ÂŞIK PAŞA'NIN GARÎB-NÂME'SİNDE DÜNYA METAFORU

Garîb-nâme, Âşık Paşa tarafından yazılmış 10.613 beyitlikahlakî ve tasavvufî bir mesnevidir. Dilinin sade olması, özenle yazılmışbir nüshasının bulunması ve konularının çeşitliliği eserin dikkate değerözelliklerindendir. Garîb-nâmede yer alan pek çok kavramdan bir taneside dünya kavramıdır. Dünya kavramı / göstergesi eserde değişik gösterenlerle ifade edilmiştir. Bu kullanımlar neticesinde dilin metaforik bir yapıya kavuştuğu görülmüştür. Eserde dünya algısının pek çok metaforla ifadeedildiği tespit edilmiştir. Bu çalışmada Garîb-nâme ana hatlarıyla tanıtıldıktan sonra metafor terimi, klasik ve çağdaş anlayışa göre iki farklı biçimde ele alınıp açıklanacak. Âşık Paşanın tasavvufî düşünce sistemi gözönünde bulundurularak dünya metaforunun işlenişi üzerinde durulacak.Eserde dünya göstergesi ile ilgili tespit edilen metaforlar ve bunlarla verilmek istenen mesajlar belirtildikten sonra Âşık Paşanın dünya algısı ortaya konacaktır.

The World Metaphor in Âşık Paşa s Garîb-Nâme

Garib-nâme, which consists of 10613 couplets andwas written by Âşık Paşa, is a moral and sufistic masnavi. Among itsmost important features are its plain language, carefully-written transcript,and its diversity of subject matters. One of the many notions in Garib- name is the world sign, which is signified through various signifiers. Itis observed that the language in the work obtains a metaphoric structure.The perception of world is signified through various metaphors in thework. The aim of this paper is to present Garib-name with its main lines,and to explain the term metaphor from two points of view in terms ofclassical and contemporary approaches. By taking into consideration AşıkPaşa s sufistic thought, I will discuss the world metaphor in Garib-name.After the metaphors and the themes regarding the world signifier areremarked, Aşık Paşa s perception of the world will be propounded.

PDF

___

AKSAN, Doğan (1997), Anlambilim Konuları ve Türkçenin Anlambilimi, Engin Yayınevi, Ankara.
AKSAN, Doğan (2005), Şiir Dili ve Türk Şiir Dili, Engin Yayınevi, Ankara.
ARİSTOTELES (204), Poetika, (Çeviren İsmail Tunalı), Remzi Kitabevi, İstanbul.
BİLGEGİL, M. Kaya (1989), Edebiyat Bilgi ve Teorileri, Enderun Kitabevi, İstanbul.
COŞKUN, Menderes (2007), Sözün Büyüsü Edebî Sanatlar, Dergâh Yayınları, İstanbul.
DİLÇİN, Cem (2000), Örneklerle Türk Şiir Bilgisi, Türk Dil Kurumu Yayınları, Ankara.
ELVAN ÇELEBİ (1995), Menakıbu l-Kutsiyye f i Menasıbu l-Ünsiyye, Haz. İ. E. Erünsal, A.Y.Ocak, Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara.
ERCİLASUN, Ahmet Bican, (2004), Başlangıçtan Yirminci Yüzyıla Türk Dili Tarihi, Akçağ Yayınları, Ankara.
ERDEM, Melek (2003), Türkmen Türkçesinde Metaf orlar, Köksav Yayınları, Ankara.
FEYZİOĞLU, Nesrin (1996), Garîb-nâme Üzerinde Bir Motif İncelemesi, Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Türk Dili ve Edebiyatı Anabilim Dalı Yayımlanmamış Doktora Tezi, Erzurum.
İLHAN, Nadir (2013), Garîb-nâmede Kullanılıp Günümüz Türkçesine Ulaşmayan Eski (Arkaik) Kelimelere Dair, Âşık Paşa ve Anadolu da Türk Yazı Dilinin Oluşumu Semp ozyumu -Bildiriler- 1-2 Kasım 2013, Kırşehir Valiliği Yayınları, Kırşehir, s. 187-216.
KARAAĞAÇ, Günay (2013), Anlam (Anlam Bilimi ve İletişim) , Kesit Yayınları, İstanbul.
KEMAL, Mağfiret (2003), Buddhist Türk Çevresi Eserlerinde Metaf or, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Türk Dili ve Edebiyatı Anabilim Dalı Yayımlanmamış Doktora Tezi.
KOCAKAPLAN, İsa (1992), Açıklamalı Edebi Sanatlar, Millî Eğitim Bakanlığı Yayınları, İstanbul.
KÖPRÜLÜ, Mehmet Fuad (1975), Âşık Paşa, İslâm Ansiklop edisi, Millî Eğitim Basımevi, C.I, İstanbul.
KUT, Günay (1991) Âşık Paşa, Türkiye Diyanet Vakf ı İslâm Ansiklopedisi, C.4, İstanbul.
KÜLEKÇİ, Numan (2005), Açıklamalar ve Örneklerle Edebî Sanatlar, Akçağ Yayınları, Ankara.
LAKOFF George, JOHNSON Mark (2010), Metaf orlar Hayat, Anlam ve Dil. (Gökhan Yavuz Demir, Çev.), Paradigma Yayıncılık, İstanbul.
PALA, İskender (2000), Ansiklop edik Divan Şiiri Sözlüğü, Ötüken Neşriyat, İstanbul.
ÖZKAN, Mustafa (2008), Âşık Paşa ve Çağdaşlarının Türk Diline Hizmetleri, II. Âşık Paşa Semp ozyumu Bildiriler 9-11 Haziran 2011, Beşir Kitabevi, İstanbul. s.85-103.
SARAÇ, M. A. Yekta (2006), Klâsik Edebiyat Bilgisi Belâgat, Gökkubbe Yayınları, İstanbul.
ŞENTÜRK Ahmet Atilla-Ahmet Kartal (2012), Üniversiteler İçin Eski Türk Edebiyatı Tarihi, Dergâh Yayınları, İstanbul.
Türk Dil Kurumu (2011), Türkçe Sözlük, Türk Dil Kurumu Yayınları, Ankara.
ULUDAĞ, Süleyman (2002), Tasavvuf Terimler Sözlüğü, Kabalcı Yayınevi, İstanbul.
ÜŞENMEZ, Emek (2013), Eski Anadolu Türkçesinde Arkaik (Eski) Ögeler, Akademik Kitaplar, Ankara.
YAVUZ, Kemal (2000a), Âşık Paşa, Garîb-nâme: Tıpkıbasım, Karşılaştırmalı Metin ve Aktarma, C. 1/1, Türk Dil Kurumu Yayınları, İstanbul.
YAVUZ, Kemal (2000b), Âşık Paşa, Garîb-nâme: Tıpkıbasım, Karsılaştırmalı Metin ve Aktarma, C. 1/2, Türk Dil Kurumu Yayınları, İstanbul.
YAVUZ, Kemal (2000c), Âşık Paşa, Garîb-nâme: Tıpkıbasım, Karşılaştırmalı Metin ve Aktarma, C. 2/1, Türk Dil Kurumu Yayınları, İstanbul.
YAVUZ, Kemal (2000ç), Âşık Paşa, Garîb-nâme: Tıpkıbasım, Karşılaştırmalı Metin ve Aktarma, C. 2/2, Türk Dil Kurumu Yayınları, İstanbul.
YAVUZ, Kemal, (2003), Âşık Paşa, Selçuk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Türkiyat Araştırmaları Dergisi, 13. Sayı, s. 29- 39, Konya.
YUNUSOĞLU, Mağfiret Kemal (2006), Türkiye Türkçesi Bilgisayar Metaforları, Modern Türklük Araştırmaları Dergisi, 3/2, s. 51-6.