Mercimek (Lens culinaris Medic.) Ürününe Karışan Yabancı Ot Tohumlarının Belirlenmesi

Yabancı otlar mercimek (Lens culinaris Medic.)’te üretimi sınırlandıran, üretim maliyetlerini arttıran, verimi ve kaliteyi düşüren en önemli faktörlerin başında gelmektedir. Bu çalışmayla, Siirt Merkez ve Kurtalan ilçelerinde hasat edilen mercimek ürününe karışan yabancı ot tür ve yoğunluklarının belirlenmesi hedeflenmiştir. Çalışma 2020-2021 yıllarında hasat sonrası ve selektör öncesi 70 farklı mercimek ürün yığınından alınan örnekler üzerinde yürütülmüştür. Çalışma sonucunda mercimek ürününe 13 familyaya dahil 43 yabancı ot türüne ait tohumların bulaştığı saptanmıştır. Mercimek ürününe karışan yabancı ot tohum sayısının 538.6 adet kg-1 olduğu ve örneklerde rastlanan yabancı ot tohumlarının ortalama olarak toplam ağırlığının 9.58 g kg-1 olduğu belirlenmiştir. Mercimek ürününde tohumlarına en sık rastlanan yabancı ot türlerinin sırasıyla; Galium spp. (% 96.96), Vicia sativa L. (% 95.45), Vicia spp. (% 95.11), Avena spp. (% 93.60), Neslia paniculata subsp. thracica (Velen.) Bornm. (% 92.08), Ranunculus arvensis L. (% 90.23), Vicia narbonensis L. (% 71.71), Cephalaria syriaca (L.) Schrad. (% 81.98), Vaccaria hispanica (Mill.) Rauschert (% 76.43), Triticum sp. (% 68.35), Sinapis arvensis L. (% 66.66), Scandix pecten-veneris L. (% 60.77) ve Hordeum vulgare L. (% 51.34) olduğu görülmüştür. Yabancı otların en önemli dağılma ve yayılma yollarından biri de tohumlukla taşınmadır. Bu nedenle bölgede tohumluk mercimeğin sertifikalı çeşitlerden seçilmesi veya mutlaka titiz bir şekilde selektörden geçirdikten sonra kullanılması gerektiği sonucuna varılmıştır.

Anahtar Kelimeler:

Mercimek, yabancı ot, tohum kontaminasyonu, selektör, Siirt

Identification of Weed Seeds in Lentil (Lens culinaris Medic.) Product

Weeds are among the most significant factors that limit the production of lentils (Lens culinaris Medic.), increase production costs, and reduce yield and quality. This study was aimed at determining the weed species and their densities mixed in lentil crop in Merkez and Kurtalan districts of Siirt province, Türkiye. The study was conducted on samples taken from 70 different lentil product piles, both post-harvest and pre-selector, during the years 2020-2021. The study revealed that lentil products were contaminated with seeds from 43 different weed species belonging to 13 families. The density of weed seeds was 538.6 seeds kg-1, whereas the weight of the weed seeds was 9.58 g kg-1. The species with the highest incidence were Galium spp. (96.96%), Vicia sativa L. (95.45%), Vicia spp. (95.11%), Avena spp. (93.60%), Neslia paniculata subsp. thracica (Velen.) Bornm. (92.08%), Ranunculus arvensis L. (90.23%), Vicia narbonensis L. (71.71%), Cephalaria syriaca (L.) Schrad. (81.98%), Vaccaria hispanica (Mill.) Rauschert (76.43%), Triticum sp. (68.35%), Sinapis arvensis L. (66.66%), Scandix pecten-veneris L. (60.77%) and Hordeum vulgare L. (51.34%). One of the most significant ways of dispersal and spread of weeds is through seed transportation. Therefore, it has been concluded that in the region, seed lentils should be selected from certified varieties or, alternatively, must go through a meticulous selection process using a seed cleaner before being used.

Keywords:

Lentil, weed, seed contamination, selector, Siirt,

PDF

___

Aksoy, E., Arslan, Z.F., Eymirli, S., Tetik, Ö., Bayraktar, Ö.V., Armağan, G., 2014. Gaziantep ve Kilis illeri kırmızı mercimek tarlalarındaki canavar otlarının [Orobanche crenata Forsk. ve Phelipanche aegyptiaca (Pers.)] yaygınlığı, yoğunluğu ve üreticilerin yabancı ot sorunlarına yaklaşımları. Bitki Koruma Bülteni, 54(2): 115-132.
Al-Thahabi, S.A., Yassin, J.Z., Abu-Irmaileh, B.E., Saxena, M.C., 1994. Effect of weed removal on productivity of chickpea (Cicer arietinum L.) and lentil (Lens culinaris Med.) in Mediterranean environment. Journal of Agronomy and Crop Science, 172(5): 333-341.
Anonim, 2012. Tohum Kataloğu. T.C. Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı, Bitkisel Üretim Genel Müdürlüğü, Tohum Tescil ve Sertifikasyon Merkez Müdürlüğü, Ankara.
Anonymous, 2023a. Statistical Databases. Food and Agriculture Organization of United Nations (FAO), (http://www.fao.org/faostat/en/#home), (Erişim Tarihi: 28.04.2023).
Anonymous, 2023b. Searchable Seed Image and Illustration Gallery. (https://inspection.canada.ca/ active/netapp/idseed/idseed_gallerye.aspx?page=5&famkey=&family=&keyword=&letter=&itemsNum=12), (Erişim Tarihi: 05.04.2023).
Anonymous, 2023c. Conservational Seed Bank. (https://www.sciencedirect.com/topics/nursing-and-health-professions/conservational-seed-bank), (Erişim Tarihi: 05.04.2023).
Anonymous, 2023d. Federal Noxious Weed Disseminules of the United States. (http://idtools.org/id/fnw/gallery.php?show[]=Other%20Families&remove[]=spores&page=2), (Erişim Tarihi: 05.04.2023).
Arslan, Z.F., Altun, A.A., Bilgili, A., 2017. Türkiye mercimek (Lens culinaris Medik.) üretimindeki yabancı ot sorunlarının dünü, bugünü ve yarını- Şanlıurfa örneği. Türk Tarım-Gıda Bilim ve Teknoloji Dergisi, 5(11): 1312-1322.
Ballı, H.M., 2018. Diyarbakır mercimek üretim alanlarında sorun olan yabancı ot türlerin araştırılması. Yüksek Lisans Tezi, Dicle Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Diyarbakır.
Basler, F., 1981. Weeds and their control in Lentils. In: C. Webband and G. Hawtin (Eds.), Common Wealth Agricultural Bureaux, Slough, UK, pp. 143-154.
Baş, A., Karaca, M., Güncan, A., 2016. Doğu Karadeniz Bölgesi’nde buğday ürününe karışan yabancı ot tohumlarının tespiti ve dağılışları. Türkiye Herboloji Dergisi, 19(2): 49-60.
Baytop, T., 1963. Türkiye’nin Tıbbi ve Zehirli Bitkileri. İstanbul Üniversitesi Yayınları, No: 1039, İstanbul.
Bukun, B., Guler, B.H., 2005. Densities and importance values of weeds in lentil production. International Journal of Botany, 1(1): 15-18.
Chaudhary, M., Singh, T.P., 1987. Studies on weed control in lentil. Indian Journal of Agronomy, 32(3): 295-297.
Elkoca, E., Kantar, F., Zengin, H., 2005. Weed control in lentil (Lens culinaris) in eastern Turkey. New Zealand Journal of Crop and Horticultural Science, 33(3): 223-231.
Erman, M., Tepe, I., Bükün, B., Yergin, R., Taskesen, M., 2008. Critical period of weed competition in spring lentil (Lens culinaris) under non-irrigated rainfed conditions. Indian Journal of Agricultural Science, 78(10): 893-896.
Gökalp, Ö., Üremiş, İ., 2015. Mardin’de buğday ürününe karışan yabancı ot tohumlarının belirlenmesi. Mustafa Kemal Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 20(1): 23-30.
Grewal, S.K., Gill, R.K., Virk, H.K., Bhardwaj, R.D., 2022. Methylglyoxal detoxification pathway-Explored first time for imazethapyr tolerance in lentil (Lens culinaris L.). Plant Physiology and Biochemistry, 177: 10-22.
Güncan, A., 2002. Anadolu’nun doğusunda buğday ürününe karışan yabancı ot tohumları ve bunların yoğunlukları. Konya Ticaret Borsası Dergisi, 5(11): 36-41.
Güncan, A., 2014. Yabancı Ot Mücadelesi. Selçuk Üniversitesi Yayınevi, Konya.
Güncan, A., Karaca, M., 2018. Yabancı Ot Mücadelesi (Güncellenmiş ve İlaveli Dördüncü Baskı). Selçuk Üniversitesi, Ziraat Fakültesi, Konya.
Kaale, L.D., Siddiq, M., Hooper, S., 2023. Lentil (Lens culinaris Medik) as nutrient-rich and versatile food legume: A review. Legume Science, 5(2): e169.
Kaçan, K., Tursun, N., 2015. Balıkesir ve Çanakkale illerinde buğday ürünü içerisine karışan yabancı ot tohumlarının belirlenmesi. Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi Tarım ve Doğa Dergisi, 22(2): 248-259.
Kordali, Ş., 2002. Bayburt ili arpa, buğday, mercimek ve şekerpancarı tarlalarında görülen yabancı otlar, yoğunlukları, topluluk oluşturma durumları ve tohumlarının ürüne karışma oranları üzerinde araştırmalar. Doktora Tezi, Atatürk Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Erzurum.
Kordali, Ş., Zengin, H., 2009. Bayburt ili mercimek ekim alanlarında görülen yabancı otların yoğunlukları, yaygınlıkları ve topluluk oluşturma durumlarının belirlenmesi. Türkiye Herboloji Dergisi, 12(1): 1-24.
Kraska, P., Andruszczak, S., Kwiecińska-Poppe, E., Staniak, M., Różyło, K., Rusecki, H., 2019. Supporting crop and different row spacing as factors influencing weed infestation in lentil crop and seed yield under organic farming conditions. Agronomy, 10(1): 9.
Muzik, T., 1970. Weed Biyology and Control. McGraw, Hill Book Company, Toronto.
Önen, H., 1995. Tokat Kazova’da yetiştirilen şekerpancarında sorun olan yabancı otlar ile uygulanan farklı savaş yöntemlerinin verime olan etkileri üzerine araştırmalar. Yüksek Lisans Tezi, Gaziosmanpaşa Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Tokat.
Önen, H., 2006. Türkiye’de pelin ve yoncanın allelopatik etkileri üzerinde yapılmış çalışmalara genel bir bakış. Allelopati Çalıştayı (Türkiye’de Allelopatinin Kullanımı: Dün, Bugün, Yarın), 13-15 Haziran, Yalova, s. 3-23.
Önen, H., 2010a. Küresel ısınma ve biyolojik çeşitlilik. Y. Serin (Ed.), Küresel İklim Değişimine Bağlı Sürdürülebilir Tarım, Cilt II, Erciyes Üniversitesi Yayın No: 177, Erciyes Üniversitesi Seyrani Ziraat Fakültesi Yayın No: 1, Fidan Ofset, Kayseri, s. 134-154.
Önen, H., 2010b. Organik ve iyi tarım (EUREP–GAP) uygulamaları. Y. Serin (Ed.), Küresel İklim Değişimine Bağlı Sürdürülebilir Tarım, Cilt II, Erciyes Üniversitesi Yayın No: 177, Erciyes Üniversitesi Seyrani Ziraat Fakültesi Yayın No: 1, Fidan Ofset, Kayseri, s. 146-169.
Önen, H., 2015. Türkiye İstilacı Bitkiler Kataloğu. T.C. Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı, Tarımsal Araştırmalar ve Politikalar Genel Müdürlüğü, Bitki Sağlığı Araştırmaları Daire Başkanlığı, Ankara.
Önen, H., 2020. Endüstriyel Kenevirde Hastalık, Zararlı ve Yabancı Ot Mücadelesi. Harf Yayınları, Büyük Reşit Paşa Caddesi, Yümni İş Merkezi No: 22/2, Fatih/İstanbul.
Önen, H., 2021. Herbolojinin tarihi gelişimi. H. Önen (Ed.), Herboloji (Yabancı Ot Bilimi): İlkeler, Kavramlar ve Uygulamalar, Adana, s. 28-75.
Önen, H., Akdeniz, M., Farooq, S., Hussaın M., Özaslan, C., 2018. Weed flora of citrus orchards and factors affecting its distribution in Western Mediterranean Region of Turkey. Plantadaninha, 36: 1817-2126.
Önen, H., Kara, K., 2008. Hastalık, zararlı ve yabancı ot mücadelesi. Y. Serin (Ed.), Yem Bitkileri ve Meraya Dayalı Hayvancılık Eğitimi, Erciyes Üniversitesi Yayınları, No: 60, Kayseri, s. 383-421.
Önen, H., Özcan, S., 2010. İklim değişikliğine bağlı olarak yabancı ot mücadelesi. M. Sayılı (Ed.), İklim Değişikliğinin Tarıma Etkileri ve Alınabilecek Önlemler, T.C. Kayseri Valiliği İl Tarım Müdürlüğü Yayın No: 2, Kayseri, s. 336-357.
Önen, H., Özer, Z., 2001. Tarla içerisinde yabancı otların dağılımları arasındaki farklılıkların haritalanarak belirlenmesi. Türkiye Herboloji Dergisi, 4(2): 74-83.
Önen, H., Özer, Z., 2002. Untersuchungen zum allelopatischen einfluss von beifuss (Artemisia vulgaris L.) auf kulturpflanzen. Journal of Plant Diseases and Protection, 18: 339-347.
Önen, H., Özgöz, E., Özer, Z., 2012. Toprak işleme yöntemlerinin buğdayda yabancı otlanmaya ve verime etkileri. Gaziosmanpaşa Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 29(1): 99-104.
Özaslan, C., Farooq, S., Önen, H., 2017. Broomrape infestation in lentil crop and farmer knowledge on the management of parasitic weed species in Diyarbakir province, Turkey. 26th Asian-Pacific Weed Science Society Conference, 19-22 September, Japan, pp. 295-296.
Özer, Z., Kadıoğlu, İ., Önen, H., Tursun, N., 2001. Herboloji (Yabancı Ot Bilimi). Gaziosmanpaşa Üniversitesi, Ziraat Fakültesi Yayınları, No: 20, Kitap Seri No: 10, Tokat.
Özer, Z., Önen, H., Uygur, N.F., Koch, W., 1996. Farklı Kültürlerde Sorun Olan Yabancı Otlar ve Kimyasal Savaşımları. Gaziosmanpaşa Üniversitesi, Ziraat Fakültesi Yayınları, No: 15, Kitap Serisi: 8, Tokat.
Özer, Z., Önen, H., Tursun, N., Uygur, F.N., 1999. Türkiye’nin Bazı Önemli Yabancı Otları (Tanımları ve Kimyasal Savaşımları). Gaziosmanpaşa Üniversitesi, Ziraat Fakültesi Yayınları No: 38, Kitaplar Serisi No: 16, Basım Sayısı: 4, Tokat.
Özer, Z., Tursun, N., Önen, H., Uygur, F.N., Erol, D., 1998. Herbaryum Yapma Teknikleri ve Yabancı Ot Teşhis Yöntemleri. Gaziosmanpaşa Üniversitesi, Ziraat Fakültesi Yayınları, No: 12, Tokat.
Pala, F., Mennan, H., Demir, A., 2018. Diyarbakır ili mercimek ekim alanlarında bulunan yabancı ot türlerinin, yaygınlıklarının ve yoğunluklarının belirlenmesi. Türkiye Herboloji Dergisi, 21(1): 33-42.
Plaza, J., Morales-Corts, M.R., Pérez-Sánchez, R., Revilla, I., Vivar-Quintana, A.M., 2021. Morphometric and nutritional characterization of the main spanish lentil cultivars. Agriculture, 11: 741.
Reif, T.M., Zikeli, S., Rieps, A.M., Lang, C.P., Hartung, J., Gruber, S., 2020. Reviving a neglected crop: A case study on lentil (Lens culinaris Medikus subsp. culinaris) cultivation in Germany. Sustainability, 13(1): 133.
Romano, A., Gallo, V., Ferranti, P., Masi, P., 2021. Lentil flour: Nutritional and technological properties, in vitro digestibility and perspectives for use in the food industry. Current Opinion in Food Science, 40: 157-167.
Saoub, H.M., Haddad, N.I., Sadder, M.T., Syouf, M., 2010. Morphological and molecular characterization of wild lentil collected from Jordan. Crop Research (Hisar), 39(1/2/3): 50-61.
Saxena, M.C., Wassimi, N., 1980. Crop weed competition studies in lentils. Lens Newsletter, 7: 55-57.
Sehgal, A., Sita, K., Rehman, A., Farooq, M., Kumar, S., Yadav, R., Siddique, K.H., 2021. Lentil. In: O.V. Sadras and D.F. Calderini (Eds.), Crop Physiology Case Histories for Major Crops, Australia, pp. 408-428.
Sellami, M.H., Pulvento, C., Aria, M., Stellacci, A.M., Lavini, A., 2019. A systematic review of field trials to synthesize existing knowledge and agronomic practices on protein crops in Europe. Agronomy, 9(6): 292.
Sırrı, M., 2020. Siirt ili mercimek (Lens culinaris Medic.) ekim alanlarında sorun oluşturan yabancı ot türlerinin yoğunluk ve rastlanma sıklıklarının belirlenmesi. Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi Tarım ve Doğa Dergisi, 23(1): 117-126.
Singh, G., 1993. Integrated weed management in pulses. In: Proceeding of International Symposium on Integrated Weed Management for Sustainable Agriculture, Indian Society of Weed Science, 1: 335-342.
Singh, P., Singh, L., Singh, P., Lone, B.A., Qayoom, S., Ahmad, L., Ganai, M.A., Kanth, R.H., Fayaz, A., 2015. Response of lentil (Lens culinaris Medik) and weeds to different weed management practices under temperate conditions. Journal of AgriSearch, 2(1): 72-74.
Şehirali, S., 1988. Yemeklik Dane Baklagiller. Atatürk Üniversitesi, Ziraat Fakültesi Yayınları, No: 1089, Ders Kitapları Serisi No: 314, Ankara.
Temel, N., Eymirli, S., Aksoy, F., Arslan, F., Tetik, Ö., 2012. Kırmızı mercimek (Lens culinaris Medic.)’te sorun olan canavar otu (Orobanche aegyptiaca Pers. ve O. crenata Forsk.) mücadelesinde en uygun ekim zamanı ve çeşidin belirlenmesi. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Tarım Bilimleri Dergisi, 22(2): 99-107.
Tepe, I., 2014. Yabancı Otlarla Mücadele. Sidas Medya Ziraat Yayın No: 031, İzmir.
Tepe, I., Erman, M., İpek, K., Yazlık, A., Levent, R., 2002. Van’da yetiştirilen mercimekte sorun olan yabancı otlar ve yoğunlukları. Türkiye Herboloji Dergisi, 5(1): 42-51.
Tursun, N., Özer, Z., Önen, H., 1997. Sivas ve yöresinde hasat şekline bağlı olarak buğday ürününe karışan zehirli yabancı ot tohumları üzerinde araştırmalar. Türkiye II. Herboloji Kongresi, 1-4 Eylül, İzmir, s. 369-378.
Uludağ, A., 1993. Diyarbakır yöresinde yetiştirilen buğday-mercimek kültürlerindeki önemli yabancı otların dağılışı ve bunların bazı biyolojik özellikleri üzerinde araştırmalar. Yüksek Lisans Tezi, Cumhuriyet Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Sivas.
Uludağ, A., Demir, A., 1997. Güneydoğu Anadolu Bölgesi'nde hububat-mercimek münavebe alanlarında bulunan bazı turpgiller (Barassicaceae)'in belirlenmesi. Türkiye II. Herboloji Kongresi, 1-4 Eylül, İzmir, s. 379.
Uluğ, E., Kadıoğlu, İ., Üremiş, İ., 1993. Türkiye’nin Yabancı Otları ve Bazı Özellikleri. T.C. Tarım ve Köyişleri Bakanlığı, Adana Zirai Mücadele Araştırma Enstitüsü, Yayın No: 78, Adana.
Uruç, B., 2022. Diyarbakır ilinde mercimek ürününe karışan yabancı ot tohumlarının belirlenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Malatya Turgut Özal Üniversitesi, Lisansüstü Eğitim Enstitüsü, Malatya.
Uzun, A., 1988. Güneydoğu Anadolu Projesi (GAP) kapsamına giren bazı illerde mercimekte yabancı ot ve mücadelesi üzerinde araştırmalar. V. Türkiye Fitopatoloji Kongresi, 18-21 Ekim, Antalya, s. 84.
Zengin, H., Döken, M.T., 1991. Erzurum ve yöresinde mercimek tarlalarında görülen yabancı otların yoğunlukları ve topluluk oluşturma durumları. VI. Türkiye Fitopatoloji Kongresi, 7-11 Ekim, İzmir, s. 153-157.