İran’ın Vekil Güç İnşasında İzlediği Kimlik Politikası: Azerbaycan İslami Direniş Hareketi (Hüseynçilər/Hüseyniyyun) Örneği

İran İslam Cumhuriyeti, İslam Devrimi’nin gerçekleşmesinden kısa bir süre sonra bir dizi ciddi güvenlik problemleriyle karşı karşıya kalmıştır. Söz konusu tehditlerden edinilen tecrübeler sonraki yıllarda İran’ın savunma stratejisini ciddi anlamda şekillendirmiştir. İleri savunma ve caydırıcılık konsepti İran’ın savunma stratejisinde oldukça önemli bir yer tutmaktadır. Devrim’den bu yana aktif bir şekilde yürütülen vekil güç stratejisi de İran’ın ileri savunma ve caydırıcılık konseptinin uzantısı olarak değerlendirilebilir. Bu bağlamda İran, Afganistan’dan Nijerya’ya, Yemen’den Suriye’ye kadar çok geniş bir coğrafyada irili ufaklı birçok grupla temas halindedir. Böylece olası tehditleri sınırlarının ötesinde karşılamayı ve çevre ülkeler üzerinde kendi politikalarıyla paralel hareket edecek gruplar inşa ederek bu ülkelerdeki etkisini artırmak istemektedir. Bu gruplarla büyük ölçüde kimlik temelli bir söylem üzerinden yakınlık kurmaktadır. 2013 yılından itibaren Azerbaycan Cumhuriyeti’ne yönelik çalışmalara başlayan ve 2015’ten itibaren faaliyetleri gözle görünür hale gelen Azerbaycan İslami Direniş Örgütü (Hüseynçiler/Hüseyniyyun) de İran’ın bu politikaları kapsamında desteklediği vekil güçlerden birisidir. Bu çalışmada İran’ın vekil güç stratejisi kapsamında sevk ve idare ettiği bu örgütün söylemlerinin ve faaliyetlerinin temelini oluşturan arka plan ile örgüt yapılanması ele alınmaktadır.

Anahtar Kelimeler:

Azerbaycan, Azerbaycan İslami Direniş Örgütü, Hüseynçiler, Huseyniyyun, İran, Konstrüktivizm

Iran's Identity Policy Pursued in Its Construction as a Proxy Power: The Case of the Islamic Resistance Movement of Azerbaijan (Hüseynçilər/Husayniyyun)

The Islamic Republic of Iran faced severe security problems shortly after the Islamic Revolution. The experiences gained from these threats have thoughtfully shaped Iran's defense strategy in the following years. Forward defense and deterrence concepts are essential toIran's defense strategy. The proxy power strategy, which has been actively carried out since the Revolution, can also be considered an extension of Iran's forward defense and deterrence concept. In this context, Iran is in contact with and manages many groups, large and small, over a wide geography, from Afghanistan to Nigeria and Yemen to Syria. Thus, it seeks to meet potential threats beyond its borders and increase its sanction power in these countries by building groups that will act in parallel with its own policies. He establishes affinity with these groups largely through an identity-based discourse. The Azerbaijan Islamic Resistance Organization (Hüseynçilər/Husayniyyun), which has started to work for the Republic of Azerbaijan since 2013 and whose activities have become visible since 2015, is one of the proxy forces that Iran supports within the scope of these policies. In this study, the background and organizational structure that form the basis of the discourse and activities of this organization, through which Iran is directed and managed within the scope of the proxy power strategy, will be discussed

Keywords:

Azerbaijan, Azerbaijan Islamic Resistance Movement, Huseynciler, Husayniyyun, Iran, Constructivism,

PDF

___

Azizi, H. (2021). The Concept of "Forward Defence": How Has the Syrian Crisis Shaped the Evolution of Iran's Military Strategy?.Geneva Centre for Security Policy. https://dam.gcsp.ch/files/doc/iran-forward-defence-strategy-en (Access Date: 15.04.2023).
Bağırzade, H. T. (2015). Hacı Talehin Nardaran hadisələrinə səbəb olan çıxışı! 14.11.2015. YouTube. https://www.youtube.com/watch?v=Db63x2D5Qyk (Access Date: 15.04.2023).
Baku Post. (2018). Elmar Vəliyev işinin inanılmaz sensasiyaları Yunis Səfərov terrorist çıxdı. Baku Post. https://www.bakupost.az/yunis-seferov-terrorist-cixdi-elmar-veliyevin-isinde-imam-huseyn-qisasi (Access Date: 15.04.2023).
Başar, U. (2020). Kültürel İran Düşüncesi. İran Araştırmaları Merkezi (İRAM). https://www.iramcenter.org/d_hbanaliz/kulturel-iran-dusuncesi_1.pdf (Access Date: 16.04.2023).
Dana, O. (2022). Sohenan-e Favk-eJinjali-ye Abulfazl Zohravand: Bayed Zamene Chini Konim Ta Azerbaijan va Nahchevan Zamime-yeKhak-eIran Shavend. YouTube. https://www.youtube.com/watch?v=pAZ7RyFrmSE&t=162s (Access Date: 16.04.2023).
Günaz. (2018). Tohid İbrahimbəyli İranda dini təhsil alan şəxslərin iştirakı ilə “Hüseyniyyun” (Hüseynçilər) adlı silahlı dəstə yaradıb. Güney Azerbaycan’ın Azadlıq Sesi. https://www.gunaz.tv/az/new/tohid-ibrahimbeyli-iranda-dini-tehsil-alan-sexslerin-istiraki-ile-huseyniyyun-huseynciler-adli-silahli-deste-yaradib-107413 (Access Date: 13.04.2023).
Irdiplomacy. (2019). Hamle-ye Azerbaijani-ha be Iran az Ruy-e Na Agahi. Irdiplomacy. https://l24.im/NgS
Jahannews. (2022). “İlham Aliyev” Arusak-e Hayme Shab-e Amerika, Israil va Turkiye Shode. Jahannews. https://l24.im/Mj8oX (Access Date: 14.04.2023).
Khomeini, S. R. M. (t.y.). The Necessity for Islamic Government. Al-Islam. https://www.al-islam.org/islamic-government-governance-jurist-sayyid-ruhullah-musawi-khomeini/necessity-islamic-government(Access Date: 16.04.2023).
Mammadzade, V. (2018). Azerbaycan’ın Ulusal Güvenlik Sorunları. İçinde Türk Cumhuriyetlerinde Bağımsızlık ve Devlet İnşası (pp. 641-650). Ahmet Yesevi Üniversitesi.
Marschall, C. (2003). Iran's Persian Gulf policy: From Khomeini to Khatami. Routledge.
Mohaciri, M. (1991). İslam Devrimi’nin Dinamikleri (Trans. G. Uğurlu). İstanbul: Akademi Yayınları.
Müsavat. (2018). Xaricdəki silahlı dəstənin Azərbaycanda münaqişə yaratmaq planı üzə çıxdı. Müsavat. https://musavat.com/news/xaricdeki-silahli-destenin-azerbaycanda-munaqise-yaratmaq-plani-uze-cixdi-qumda-tehsil-alan-azerbaycanlilar_541331.html?d=1 (Access Date: 17.04.2023).
Onuf, N. (1994). The Constitution of International Society. European Journal of International Law, 5(1), 1-19. https://doi.org/10.1093/oxfordjournals.ejil.a035857
Sarıkaya, Y. (2008). Tarihi ve jeopolitik boyutlarıyla İran’da milliyetçilik. Ötüken.
Sinkaya, B. (2014). Türkiye’nin Devrim Sonrası İran ile İlişkileri. İçinde Türkiye’nin Dış Politikası. Bursa: Dora Yayınları.
Tasnim. (2016a). Majera-ye Farar Az Azerbaycan Bara-ye Huzur Dar Cebhe-ha-yeIran. Tasnim. https://l24.im/rNfR (Access Date: 18.04.2023).
Tasnim. (2016b). Mustafa Çamran: Payegozar-eJang-ha-ye Namonazzam va Mojahidi Nastuh. Tasnim. https://l24.im/6YJ9tsH (Access Date: 16.04.2023).
Turan, R. (2015). Azerbaycan’da ilk ve ortaöğretimde tarih öğretimi ve ders kitapları: Sovyet Azerbaycanı’ndan Azerbaycan Cumhuriyeti’ne. Ankara: Atatürk Araştırma Merkezi.
Wendt, A. (1999). Social Theory of International Politics (1. bs). Cambridge University Press. https://doi.org/10.1017/CBO9780511612183
Yenipress. (2022). İranın Azərbaycana hücum kanalları. Yenipress. https://yenipress.az/news/7465/iranin-azerbaycana-hucum-kanallari-siyahi (Access Date: 18.04.2023).