Platon’un Devlet Kitabı Üzerinden Antik Yunan’da Oikos ve Kadınlar Hakkında Bir Tartışma

Antik Yunan düşünürü olan Platon’un ideal bir devlet düzenini anlattığı ve ilk ütopyalardan biri sayılan Politeia/Devlet adlı kitap, Platon’un kadınlara ilişkin düşünceleri nedeniyle halen güncel bir tartışma konusudur. Bazı çağdaş yorumcular Platon’un düşüncelerini ve Devlet kitabını proto-feminist, bazıları ise anti-feminist bulmaktadır. Bu çalışma Devlet kitabında ortaya koyulan ve kadınlar için eşitlikçi görünen ideal düzenin asıl amacının, sınıflı toplumun devamını sağlayacak bir adalet anlayışı yaratmak olduğunu gösterir. Platon tarafından kitapta ortaya atılan adalet kavramı insan doğası, ruh ve akıl gibi kategorilerle ele alınacak; antik dönemin kendine özgü cinsiyet bilgisi de bu kategorilerle açıklanacaktır. Platon felsefesinde ruhun bedene önceliği, üretim ve yeniden üretimi gerçekleştiren beden dünyasının doğal mekânı olan “oikos”un kamusal alanla eş-uzamlı olmayan aşağı konumunu garanti altına alır. Metinde amaç dönemin “oikos” (ev yaşamına) ve kadınların konumlarına ilişkin bugün eşitlikçi olduğu ileri sürülen ideal düzenin, antikiteye ilişkin tarihsel özgünlüğünü Platon’un Devlet kitabı aracılığı ile ortaya koymaktır.

Anahtar Kelimeler:

Platon, Oikos, Ev, Cinsiyet

One of the first utopias published by the ancient Greek philosopher Plato, Politeia/The Republic, describes an ideal state and is still a matter of con-troversy today due to his ideas on women. While some modern observers consider Plato's ideas and the Republic to be anti-feminist, others disagree. The fundamental point of this work is to demonstrate that the goal of the ideal order envisioned in The Repub-lic, which appears equal to women, is to establish a solid notion of justice that will guarantee the surviv-al of the class system. Human nature, spirit, and mind are some of the categories that will be used to exam-ine Plato's idea of justice throughout the book. These categories will also be used to describe how ancient people understood gender in particular. Plato's con-cept of the superiority of the soul over the body en-sures that the "oikos," (household life) or natural space of production and reproduction, is inferior to the public area that is not equally spaced with it. In light of the "oikos" of the era and the status of wom-en through Plato's The Republic, the goal is to demonstrate the historical originality of that ideal order, thought to be gender equitable today.

Keywords:

Platon, Oikos/Home, Gender,

PDF

___

Acıl, B. (2018). Anti̇k Yunan Klasi̇k Dönemi̇’nde Ci̇nsi̇yetlendi̇ri̇lmi̇ş Mekan. [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. İstanbul Teknik Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Sanat Tarihi Bölümü Ana Bilim Dalı, İstanbul.
Ağaoğulları, M.A. (2013). Kent Devletinden İmparatorluğa. Ankara:İmge
Arıtürk, M. H. (2017). Platon’un Toplum İdeali İçerisinde Kadının Yeri. Düşünme Dergi̇si̇/ Jour-nal Of Thinking, 28-38.
Boyacı, N.P. (2014). Platon’da Kadın Sorunu Üzeri̇ne Bi̇r Tartışma. Felsefe ve Sosyal Bilimler Dergisi, Güz, Sayı:18, 205-230.
Cavarero, A. (2017). Platon’a Rağmen: Antik Felsefenin Feminist Bir Yeniden Yazımı. İstanbul: Otonom.
Coulanges N.D.F. (2011). Antik Yunan: Yunan’dan Roma’ya Kadar Tapınma. Hukuk ve Kurumlar Üzerine İnceleme. Ankara: Epos.
Çokona, A. (2020). Giriş. Ksenophon. İktisat Üzerine-Oikonomikos (s.i-viii) (Çev. A. Çokona) İstanbul: Türkiye İş Bankası.
De Ste Croix, G.E.M. (2014). Antik Yunan Dünyasında Sınıf Mücadelesi. İstanbul: Yordam.
Gözlü, A. (2018). Anti̇k Yunan’da Poli̇s Öncesi̇ Bi̇rSosyo-Ekonomi̇k Formasyon: Oi̇kos. Atatürk Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, Sayı 60, 269-279.
Hasan, A. (2012). Plato’s antifeminism: a new dualistic approach. E-Logos: Electronic Journal For Philosophy, sayı 22, https://elogos.vse.cz/pdfs/elg/2012/01/23.pdf (Erişim Tarihi 08.07.2023).
Helmer, E. (2012). The Oikos As A Political Device In Plato's Works. Diálogos, 92, 23-32.
Kaya, M. (2013). Platon’un Ruh Kuramı. Sosyal Bilimler Dergisi, Cilt: XV, Sayı 1, 171-182.
Koç Başar, C. (2021). Antik Yunan'da Cinsiyet Rolleri. Dokuz Eylül Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Cilt: 23, Sayı: 2, 1329-1361.
Küçüker, S.D. (2018). Platon’un Yasalar Adlı Eserinde Yurttaş Kadın. 2. Uluslararası Kadın Kongresi̇: "Güçlendirilmek Yerine Güçlenmek ve İlerlemek” Tam Metin Bildiri Kitabı. İzmir: Dokuz Eylül Üniversitesi, s.754-764.
Ksenophon (2020). İktisat Üzerine-Oikonomikos. (Çev. Ari Çokona) İstanbul:Türkiye İş Bankası.
Lloyd, E. (2021). Erkek Akıl: Batı Felsefesinde Erkek ve Kadın. İstanbul:Ayrıntı.
Platon (2015). Timaios. (Çev. Furkan Akderin) İstanbul:Say.
Platon (2010a). Devlet. (Çev.SabahattnEyüboğlu - M. Ali̇ Cimcoz) İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
Platon (2010b). Diyaloglar (Çev. Teoman Aktürel) İstanbul: Remzi.
Platon (2007). Yasalar (Çev. Candan Şentuna - Saffet Babür) İstanbul: Kabalcı.
Sissa, G. (2005). Platon ve Aristoteles’in cinsiyet felsefeleri. G. Duby& M. Perrot (Ed.). Kadınların Tarihi I: Antik Tanrıçalardan Hıristiyan Azizelere (s.66-98). İstanbul: Türkiye İş Ban-kası Kültür Yayınları Şar, G. (2017). Ev”in Ötesi̇: Eski̇ Yunan’da ve Günümüzde Yabancı Üzeri̇ne Düşünceler. Kutad-gubilig Felsefe-Bilim Araştırmaları, Sayı 33,117-132.
Uslu, S. (2007). Platon’da Düzen Sorunu. [Yayımlanmamış Doktora Tezi]. İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Felsefe Ana Bilim Dalı, İstanbul.
Yalazı, E. ve Küçüker, S. D. (2015). Ksenophon’un Oikonomikos Adlı Eserı̇ndeEvlı̇lı̇k ve Kadına Yaklaşım. Archıvum Anatolıcum (ArAn), 9/2, 57-90.
Yalçınkaya, A. (2011). Yunan Uygarlığı İçinde Polis ve Siyaset. M.A. Ağaoğulları (Ed.). Sokra-tes’ten Jakobenlere Batı’da Siyasal Düşünceler (s.23-92). İstanbul:İletişim.
Yıldırım, F. (2021). İnsanDoğası, Toplum ve Adalet Bağlamında Platon’un Demokrasi EleştirisineRancièreci Bir İtiraz. Mediterranean Journal of Humanities, XI (2021), 305-319.
Yılmazcan, D. (2020). Anti̇k Yunan’da Oikos ve Kadın. ÇKÜ Edebiyat Fakültesi Dergisi / Journal of the Faculty of Letters, Cilt/Volume: 8, Sayı/Number: 2, 272-285.
Zolley, C.P. (2021). Plato and Equality for Women across Social Class. Journal of Ancient Phi-losophy, vol. 15 issue 1, 35-6