Bazı Badem Çeşitlerinin Fenolojik ve Pomolojik Özelliklerinin Belirlenmesi

Bu araştırma sulu koşullara uygun badem çeşitlerini belirlemek amacıyla Gaziantep’te 2012-2013 yıllarında yürütülmüştür. Gaziantep’te Antepfıstığı Araştırma Enstitüsü’nde oluşturulan badem genetik kaynaklarındaki 21 çeşit ve 6 tür materyal olarak kullanılmıştır. Badem çeşitleri; Glorieta, Süper Nova, Ayles, Guara, False Barese, Sonora, Ne Plus Ultra, Ferrastar, Marta, Bertina, Bozkurt, Halit Bey, Garrigues, Ferragnes, Cristomorto, Nonpareil, Ferraduel, Yaltinski, Texas, Moncayo ve Peerless, badem türleri ise; Amygdalus orientalis Mill., A. turcomanica Lincz., A. webbii Spach, A. arabica Oliver, A. bucharica Korsh. ve A. kuramica Korsh.’dır. Badem türleri içerisinde en erken çiçeklenme; Nonpareil badem çeşidinden 4 gün önce çiçeklenen Amygdalus orientalis Mill. ve A. webbii Spach, türlerinde olmuş, bunu Nonpareil badem çeşidinden 1 gün önce çiçeklenen A. bucharica Korsh. ve A. kuramica Korsh. türleri takip etmiş, en geç çiçeklenen tür ise Nonpareil badem çeşidinden 10 ve 12 gün sonra çiçeklenen A. turcomanica Lincz. ve A. arabica Oliver türleri olmuştur. Çeşitler içerisinde en erken çiçeklenme; Sonora (-3) çeşidinde gözlenmiş, bunu sırasıyla Peerless (-1), Nonpareil (0), Texas (+2), Ferrastar (+2), Bozkurt (+4), Moncayo (+4), False Barese (+6), Ne Plus Ultra (+6), Marta (+6), Halit Bey (+6), Garrigues (+7), Ferragnes (+8), Cristomorto (+9), Ayles (+9), Yaltinski (+9), Ferraduel (+10), Super Nova (+11), Bertina (+11) çeşitleri takip etmiş, en geç çiçeklenme Glorieta (+12) ve Guara (+12) çeşitlerinde saptanmıştır.

Anahtar Kelimeler:

Badem, genetik kaynaklar, Prunus amygdalus, Amygdalus spp.

Determination of Phenological and Pomological Characteristics of Some Almond Cultivars

This research was carried out in Gaziantep between 2012-2013 in order to determine almond cultivars suitable for irrigated conditions. 21 cultivars and 6 species of almond genetic resources in Gaziantep Pistachio Research Institute were used as materials. Almond cultivars were Glorieta, Super Nova, Ayles, Guara, False Barese, Moncayo, Ne Plus Ultra, Ferrastar, Marta, Bertina, Bozkurt, Halit Bey, Garrigues, Ferragnes, Cristomorto, Nonpareil, Ferraduel, Yaltinski, Sonora, Texas and Peerless, and Almond species were; Amygdalus orientalis Mill., A. turcomanica Lincz., A. webbii Spach, A. arabica Oliver, A. bucharica Korsh. and A. kuramica Korsh. The earliest flowering among almond species were at Amygdalus orientalis Mill. and A. webbii Spach. flowering 4 days before nonpareil almond cultivar; followed by A. kuramica Korsh. and A. bucharica Korsh, bloomed 1 day before Nonpareil almond cultivar; and the latest flowering was observed at A. turcomanica Lincz. and A. arabica Oliver which bloomed 10 and 12 days after Nonpareil almond cultivar. The earliest flowering within the cultivars was observed at Sonora (-3) followed by Peerless (-1), Nonpareil (0), Texas (+2), Ferrastar (+2), Bozkurt (+4), Moncayo (+4), False Barese (+6), Ne Plus Ultra (+6), Marta (+6), Halit Bey (+6), Garrigues (+7), Ferragnes (+8), Cristomorto (+9), Ayles (+9), Yaltinski (+9), Ferraduel (+10), Super Nova (+11) and Bertina (+11), respectively, and the latest flowering was observed at Glorieta (+12) and Guara (+12).

Keywords:

Almond, genetic resources, Prunus amygdalus, Amygdalus spp.,

PDF

___

Açar, İ., Arpacı, S., Yılmaz, A., Atlı, H.S., Kafkas, S., Eti, S., Çağlar, S., 2013. A new almond breeding program in Turkey. Acta Horticulturae, 976: 63-68.
Alkan, G., Tekintaş, F.E., Seferoğlu, H.G., Ertan, E., 2014. Niğde Altunhisar yöresi bademlerinin seleksiyonu. Türk Tarım-Gıda Bilim ve Teknoloji Dergisi, 2(1): 51-55.
Anonymous, 2019. Almond Germplasm. (http://www.fao.org/3/x5337e/x5337e03.htm#Top OfPage), (Erişim tarihi: 11.02.2019).
Aslan, R., 2015. Bazı yabancı kökenli badem çeşitlerinin Şanlıurfa koşullarında fenolojik ve pomolojik özellikleri. Yüksek lisans tezi, Ordu Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Ordu.
Aslantaş, R., Güleryüz, M., 2001. Almond selection in microclimate areas of North East Anatolia. XI. GREMPA Meeting on Pistachios& Almonds, pp. 339-342.
Atlı, H.S., Aydın, Y., Arpacı, S., Açar, I., Akgün, A., Bilim, C., Sarpkaya, K., Çağlar, S., Kaşka, N., Rastgeldi, U., 2011. Determination of growth, fruit set, yield and some nut quality characteristics of local and foreign almond cultivars in the irrigated conditions in GAP Region. Acta Horticulturae, 912: 493-499.
Atlı, H.S., Arpacı, S., İlikçioğlu, E., Aslan, K.A., Sarpkaya, K., 2012. Badem genetik kaynakları gelişme raporu. Antepfıstığı Araştırma Enstitüsü.
Atlı, H.S., Can, C., Baş, M., Sarpkaya, K., Fidancı, A., İlikçioğlu, E., Çoban, N., Bay Türkoğlu, S. 2019. Nematode resistant, clonal almond rootstock breeding by crossing in Turkey. Turkish Journal of Agriculture and Forestry, 43, No 3, E-ISSN: 1303-6173, DOI: 10.3906/tar-1805-152, In Press.
Bayazıt, S., Çalışkan, O., İmrak, B., 2011. Comparison of pollen production and quality characteristics of cultivated and wild almond species. Chilean Journal of Agricultural Research, 71(4): 536-541.
Beyhan, Ö., Simsek, M., 2007. Kahramanmaraş merkez ilçe bademlerinin (Prunus amygdalus L) seleksiyon yoluyla ıslahı üzerinde bir araştırma. Bahçe, 36 (1-2): 11–18.
Browicz, K., Zohary, D., 1996. The genus Amygdalus L. (Rosaceae): species relationships, distribution and evolution under domestication. Genetic Resources and Crop Evolution, 43: 229-247.
Dokuzoğuz, M., Gülcan, R., 1972. Ege Bölgesi Bademlerinin Seleksiyon Yoluyla Islah ve Seçilmiş Tiplerin Adaptasyonu Üzerinde Araştırmalar. TUBİTAK TOAG-80 No’lu Proje Sonuç Raporu.
Dokuzoğuz, M., Gülcan, R., Karakır, M.N., 1976. Seçilmiş Badem Tiplerinin Mukayesesi ve Standardizasyonu Üzerinde Araştırmalar. TUBİTAK TOAG-203 No’lu Proje Sonuç Raporu.
Dokuzoğuz, M., Gülcan, R., Atilla, A., 1968. Seleksiyon yoluyla badem ıslahı. TUBİTAK TOAG-37 No’lu Proje Sonuç Raporu.
Espiau, M.T., Ansón, J.M., Socias i Company, R., 2002. The almond germplasm bank of Zaragoza. Acta Horticulturae, 591: 275-278.
Gerçekçioğlu, R., Güneş, M., 2001. A research on improvement of almond (P. amygdalus) by selection of wild plants grown in Tokat central district. XI. GREMPA Meeting on Pistachios& Almonds, pp. 163-173.
Godini, A., 1979. Ipotesi sulla comparsa dell’autocompatibilità nel mandorlo. Rivista di Scienza e Tecnica Agraria, 19(2/3): 3-10.
Gürsoy, E., Balta, F., 2014. Aydın ili Yenipazar, Bozdoğan ve Karacasu ilçeleri badem (Prunus amygdalus Batch) seleksiyonu: Pomolojik özellikler. Akademik Ziraat Dergisi 3(2): 61-68.
Kaşka, N.,2003. Türkiye’de ılıman iklim meyvelerinin dünü, bugünü, yarını., Türkiye IV. Ulusal Bahçe Bitkileri Kongresi, Bildiri kitabı, s. 1-5.
Kazankaya, A., Doğan, A., Çelik, K., 2017. Midyat ve Savur (Mardin) ilçelerinde doğal olarak yetiştirilen bademlerin seleksiyonu. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Tarım Bilimleri Dergisi, 27(4): 580-588.
Kester, D.E., Gradziel, T.M., 1996. Almonds (Prunus). In: Moore J.N. Janik J. (eds) Fruits Breeding. Wiley and Sons, New York, USA, pp. 1-97.
Küden, A.B., Küden, A. Kaşka, N., 1993. Adaptations of some selected almonds to Mediterranean Region of Turkey. Acta Horticulturae, 373: 83-89.
Sykes, J.T., 1975. The influence of climate on the regional distribution of nut crops in Turkey. Economic Botany, 29 (2): 108-115.
Şimşek, M., Osmanoğlu, A., 2010. Derik (Mardin) ilçesinde doğal olarak yetişen bademlerin (Prunus amygdalus L.) seleksiyonu. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Tarım Bilimleri Dergisi, 20(3): 171-182.
Şimşek, M., Yılmaz, K.U., 2010. Diyarbakır’ın Silvan ilçesinde doğal olarak yetişen badem (Prunus amygdalus L.) tiplerinin seleksiyonu. Alatarım, 9 (1): 22-30.
Şimşek, M., Çömlekçioğlu, S., Osmanoğlu, A., 2010a. Çüngüş ilçesinde doğal olarak yetişen bademlerin seleksiyonu üzerinde bir araştırma. Harran. Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 14(1): 37-44.
Şimşek, M., Osmanoğlu, A., Taş, Z., 2010b. Çermik’ten seçilen badem (Prunus amygdalus L.) tiplerinin meyve performansları. Harran. Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 14(2): 29-37.
Şimşek, M., 2011. Çınar ilçesinde badem seleksiyonu. Bingöl Üniversitesi Fen Bilimleri Dergisi, 1(1): 32-36.
Vargas, F.J., Romero, M.A., Clavé, J., Batlle, I., Miarnau, X. and Alegre, S., 2011. Important traits in Irta's new almond cultivars. Acta Horticulturae, 912: 359-365.
Warfield, D.L., 1968. An investigation of a Yugoslavian Prunus introduction of potential value in almond breeding [MS Thesis]. University of California, Davis.
Yıldırım, A.N., Tekintaş, E., Koyuncu, F., 2007. Isparta bölgesinde geç çiçeklenen ve üstün nitelikli meyve veren badem (Prunus amygdalus Batsch.) genotiplerinin seleksiyonu. Adnan Menderes Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 4(1-2): 39-48.