HASAN SABRİ AYVAZOF’UN “USÛL-İ TEDRÎS VE TA’LÎM-TERBİYE” ADLI ESERİ VE PEDAGOJİK AÇIDAN DEĞERLENDİRİLMESİ

Bu çalışmada önemli bir Kırım Tatar aydını olan Hasan Sabri Ayvazof’un yaşamı hakkında kısaca bilgi verilmiş, ardından Türk eğitim tarihi açısından önemli kabul edilebilecek, “Usûl-i Tedrîs ve Ta’lîm-Terbiye” adlı eserinin tanıtımı ve yeri geldikçe pedagojik açıdan değerlendirilmesi yapılmıştır. Aslı Arap harfli olan metin tarafımızdan okunarak günümüz alfabesine aktarılmış ve makalenin sonuna eklenmiştir. Ayvazof’un eğitim bilimine ilişkin görüşlerinin iletilmesinde, eserdeki sıra takip edilerek 1906 yılında Bakü’de basılan bu küçük eser bilim insanlarının dikkatine sunulmuştur. Adından da anlaşılacağı üzere öğretim yöntemleri ve genel olarak eğitim bilimlerine ilişkin metodik bir eser olan Usûl-i Tedrîs ve Ta’lîm-Terbiye’nin girişini pedagoji tarihçesiyle yapan Ayvazof eğitimdeki gerilemenin sebeplerini sorgular. Ayvazof, Kırım Tatar aydınlanmasının öncülerinden olup ele alınan eserde Ayvazof’un çağdaş eğitimin gerekliliğine inanmış önemli bir aydın olduğu görülmektedir. Ayvazof, Kırım’da yeni yöntemle eğitimin ilk uygulayıcılarındandır. Osmanlı’da alfabe öğretiminde yeniliği temele alan Usûl-i Cedîd hareketi, Rusya Türklerinde eğitimin yanı sıra din, kültür ve toplumsal yaşamı içine alan bir yenileşme hareketi olmuştur. Ayvazof’un önerilerinden büyük bir kısmı dönemine göre çok ileride olup günümüzde dahi geçerliğini korumaktadır.

Anahtar Kelimeler:

Hasan Sabri Ayvazof, Usûl-i Cedîd, Usûl-i Savtiyye, Türk Eğitim Tarihi, Öğretim İlkeleri, Öğretim Yöntemleri, Eğitim Yönetimi

PDF

___

Akyürek, S. (1998). Tanzimat Dönemi İlköğretim Okullarında Usul-i Cedid Hareketi. Kayseri: Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi.
Akyüz, Y. (2007). Türk Eğitim Tarihi (Gözden Geçirilmiş 11. Baskı b.). Ankara: Pegem Akademi.
Ayvazof, H. S. (1906). Usûl-i Tedrîs ve Ta’lîm-Terbiye. Bakû: Bahâriye Matbaası.
Erden, M. (2011). Eğitim Bilimlerine Giriş (6. b.). Ankara: Arkadaş Yayınevi.
Güler, N. (2013). Eğitimde Ölçme ve Değerlendirme (5. b.). Ankara: Pegem Akademi.
Kırımal, E. (1970). İsmail Bey Gaspıralı. Dergi (62), 63.
Kırımlı, H. (1996). Gaspıralı, İsmâil Bey. TDV İslâm Ansiklopedisi (Cilt 13, s. 392) Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları.
Özkaya, Y. (2014). Tercüman Gazetesinin Azerbaycan Türk Edebiyat Tarihine Katkıları. Modern Türklük Araştırmaları Dergisi, 11(4), 135-169.
Şafakcı, İ. Y. (2015). Kırım Tatar Aydınlarından Hasan Sabri Ayvazov (1878-1938) Hayatı, Fikirleri ve Eserleri. İstanbul: Marmara Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi.
Şahan, H. H. (2014). Eğitimde Program Geliştirme Öğretim İlke ve Yöntemleri (2.b.). Ankara: Pegem Akademi.
Şahverdiyev, A. (2006). Azərbaycan Mətbuatı Tarixi. Bakı: Təhsil Nəşriyyatı.
Temizyürek, F. (1999). Selim Sâbit Efendi ve Usûl-i Cedîd Hareketi İçerisindeki Yeri. Ankara: Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayımlanmamış Doktora Tezi.
Türkyılmaz, S. (2013). İsmail Gaspıralı'nın Eğitim Anlayışı. İzmir: Ege Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayımlanmamış Doktora Tezi.
Yüksel, Z. (2003). Kırım Tatar Millî Hareketi ve Hasan Sabri Ayvazov. Selçuk Üniversitesi, Türkiyat Araştırmaları Dergisi (13-Prof. Dr. Ahmet Bican Ercilasun'a Armağan), 421-434.