergin olma ile birlikte varoluşun yolunu açan başlangıç nitelikli cesur kararların alınmasını kolaylaştırabilmesidir. Bir diğer ifade ile insan, anlamlandırabildiği kadar insandır. Özgür ve ergindir. Kısaca bu şekilde sınırlayabileceğimiz ideleştirme durumu, genellikle insanların sözleri ve eylemleriyle görünüşe çıkar. Bu fenomen Kara Kitap’ta ise asıl kişi Galip’in bizzat kendisine ve insanlara ait gerçeklikle karşılaşmasıyla açılan olanaklarını kapatması şeklinde kendisini gösterir. Bu yazıda ele alınacak olan Kara Kitap, yukarıdaki iddianın kurucu unsuru olan ideleştirme, özgür ve ergin olma kavramları bağlamında ele alınıp değerlendirilmiştir.

___

  • BALANUYE, Çetin, (2017), Spinoza’nın Sevinci Nereden Geliyor? -Reddedilmeyecek Felsefî Bir Teklif-, Ayrıntı Yayınları, İstanbul. HEİDEGGER, Martin, (2008), Varlık ve Zaman, (Çeviren: Kaan H. Ökten), Agora Kitaplığı, İstanbul. MENGÜŞOĞLU, Takiyettin, (1988), İnsan Felsefesi, Remzi Kitabevi, İstanbul. PAMUK, Orhan, (2012), Kara Kitap, İletişim Yayınları, İstanbul. NEIMAN, Susan, (2017), Niçin Büyüyelim? -Çocuksu Bir Çağ İçin Altüst Edici Düşünceler-, (Çeviren: Nagehan Tokdoğan), İletişim Yayınları. WİLSON, Edward O., (2017), İnsan Varlığının Anlamı, (Çeviren: Zeynep Sezer), Olvido Kitap, İstanbul. KARTAL, Onur, (2017), Başkasının Politikası -Husserl, Heidegger, Levinas-, İletişim Yayınları, İstanbul.