Yaban hayatı kaynaklarımızın yönetimi üzerine

Bu makalede, Ülkemiz yaban hayatı kaynaklarının ekonomideki yeri, kaynak planlamaya olan ihtiyaç, kaynak planlama yöntemi ve Türkiye’ye mahsus bir yaban hayatı yönetim plan modelinin nasıl oluşturulacağı konusu ele alınmış olup, bu arada, bugünkü yaban hayatı yönetiminde göze çarpan başlıca politik ve idari hatalar ile güncel yönetsel problemlere değinilmiştir. Konu, özellikle Yaban Hayatı Geliştirme Sahaları bazında ele alınmıştır. Çünkü, bu sahalar gen kaynaklarının korunmasından av turizmine kadar birçok önemli hedefin gerçekleştirilmeye çalışıldığı, hem ekolojik hem de ekonomik açıdan öneme sahip arazi parçalarını kapsamaktadır. İdari açıdan ise, bu sahalar, iyi planlandığı takdirde, doğal korunan alanlar ve avlaklar gibi yaban hayatı unsurlarını içeren birçok alanın planlanmasına veya işletilmesine ışık tutabilecek konumdadırlar. Dolayısıyla, bu sahalar için bilimsel, rasyonel ve uygulanabilir bir yönetim plan modeli ortaya koymanın Ülkemiz yaban hayatı kaynaklarının planlama ve yönetimine büyük katkı sağlayacağı düşünülmektedir. Bu çalışmada, konu böyle bir modelin nasıl oluşturulacağı ekseninde ele alınmıştır.

About wildlife resources management

In this article it has been dealt with issues such as importance of wildlife resources in Turkish economy, need for planning for the resources, methodology and technique of planning or how to develop a wildlife management plan for actual situation in Turkey. Meanwhile, it has been touched main political and administrative faults as well as actual problems concerning wildlife management activities in Turkey. The issues were studied especially on basis of Turkish wildlife reserve areas (YHGS’s). Since these areas covering lands which have ecological and economical importance, they had been aiming a lot of goals from conservation of genetic resources to hunting tourism. As for administrational aspect of YHGS’s, if could have been planned properly, they could showed the way to manage many wildlife areas including Natural Protected Areas (NPAs) and hunting grounds. For the reason, it was thought that modeling a scientifical, rational and feasible management plan for the YHGS’s would make a significant contribution to manage Turkish wildlife resources.

___

Acar, H. H., Eker, M. ve Ö. Topalak. 2001; Orman İşçiliğinde Ergonomik Yaklaşımlar ve Sendikalaşma” 8. Ulusal Ergonomi Kongresi, 25-26 Ekim 2001, İzmir. Bildiriler Kitabı, 318-324,

Acar, C., Acar, H.,2002. Sürdürülebilir planlama açısından dağlık alan orman peyzajlarında görsel kalite ve görsel kaynak yönetimi: Doğu Karadeniz Bölgesi Örneği. Türkiye Dağları I. Ulusal Sempozyumu Bildiri Kitabı, 25-27 Haziran-2002, Ilgaz Dağı-Kastamonu. sayfa: 574–57.

Acar, C., Kurdoğlu, B.Ç. 2005. Kaçkar dağları Milli Parkında Görsel Kalite Değerlendirmesi. Korunan Doğal Alanlar Sempozyumu, Sözlü Bildiri Kitabı. SDÜ. Or. Fak. Isparta. 219–226.

Açıkgöz., E., 2001. Yem Bitkileri (3.Baskı). Uludağ Üniv. Güçlendirme Vakfı, Yayın No:182, VIPAŞ AŞ Yayın No:58, Bursa, 584s.

Agbelusı, E. A. ile T. A.. Afolayan, 1997. Nijerya’da Yaban Hayatının Korunmasına Yönelik Yeni Bir Yaklaşım, XI. Dünya Ormancılık Kongresi, 13-22 Ekim, Antalya, 349.

Alkan H, Korkmaz M, Tolunay, A., 2005; Burdur İli'nde Ormancılık Etkinliklerinin Orman-Halk İlişkileri Kapsamında Değerlendirilmesi, Burdur Sempozyumu, 16-19 Kasım 2005.

Alkan H. ile Eker M.,2005. Orman Kaynaklarından Faydalanmanın Sürdürülebilirliğine Dar Ölçekli Bir Bakış, Türk Ormancılığında Uluslararası Süreçte Acil Eyleme Dönüştürülmesi Gereken Konular, Mevzuat ve Yapılanmaya Yansımaları, Orman Mühendisleri Odası Sempozyumu, 22-24 Aralık 2005, Antalya.

Anderson, A, J, B., 1971: Ordination Methods in Ecology. The Journal of Ecology, Vol: 59, No:3: 713–726.

Anon,1966, Kuşların Himayesine Dair Milletlerarası Sözleşme (Paris Sözleşmesi, 1966)

Anon., 1981, Swedish Sportsmen’s Association (Jögare-Förbundet), Institute of Wildlife Management (Öster-Malma) Broşürleri, 1981.

Anon., 1984, Avrupa’nın Yaban Hayatı ve Yaşama Ortamlarını Koruma Sözleşmesi (Türkiye bu sözleşmeye 9 Ocak 1984 tarihinde 84/7601 tarihli Bakanlar Kurulu Kararı ile taraf olmuştur).

Anon., Canadian Wildlife Service, The Benefits of Wildlife, Minister of Supply and Services, Canada, 1989.

Anon.,1991, Orman Amenajman Planlarının Düzenlenmesi-Uygulanması-Denetlenmesi ve Yenilenmesi Hakkındaki Yönetmelik, OGM Yayınları, Ankara, 98 s. Anon., 1992, Avrupa Yaban Hayatı ve Doğal Çevrenin Korunmasına Dair Sözleşme (Bern Sözleşmesi)

Anon, 1993; “Orman ve Köy İlişkileri Ön Çalışma Gurubu Raporu”1. Ormancılık Şurası, Ankara.

Anon, 1998, Riparian Area Management Handbook, Oklohama Cooperative Extension Service Division of Agricultural Science and Natural Resource, Oklohama State University, E-952, Oklohama.

Anon., 1999a. Av ve Yaban Hayatı Yönetiminde Yeni Yaklaşımla İlgili Eğitim Workshop’u (23-25 Mayıs 1999, İzmir) Raporu, Orman Mühendisliği Dergisi, 36 (6) 1999.

Anon., 1999b. , DPT ”Türkiye Ulusal Çevre Stratejisi ve Eylem Planı, Ankara 1999.

Anon.,, 2000a T:C. Orman Bakanlığı Milli Parklar ve Av-Yaban Hayatı Genel Müdürlüğü, Türkiye Yaban Hayatı ve Avcılık Gelişim Raporu (Hazırlayan Cumhur GÜNGÖROĞLU), 2000, Ankara.

Anon., 2000b., DPT”Uzun vadeli strateji ve sekizinci beş yıllık kalkınma planı 2001–2005” Ankara, 2000.

Anon., 2000c. IV. Çevre Şurası 1. Komisyon Kararları 6-8 Kasım. Antalya. 2000.

Anon., 2002, TURSAB, Turizmde Yükselen Değer: Ekoturizm, TURSAB Ar-Ge Departmanı Yayınları, Ankara. 2002

Anon., 2004a, OGM ile DMP Arasında Avlakların Kuruluşu, Yönetimi ve Denetimi Esas ve Usulleri Konusunda İşbirliği Protokolü Bekan oluru ile yürürlüğe giriş tarihi 23.07.2004.

Anon., 2004b. Kızılcahamam Mercimekli Örnek Avlak Ön Etüt Raporu, Doğa Koruma ve Milli Parklar Genel Müdürlüğü’nün 09.02.2004 tarih ve B.18.0.DMP.0.03.01.250.03/13 sayılı yazısı, Ankara, 7s.).

Anon., 2005a , Çevre Orman Bakanlığı, 1.Çevre Orman Şurası Kitabı, Şura Kararları 1.Çevre ve Ormancılık Şurası Çalışma Belgesi, 99-103, 7.Bölüm Doğa Koruma, 1. Çevre ve Ormancılık Şurası , 22-24 Mart 2005, Antalya.

Anon., 2005b, T.C. Çevre ve Orman Bakanlığı Doğa Koruma ve Milli Parklar Genel Müdürlüğü Av ve Yaban Hayatı Dairesi Başkanlığı’nın İl Çevre ve Orman Müdürlüklerine hitaben yazdğı 08.03.2005 tarih ve B.18.0.DMP.03.04.011.01.265.00/74–1612–1234 sayılı yazı.

Anon., 2005c. YH Yönetiminde Karşılaşılan Sorunlara Ait Rapor., İlgi: T.C. Çevre ve Orman Bakanlığı Doğa Koruma ve Milli Parklar Genel Müdürlüğü Av ve Yaban Hayatı Dairesi Başkanlığının 4.1.2005 tarih ve B.18.0.DMP/14.00/2 sayılı emir yazısı.

Anon., 2005d; Çevre ve Ormancılık Şurası Sonuç Bildirgesi, www.cevreorman.gov.tr/sura20Haziran2005 .

Anon., 2005e Yönetim Planlarının Hazırlanması için Avrupa Rehberi (Koruma Altındaki Ve Yönetilen Doğal Ve Yarı-Doğal Alanlar İçin).

Anon., 2005f ., T.C. Çevre ve Orman Bakanlığı Doğa Koruma ve Milli Parklar Genel Müdürlüğü’nün 25.08.2005 tarihli, B.18.0.DKMPG. 03.04/265.000.358 sayılı yazısı.

Anon., 2005g, TC Çevre ve Orman Bakanlığı Doğa Korumu ve Milli Parklar Genel Müdürlüğü, (AYH Daire Başkanlığı’nın: B.18.0.DMP.0.03.00/250.00 yazısı).

Anon., 2005g. T.C. Afyonkarahisar Valiliği İl Çevre ve Orman Müdürlüğü’nün 26.10.2005tarih ve B.18.4.İÇO.4.03.00.04/17.(TAH)/653 sayılı yazısı.

Anon. 2005h T.C. Çevre ve Orman Bakanlığı Doğa Koruma ve Milli Parklar Genel Müdürlüğü Av ve Yaban Hayatı Dairesi Başkanlığı’nın Süleyman Demirel Üniversitesine hitaben yazdığı 09.10.2006 tarih ve B.18.0.DMP.03.04.487–599-6470-49188 sayılı Tarım İlaçları konulu yazı.

Anon., 2005 i. http://fw.ky.gov/foodplot.asp. Food Plots. Kentucky Department of Fish and Wildlife, Son güncellenme tarihi: 2005i. Son ziyaret tarihi: 10.10.2005, 800–858–1549.

Anon., 2006a. TC. Çevre ve Orman Bakanlığı Doğa Koruma ve Milli Parklar Genel Müdürlüğü’nün YHGS Madencilik Faaliyetleri konusundaki 04.09.2006 tarih ve B.18.0.DMP. 03. 04./480–5119-5608-42532 sayılı yazısı.

Anon., 2006b. http://www.answers.com/topic/fallow-deer#copyright.19.09.2006. Arlı M. ile Erdoğan, Z. 1993, “Orman Köylerine Gelir Sağlayıcı Projelerde El Sanatlarının Yeri ve Önemi” Orman Bakanlığı Yayınları, 1. Ormancılık Şurası Tebliğler ve Ön Çalışma Gurubu Raporu, Cilt:2, Seri No:13, Yayın No:006, s.172-180., Ankara.

Arthaud, G.J. & Rose, D. 1996. A methodology for estimating production possibility frontiers for wildlife habitat and timber value at the landscape level. Canadian Journal of Forest Research 26: 2191–2200.

Asan, Ü., 1999. Orman Kaynaklarının Çok Amaçlı Kullanımı ve Planlama Sistemleri, Ormanların Çok Amaçlı Planlanması Toplantısı, 5-6 Mayıs, Bolu, 33-40.

Asan, Ü., Yeşil, A., Destan, S., ve H. Zengin. Sürdürülebilir Orman İşletmeciliğinin Gerçekleştirilmesinde Fonksiyonel Planlanın Yeri Ve Önemi, Türk Ormancılığında Uluslararası Süreçte Acil Eyleme Dönüştürülmesi Gereken Konular, Mevzuat ve Yapılanmaya Yansımaları Sempozyumu (Tertipleyen Orman Mühendisleri Odası), 22-24 Aralık 2005, Antalya, Sempozyum CD’si E:sempozyumindex.HTM.

Avcıoğlu, R., 2000. Türkiye Hayvancılığında Kaba Yem Üretim Stratejileri . Uluslararası Hayvan Besleme Kongresi. S.D.Üni. Zir. Fak., 448-455, Isparta.

Ayberk, S., 1987: Samanlı Dağının Doğu Kesiminde Doğal Bitki Topluluklarının yayılışı ve Ekolojik Faktörler. Doğa TU Tar. Ve Or. D. Cilt:11, Sayı:1, s:152–167.

Baddeley, J. C., 1985, Assessment of Wild Animal Abundance, F.R.I. Bulletin No. 106. Protection Forestry Division, Forest Research Institute, 44 s.

Baıley, R, G., 1983: Delination of Ecosystem Regions. Environmental Management, Vol. 7, No:4: 365-373.

Baıley, R, G, 1984: Testing an Ecosystem Regionalization. Journal of Environmental Manegement, 19, Academic Press Inc. (London): 239–248.

Bakırcı, M., 2002. Eko-turizm, T.C. Turizm Bakanlığı 2. Turizm Şurası Bildirileri, Ankara, s:243-248).

Bar-Davıd, S., Saltz, D., Dayan, T., Perelberg, A., Dolev, A., 2005. Demographic Models and Reality in Re-introductions: Persian Fallow Deer in Israel, Conservation Biology, Volume 19, No.1, USA, 131-138.

Başkaya, Ş., Terzioğlu, S., 1998. Çengel Boynuzlu Dağ Keçisi Rupicapra rupicapra L.’nin Kaçkar dağlarındaki besin tercihi. XIV. Ulusal Biyoloji Kongresi, 7–10 Eylül 1998, 303–311, Samsun.

Başkaya, Ş., 2000. Çengelboynuzlu Dağkeçisi Rupicapra rupicapra (L.)’ nın Doğu Karadeniz Dağlarındaki Yayılışı,Grup Büyüklükleri ve Habitat Kullanımı. Doktora Tezi, Karadeniz Teknik Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Trabzon, 2000. 121 s.

Başkaya, Ş., 2003. Distribution and Principal Threats of Caucasian Black Grouse Tetrao mlokosiewiczi in Eastern Karadeniz Mountains in Turkey - Dağ horozunun Tetrao mlokosiewiczi Doğu Karadeniz Dağlarındaki Yayılışı ve Populasyonlarını Tehdit Eden Başlıca Unsurlar, Wildlife Biology, 9:4, 377-383.

Başkaya, Ş., Bilgili, E., 2004. Distribution of Leopard Panthera pardus in Eastern Karadeniz Mountains in Turkey - Anadolu parsının Panthera pardus Doğu Karadeniz Dağlarındaki Yayılışı, Oryx, 38(2), 228-232.

Başkent, E.Z., S. K se, H.A.Yolasığmaz, G. Çakır ve S. Keleş. 2002. Orman Amenajmanında Yeni Açılımlar Çerçevesinde Planlama Sürecinin Tasarımı ve Yeniden Yapılanma. Evcimen Sempozyumu, 18–19 Nisan 2002, Bahçeköy İstanbul.

Başkent, E. Z., 2005. Orman Amenajman Planlarının Ekosistem Tabanlı Ve Çok Amaçlı Planlanması (Etçap) Ve Uygulanmasına Yönelik Eylemler, Türk Ormancılığında Uluslar arası Süreçte Acil Eyleme Dönüştürülmesi Gereken Konular-Mevzuat ve Yapılanmaya Yansımaları, Orman Mühendisleri Odası Sempozyumu, 22-24 Aralık, 2005, Antalya.

Başkent, E.Z, Köse, S. Altun L, Terzioğlu S., Başkaya Ş. 2005, Biyolojik Çeşitliliğin Orman Amenajman Planlarıyla Bütünleştirilmesi: GEF Projesi Yansımaları – I ve II, Orman Mühendisliği Dergisi, Sayı 4-5-6-7-8-9.)

Benecke, U., 1998, Ekolojik Silvikültür-Yaş Sınıfları Uygulaması (Tercüme: Özpay Z., Coşgun S. ve R. Çörtü), Batı Karadeniz Ormancılık Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü Dergisi, sayı 1: 51-64.

Bettinger, P., Graetz, D., Boston, K., Sessions, J. & Chung, W. 2002. Eight heuristic planning techniques applied to three increasingly diffi cult wildlife planning problems. Silva Fennica 36(2): 561–584.

Bettinger, P., 1997. Sessions, J. & Boston, K. Using tabu search to schedule timber harvests subject to spatial wildlife goals for big game. Ecological Modelling 94:111–123.

Bettinger, P., Johnson, D.L., Johnson, K.N., 2003. Spatial forest plan development with ecological and economic goals. Ecological Modeling 169 (2–3), 215–236

Bolen, E, G. ve Robinson W., L. 1999. Wildlife Ecology & Management, Pretice Hall, New Jersey, 605 s.

Braun-Blanquet, J., 1964. Pflanzensoziologie, Grundzüge der Vegetationskunde, Dritte Auflage, Springer-Verlag, Wien-New York.

Buckley, R.C. 1994. A framework for ecotourism. Annals of Tourism Research 21: 661- 665.

Burke, H., 1956. Wildlife Habitata Research Needs in Southern Forests. Forest Seevice, U.S. Department of Agriculture, Occasional Paper 149, New Orleans.

Çağatay, A., Yurdaer, M., Kırış, R., 2002. Eko-turizm için Mekan ve Yerel Toplulukların Katılımının Planlanması, T.C. Turizm Bakanlığı 2. Turizm Şurası Bildirileri, Ankara, 203-217.

Çağlar, 1979. Türkiye’de Orman İşçiliği ve Sorunları, MPM Yayınları No:230, 123s., Ankara,

Çanakçığlu H., ve T. Mol, 1996. Yaban Hayvanları Bilgisi, İ. Ü. Rektörlüğü, Basımevi ve Film Merkezi Müdürlüğü., İstanbul Üniversitei Yayın No:3948, Fakülte Yayın No: 440., İstanbul, 550 s.

Ceballos ve Lascuraın, H. 1993. Overview on ecotourism around the World: ICN’s ecotourism program. In: Proceedings of 1993 World Congress on Adventure Travel and Eco-tourism. Brasil: The adventure Travel Society. Englewood, pp.219–222.

Cleland,D,T., Avers, P,E., Mcnab, W,H., Jensen, M,E., Bailey, R,G., King T., ve Russel, W, E., 1997: National Hierarchical Framework of Ecological Units. Published in, Boyce, M. S., Haney, A., ed. 1997, Ecosystem Manecement Aplications for Sustainable Forest and Wildlive Resources, Yale University Press, New Haven, CT.: 181-200.

Coccossıs, H., Nıjkamp, P., 1996. Sustainable Tourism Development Avebury Athenaeum Press Ltd., Netherlands.

Cole, L.C. 1949. The measurement of interspesific association, Ecology, Vol 30, no:4, p. 411–424.

Crawford, R. M. M. and Wıshard, D. 1966. A Multivariate Analysis of The Development of Dune Slack Vegetation in Relation to Coastal Accretion at Tentsmuir, Fife, The Journal of Ecology, Vol:54, No:3, 729-743.

Dasmann, R, F., 1966. Wildlife Biology, John Willey & Sons Inc., New York–Sydney, USA, , 231 s.

DAUST, D.K. & Nelson, J.D. 1993. Spatial reduction factors for strata-based harvest schedules. Forest Science 39(1): 152–165.

Davis, P.H., 1965-1988. Flora of Turkey and the Aegean Islands. Vol. 1-10. Edinburgh: Edinburgh Univ. Press.

Demarchı,D., ve Demarchı, R., 1999. Wildlife and Wildlife Habitat Inventory to Meet Land-Based Program Plannıng Needs for Mountain Sheep. Transactions of 2ND North American Wild Sheep Conference, Editörler: Thomas H., ve Thomas, A., April 6-9, 1999, Reno, Neveda: 151-157.

Eker, M., 2004. Ormancılıkta Odun Hammaddesi Üretiminde Operasyonel Planlama Modelinin Geliştirilmesi, K.T.Ü. Fen Bilimleri Enstitüsü, Doktora Tezi, 239 s., Trabzon.

Fox, T, R., 1991. The Role of Ecological Land Classification Systems in The Silviculture Decision Process. Proceedings of A Symposium, Ecological Land Classification: Applications to Idendify the Productive Potential of Southern Forests, Charletto, North Carolina, January 7-9, United States Department of Agriculture, Forest Service, Southeastern Forest Experiment Station, General Technical Report SE-68, Editors: Mengel, D, L., Tew, D, T.: 96-101.

Genç. M., 2006, Silvikültür Uygulamaları, SDÜ Yayını, Yayın No:68, Isparta, 357 s.

Geray, A. U. 1989. Bazı Orman Köylerinin Sosyo-Ekonomik Özellikleri. İ.Ü. Orman Fakültesi. Dergisi, Seri B, Cilt 29, Sayı 4., İstanbul.

Geray, U., 2000. Av ve Yaban Hayatı Yönetiminde İlkeler. Av ve Yaban Hayatı Yönetiminde Yeni Politikalar Toplantısı (Tebliğler), 06–07 Temmuz 2000, Uludağ, Bursa.

Geray, U Ve Yılmaz, E., 2006. Orman Kaynaklarına İlişkin İşlev Önceliklerinin Belirlenmesi, Ormancılıkta Sosyo-Ekonomik Sorunlar Kongresi,26-28 Mayıs 2006, Çankırı. Anon., 1993; “Orman ve Köy İlişkileri Ön Çalışma Gurubu Raporu”1. Ormancılık Şurası, Ankara.

Gümüş, S., 2003, Üretim, Milli Park ve Yangına Hassas Alanlarda Orman Yol Ağının Coğrafi Bilgi Sistemleri ile Planlanması, Doktora Tezi, KTÜ Fen Bilimleri Enstitüsü, 173 s., Trabzon.

Gündoğdu, E., Ünal, Y., Sarıkaya, O., 2005. Yazılı Kanyon Tabiat Parkı Kuş ve Memeli Türleri Üzerine Araştırmalar. Korunan Doğal Alanlar Sempozyumu, Isparta, 8-10 Eylül 2005, 595-598.

Gündoğdu, E., 2006. Isparta Yöresinde Yaban Keçisi Capra aegagrus Erxl. 1777’nin Populasyon Ekolojisi, Doktora Tezi, Orman Mühendisliği Anabilim Dalı, Süleyman Demirel Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Isparta, 114 s.

Güner, A., Özhatay, N., Ekim, T., Başer, K.H.C., 2000. Flora of Turkey and the East Aegean Islands, Vol.11., Edinburgh Univ. Press, Edinburgh.

Güneş, F. 1999. Avcılık Sorununa Çözüm ve Model Arayışı, Av ve Yaban Hayatı Yönetiminde Yeni Yaklaşımla İlgili Eğitim Workshop’u 23-25 Mayıs 1999, İzmir. Haıght, R.G. & Travis, L.E. 1997. Wildlife conservation planning using stochastic optimization and importance sampling. Forest Science 43(1): 129–139).

Harrıs, L. D., 1979. The Development of Silvikultural Systems for Wildlife, Impac Report, Volume 4, Number 5, 24 s.

Harrıs, L. D., 1979. Relations of Forest Practices to Non – Timber Values and Adjacent Ecosystems, Impac Report, Volume 3, Number 5, 39 s.

Hash, A., Enrıght, N. J. and Thomas, I. 1999. Plant communities, species richness and their environmental correlates in the sandy heaths of Little Desert National Park, Victoria, Australian Journal of Ecology, 24, 249-257.

Hocaoğlu, Ö.L., 1992. Av Kuşlarımız, Lazer Ofset Matbaası, 208 s., Ankara.

Hof, J., Bevers, M., Joyce, L. & Kent, B. 1994. An integer programming approach for spatially and temporally optimizing wildlife populations. Forest Science 40(1): 177–191.

Hoganson, H.M.& Rose, D. 1984. A simulation approach for optimal timber management scheduling. Forest Science 30(1): 220–238.

Huş, S., 1963. Av Hayvanları Bilgisi. İstanbul Üniversitesi Orman Fakültesi Yayın No: 91, 300, İstanbul.

Iğırcık, M., 1999. Sürdürülebilir Avcılık Yönetiminde Avlanma Hakkının Kullanılması, Av ve Yaban Hayatı Yönetiminde Yeni Yaklaşımla İlgili Eğitim Workshop’u 23-25 Mart 1999, İzmir.

İnanç, S., 1998. Kahramanmaraş-Başkonuş Av Üretme İstasyonunda Geyik Üretim Çalışmaları ve Önerileri, Orman ve Av, Sayı 3, 26-27.

Iucn, 1998. Iucn Guidelines for Re-introduction, IUCN Re-introduction Specialist Group, UK.

James, F, B., and Young. L, I, S., 1993. Populations and habitats of snowshoe hares, Ruffed and Spruce Grouse in the southern boreal pine forest of Ontaio, Proceedings of the 6TH Internatıonal Grouse Symposıum, Udine, Italy, 20-24 September 1993, 1-11.

Jeffrey, W,W., 1964: Forest Types Along Lower Liard River Northwest Territories. Depertment of Forestry Publication No:1035, Roger Duhamel, F.R.S.C. Queen’s Printer and Controller of Stationary Ottowa.

Jeglum, J. K. 1987, The Use of Twispan, Tabular Analysis and Finnish/Swedish Conceps in Classifiying Wooded Peatlands in Ontario, SYMPOSIUM ’87 Wetlands/Peatlands August 23–27, Edmonton, Alberta, Canada, 383–391.

Jeglum, J. K. 1991, Definition of trophic classes in wooded peatlands by means of vegetation types and plant indicators, Ann. Bot. Fennici 28:175–192.

Jones, R.K., Pıerpoınt, G., Wıchware, G. M., Jeglum, J. K., Arnup, R. W. and Bowles, J. M., 1983. Field Guide to Forest Ecosystem Classification for the Clay Belt Site Region 3e, Ministry of Natural Resources Ontario Forest Research Instute, Ontorio, Canada.

Kaçar, M. S. 2002. Antalya Düzlerçamı’nda Alageyik Populasyonu ve Yok Olma Sürecinin Başlangıçı. Batı Akdeniz Ormancılık Araştırma Enstitüsü Dergisi, Orman Bakanlığı Yayın No:171 ISSN:1300-8579 Sayı: 4, Antalya.

Kangas, J. & Pukkala, T. 1996. Operationalization of biological diversity as a decision objective in tactical forest planning. Canadian Journal of Forest Research 26: 103–111.

Kantarcı, M, D., 1975: İç Trakya Orman Yetişme Muhiti (OYM) Bölgesinde Antropojen Stebin Gelişmesi ile Orman Yetişme Muhiti Özellikleri Arasındaki İlişkiler Üzerine İncelemeler. İ.Ü. Orman Fakültesi Dergisi (Ayrı baskı), Seri:A, Cilt: XXV, Sayı:1: s. 133-156.

Kantarcı, M, D., 1980: Belgrad Ormanı Toprak Tipleri ve Orman Yetişme Ortamı Birimlerinin Haritalanması Esasları Üzerine Araştırmalar. İ.Ü. Yayın No: 2636, Orman Fakültesi Yayın No: 275, Matbaa Teknisyenleri Basımevi, İstanbul.

Kantarcı, M, D., 1991: Akdeniz Bölgesi’nin Yetişme Ortamı Bölgesel Sınıflandırılması. T.C. Tarım ve Orman Köyişleri Bakanlığı Orman Genel Müdürlüğü, Sıra No:668, Seri No: 64, OGM Basımevi, Ankara.

Kaya, M, A.,1990. Anadolu Yaban Koyunu Ovis orientalis anatolica’nın Yaşama Alanı ve Populasyon Yoğunluğu, X. Ulusal Biyoloji Kongresi, 18-20 Temmuz 1990 Erzurum, Kongreler Kitabı, 373—382.

Kayaöz, E., 1999. Av ve Yaban Hayatının İşlevsel Yönetimi ile İlgili Dünyadaki Örneklerin Ülkemiz ile Karşılaştırılması, Av ve Yaban Hayatını Yönetiminde Yeni yaklaşımla İgili Etğitim Workshop’u, 23-25 Mart 1999- İzmir.

Kıe, J, G., 1988, Performance in Wild Ungulates- Measuring Population Density and Condition of Individuals, USDA Forest Service Gen. Tech. Rep. PSW- 106. 1–17.

Korkmaz, M, Tolunay, A; Alkan, H.;2005; Korunan Alanların Uzun Devreli Gelişme Planlarının Hazırlanmasında Kırsal Yerleşimlerin Sosyoekonomik Yapısının Önemi, Korunan Doğal Korunan Alanlar Sempozyumu, 8-10 Eylül 2005 .

Kuepper, G., Ames K. G., Baıer, N., 2004. Tree fuits. Organic production overview. İnternet Sitesi http://attra.ncart.org/attra-pub/fruttover-html, Son güncellenme tarihi: September 2004, Son ziyaret tarihi: 10.10.2005.

Kuvan, Y., 2002. Korunan alan-turizm ilişkilerine yönelik kavramsal irdeleme. First Tourism Congress of Mediterranean Countries. Tourism in Mediterranean from Past to Future. Akdeniz University, school of Tourism, Antalya. s: 424.

Lahtı, T., 1989, Game Economy in Uusimaa and Regional Planning, XIX IUGB Congress, Trondheim, 1-62.

Lıdberg, K., 1991. Policies for maximizing Nature Toursim’s Ecological and Economic Benefits, World Resources Institute.

Lockwood, C. ve Moore, T. 1993. Harvest Scheduling with Spatial Constraints: A Simulated Annealing Approach. Canadian Journal of Forest Research 23: 468–478.

Lomolıno L., Brown, H, J., Ve Davıs, R., 1989: Island Biogeography of Montane Forest Mammals in American Southwest, Ecology, 70(1) : 180-194.

Macar, O., 2003. Köprülü Kanyon Milli Parkı’ndaki Capra Aegagrus, Erxleben 1777 (Yaban Keçisi) Populasyonu Üzerine Çalışmalar. Yüksek Lisans Tezi, Hacettepe Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Ankara.

Mol, T., Bursa, 2000., Av ve Yaban Hayatı Yönetiminde İlkeler. Av ve Yaban Hayatı Yönetiminde Yeni Politikalar Toplantısı (Tebliğler), 06–07 Temmuz 2000, Uludağ, Bursa.

Moore A.E., and Attwell C.A.M., 1999: Geological controls on the distribution of woody vegetation in the central Kalahari, Botswana, South African Journal of Geology, Vol. 102, Issue 4, p. 350–362.

Muallaoğlu R., 1993; “Orman Köyü ve Köylülerinin Genel Yapısı ve Sorunları”, Orman Bakanlığı Yayınları, 1. Ormancılık Şurası Tebliğler ve Ön Çalışma Gurubu Raporu, Cilt:2, Seri No:13, Yayın No:006, s.304-309.Ankara.

Mülayım, Z.G., 1993; “Orman Köylerinde Kooperatifçilik” Orman Bakanlığı Yayınları, 1. Ormancılık Şurası Tebliğler ve Ön Çalışma Gurubu Raporu, Cilt:2, Seri No:13, Yayın No:006, s.310-321.Ankara.

Murray, A.T. & Church, R.L. 1995. Heuristic solution approaches to operational forest planning problems. OR Spektrum [Operations Research] 17: 193–203.

Murray, A.T., Snyder, S., 2000. Spatial modeling in forest management and natural resource planning. Forest Science 46 (2), 153-156.

Nıemeyer, H., 1988. Managing Forest for Wildlife in Germany, Biotop – Pflege in Walde, Arbeitskris, Forstliche Landespflege, Niedersachsische Forsliche Göttingen, Germany, 158 – 165.

O’hara, A.J., Faaland, B.A. & Bare, B.B. 1989. Spatially constrained timber harvest scheduling. Canadian Journal of Forest Research 19: 715–724.

Oğurlu, İ., 1989. Yaban Hayatında Kenar Etkisi, Orman Mühendisliği Dergisi, ( B) 19-22.

Oğurlu, İ.,1992a. Çatacık Koruma-Üretme Sahasında Geyik Populasyon Ekolojisi üzerine Araştırmalar, Doktora Tezi, KTÜ Fen Bilimleri Enstitüsü, Orman Mühendisliği Anabilim Dalı, Orm. Müh. Programı, Trabzon, 250 s.

Oğurlu , İ., 1996 a. Ormancılıkta Yaban Hayatı, Süleyman Demirel Üniversitesi Orman Fakültesi Ders Notları, No:003., Isparta, 80 s.

Oğurlu, İ, 1992b, The Status of Ring-Necked Pheasant in Turkey,. 5th International Pheasant Symposium, 28 September - 4 October 1992, Lahore, Pakistan, U.S.Fish and Wildlife.

Oğurlu, İ., 1993. Av Kaynaklarımızın Azalması Sebepleri ve Geliştirilmesi İmkanları, 1. Ormancılık Şurası Tebliğler ve Ön Çalışma Grubu Raporları, Ankara.

Oğurlu, İ., 1995. Ormancılık ve Yaban Hayatı Koruma-Üretme Çalışmalarının Koordinasyonu Üzerine Bir Deneme, Karadeniz Ormancılık Kongresi, Trabzon, 1995.

Oğurlu, İ., 1996b, Habitat Use of Red Deer in Çatıcık Forest, Tr.J. of. Zoology, 20(1996) 427-435.

Oğurlu, İ., 1996c, Geyiklerde Popülasyon Tahmin ve Metotları ve Dışkı Sayım Tekniklerinin Gelişmesi, Doğa Türk Zooloji Dergisi, 20, (1996) 307-317.

Oğurlu, İ., 1997a, Bir Geyik Populasyonunda Dışkı Sayım Metodu ile Yoğunluk Tespiti, Türk Zooloji Dergisi, 21 (1997) 399-408.

Oğurlu, İ., 1997b, Ormanlık Bir Alanda Yabani Tavşan Lepus europaeus (Pallas)’un Habitat Seçimi ve Gıda Biyolojisi Üzerine Bir Araştırma, Tr. J. of Zoology, 21 (1997) 381–398.

Oğurlu, İ., 1997c. Ağaç Sansarı Martes martes (L.) ‘nin Habitat Seçimi ve Beslenme Rejimi Üzerine Bir Araştırma, Tr. J. of Zoology, 21 (1) 63-68, 1997.

Oğurlu, İ., 1997d. Salıverilen Bir Geyik (Cervus elaphus L.) Grubunun Sinyalle Takibi, Tr. J. of Zoology, 21 (1) 69-77, 1997.

Oğurlu, İ., 1998. İşletme Ormanlarında Yaban Hayatı Habitatlarının Düzenlenmesi, İ.Ü. Orman Fakültesi Dergisi, B (38) 2, 120-135.

Oğurlu., İ., 1999, Av ve Yaban Hayatında Katılımcı Model Arayışları, Sürdürülebilir Avcılık Yönetiminde Avlanma Hakkının Kullanılması, Av ve Yaban Hayatı Yönetiminde Yeni Yaklaşımla İlgili Eğitim Workshop’u 23-25 Mart 1999, İzmir.

Oğurlu, İ., 2000 (Editör) Biyolojik Mücadele, Süleyman Demirel Üniversitesi Orman Fakültesi Yayınları, S.D.Ü. Yayın no:8, O.F. Yayın no:1, Isparta, 440 s.

Oğurlu, İ., 2001, Yaban Hayatı Ekolojisi, SDÜ Yayınları, Yayın no:19, Isparta.

Oğurlu, İ., 2003. Yaban Hayatında Envanter. T.C. Çevre ve Orman Bakanlığı Doğa Koruma ve Milli Parklar Genel Müdürlüğü Av ve Yaban Hayatı Dairesi Başkanlığı Yayınları, 208, Ankara.

Oğurlu, İ. 2005a, Yaban Hayatı Yönetiminde Darboğazlar ve Çıkış Yolları, 1.Çevre ve Ormancılık Şurası, Mart 2005, Antalya, Tebliğler 4. Cilt, 145-1462.

Oğurlu, İ., 2005b. Orman Amenajmanında Yaban Hayatında Yer Vermek, Türk Ormancılığında Uluslararası Süreçte Acil Eyleme Dönüştürülmesi Gereken Konular, Mevzuat ve Yapılanmaya Yansımaları Sempozyumu (Tertipleyen Orman Mühendisleri Odası), 22-24 Aralık 2005, Antalya, Sempozyum CD’si E:sempozyumindex.HTM.

Oğurlu, İ., ile E.Gündoğdu, 2002. Munzur Dağı Faunası Üzerine Gözlemler ve Bir Envanter Denemesi, Türkiye Dağları I. Ulusal Sempozyumu, Orman Bakanlığı, 25-27 Haziran, Ilgaz Dağı, 104-106 s.

Oğurlu, İ., Gündoğdu, E., Sarıkaya, O., 2005. Gölcük Gölü Tabiat Parkı Faunası Üzerine Araştırmalar. Korunan Doğal Alanlar Sempozyumu, Isparta, 8-10 Eylül 2005, 615-621.

Özçelik, R., Gündoğdu, E. 2004. Planning Forest Resources for Multiple Use and Its Effects on Bird Habitats, 1st International Eurasian Ornithology Congress, 8-11 April, Antalya .

Özdamar, K. (1999). Paket Programlar ile İstatistiksel Veri Analizi–2 (Çok Değişkenli Analiz) SPSS-MINITAP. Yayın No: 2, Eskişehir.

Özkan, K., 2003: Beyşehir Gölü Havzası’nın Yetişme Ortamı Özellikleri ve Sınıflandırılması, Doktora Tezi (Basılmamış), 189s., İ.Ü. Araştırma Fonu Proje Numarası T-981/19022001.

Page, S.J., And Dowling, R., 2002. Ecotourism, Themes in Tourism. Prentice Hall Inc.

Philips, P., Michael J., Swift, Lloyd W., Blinn, Jr. and R. Charles, 1999, Best Management Practices For Riperian Area, Chapter 16, 273-286).

Poole, R.W., 1974: An Introduction to Quantitative Ecology, McGraw-Hill, Inc., 532 p. New York.

Prıtchard N, M., ve Anderson, A, J, B., 1971: Observations on The Use of Cluster Aanalysis in Botany with an Ecological Example. The Journal of Ecology, Vol: 59, No: 3: 727–747.

Prıtchard, N. M., and Anderson, A. J. B. (1971), Observation on The Use of Cluster Analysis in Botany with An Ecological Example, The Journal of Ecology, Vol:59, No:3, 727-747.

Randall, R, M., Sassaman, R, W., 1979. Identifying and Evaluating Environmental Impacts association with Timber Harvest Scheduling Policies, General Technical Report PNW-81, Pasific North west Forest and Range Experiment Station, U.S. Department of Agriculture Forest Service, 20 s.

Resmi Gazete 1994, 17 Mayıs, Özellikle Sukuşları Yaşama Ortamı Olarak Uluslararası Öneme Sahip Sulak Alanlar Hakkındaki Sözleşme (Ramsar Sözleşmesi). Resmi Gazete, 2003, Kara Avcılığı Kanunu, 11/07/, Sayı :25165 .

Resmi Gazete, 2004a: Yaban Hayatı Koruma ve Yaban Hayatı Geliştirme Sahaları ile ilgili Yönetmelik, Sayı 25637, (08/11/2004),

Resmi Gazete, 2004b, Avlakların Kuruluşu, Yönetimi ve Denetimi ile İlgili Yönetmelik. Sayı 25464 (16/05/ 2004)

Rıshı, V., 1997. Orman ve Yaban Hayatı Yönetiminde İnsan Katılımına Ait Prensipler, XI. Dünya Ormancılık Kongresi, 13-22 Ekim, Antalya, 352.

Rowe, J, S., 1991: Forests as Landscape Ecosystems Implıcations for Their Regionalization and Classification. Proceedings of A Symposium, Ecological Land Classification: Applications to Idendify the Productive Potential of Southern Forests, Charletto, North Carolina, January 7-9, United States Department of Agriculture, Forest Service, Southeastern Forest Experiment Station, General Technical Report SE-68, Editors: Mengel, D, L., Tew, D, T.: 3-8.

Russel, W, E., ve Jordan, J, K., 1991: Ecological Classification System for Classifying Capability in Midwestern and Northeasttern U.S. National Forests. Proceedings of A Symposium, Ecological Land Classification: Applications to Idendify the Productive Potential of Southern Forests, Charletto, North Carolina, January 7-9, United States Department of Agriculture, Forest Service, Southeastern Forest Experiment Station, General Technical Report SE-68, Editors: Mengel, D, L., Tew, D, T.: 18-24.

Selmi, E., 1985.Yaban hayatı Amenajmanı Prensipleri, İ. Ü. Orman Fakültesi Dergisi, Seri B, 35 (2): 52-63,

Serez, M. and Başkaya, Ş, 2002. Distribution and Conservation of the Wildcat Felis silvestris in Turkey, Säugetierkundliche Informationen, 5/26, 221-223.

Sıpko, T. P., Gruzdev, A. R., 2006. Re-introduction of Moose into Kamchatka, Re-introduction News, 25 April, Russia, 26-27.

Smalley G, W., 1991: No More Plots; Go with What You Know: Developing A Forest Land Classification System for The Interior Uplands. Proceedings of A Symposium, Ecological Land Classification: Applications to Idendify the Productive Potential of Southern Forests, Charletto, North Carolina, January 7-9, United States Department of Agriculture, Forest Service, Southeastern Forest Experiment Station, General Technical Report SE-68, Editors: Mengel, D, L., Tew, D, T.: 48-58.

Smalley, G, W., 1973: Classification and Evaluation of Forest Sites on the Southern Cumberland Plateau. U.S. Department of Agriculture Forest Servise General Technical Report SO–23, U.S Goverment Printing Office, Washington D.C. 20402, p.59.

Smalley, G, W., 1988: Classification and Evaluation of Forest Sites on the Northern Cumberland Plateau. U.S. Department of Agriculture Forest Servise General Technical Report SO–60, South. For. Exp. Stn., New Orlenas, Louisiana., U.S. Goverment Printing Office 1986-659-080/40021 Region No:4, New Orleans, p.74.

Smalley,G,W., 1980: Classification and Evaluation of Forest Sites on the Western Highland Rim and Pennyroyal. U.S. Department of Agriculture Forest Servise General Technical Report SO–30, South. For. Exp. Stn., New Orlenas, La., U.S. Goverment Printing Office 1980-771-081, New Orleans, p.120.

Sprout, P.N., Lacate, D, S., Arlıdge, J, W, C., 1966: Forest Land Classification Survey and Interpretations for Manegement of A Portion of the Niskonlith Provincial Forest, Kamloops District, B.C.. Department of Forestry Publication No:1159, B.C.Forest Service Technical Publication T60, Roger Duhamel, F.R.S.C. Queen’s Printer and Controller of Stationary, Ottowa.

Stevens, R., Giunta, B.C., Plummer, A.P., 1975. Some aspects in the biological control of Juniper and Pinyon. In Proceedings of Pinyon-Juniper Symposium, University of Utah State, 77-82 p, Logan, Utah 1975.

TC. Çevre ve Orman Bakanlığı, 2006a Bakanlığın B.180.0.DKMPG.03.04./480.00.642/7167 sayılı 07.11.2006 tarihli yazısı

TC. Çevre ve Orman Bakanlığı, 2008a: Ar-Ge Dairesinin TÜBİTAK’a hitaben yazdığı 04.08.2008 tarih B.18.0.ARG.0.02-576/1273 sayılı yazısı

TC. Çevre ve Orman Bakanlığı, 2008b: DMP’nin Ar-Ge Dairesine hitabeden yazdığı 15.07.2008 tarih B.18.0.DMP.03.04.480.00/444/5502 sayılı yazısı

TC. Çevre ve Orman Bakanlığı, 2008c: DMP’nin Ar-Ge Dairesine hitabeden yazdığı 11.08.2008 tarih B.18.0.DKMPG.03.04.480.00/498/6356 sayıli yasısı

Temizer, A., 1991. Elazığ, Erzincan ve Bingöl Yörelerinde Bulunan Yabani Dağ Keçilerinin Capra aegagrus, Rupicapra rupicapra (Mammalia; Artiodactyla)’nın Yayılışları, Morfolojik ve Ekolojik Özellikleri. Doktora Tezi, Fırat Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Elazığ.

Thıll, Ronald, G., 1990. Managing Southern Pine Plantation For Wildlife, US Forest Service, Southern For. Exp. Station Proceedings Reprints, In Proceedings of XIXth IUFRO World Congress 1990, August 5–11, Montreal-Canada Vol: 1, 58–68.

Thomas, J, W., Dale, E., T.., 1982. Elk of North America-Ecology and Management, Stackpole Books, Harrisburg-USA., 698 pp.

Tolunay, A., Özkan, K., 2001: Eğirdir Gölü Havzası Orman Köylerinin Yetişme Ortamı Yöresel Sınıflandırma Esasına Göre Değerlendirilmesi. Tarihi Kültüre Ekonomik Yönleri Eğirdir, I. Eğirdir Sempozyumu, 31 Ağustos–1 Eylül 2001, s.815–824.

Turan, N., 1987. Türkiye’nin Büyük Av Hayvanları ve Sorunları. Uluslararası Sempozyum, Türkiye ve Balkan Ülkelerinde Yaban Hayatı, 16-20 Eylül, İstanbul, 61-83, Turkey.

TÜBİTAK, 2008a. TÜBİTAK’ın Çevre ve Orman Bakanlığı’na hitaben 27.11.2008 tarihli B.02.1.TBT.0.06.03.10.161.09/1094-6656 sayılı yazısı

TÜBİTAK, 2008b. TÜBİTAK-Kamag 107G029 no’lu Proje (Mevcut ve Potansiyel Yaban Hayatı Geliştirme Sahaları için Yönetim Plan Modeli Geliştirme Projesi), Müşteri Kurum: T.C Çevre ve Orman Bakanlığı, Yürütücü Kuruluş: Süleyman Demirel Üniversitesi.

Türker M.F. Öztürk, A., Pak, M. ve İ. Durusoy. 2002, “Orman Kaynağından Geleneksel ve Çağdaş Yararlanma Şekilleri: Dünya ve Ülkemizdeki Durum” Kırsal Çevre Yıllığı 2002, s.37-54., Ankara.

Türker M.F., Öztürk, A., Pak, M., Tiryaki, E. 2001.,Türkiye Ormancılığında Odun Dışı Orman Ürünleri İşletmeciliğinde Karşılaşılan Sorunlar ve Çözüm Önerileri, I. Türkiye Ormancılar Derneği, I. Ormancılık Kongresi Bildiriler Kitabı, Sayfa 306 – 316, 19-20 Mart 2001, Ankara.

Ünal, Y., 2003. Isparta Havalisinde Yaban Keçisi Capra aegagrus Erxl. Popülasyonu Üzerine Gözlemler. S.D.Ü. Fen Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 48, Isparta.

Whelan, T., 1991. Nature Tourism, Managing for The Environment, Island Press, pp. 321.

Whıttaker, R. H. (1973), Ordination and Clasification of Communities (Part V), Handbook of Vegetation Science, Editor in Chief: Reinhold Tüxen, Printed in The Netherlands by Dijkstra Niemeyer b. v., Groningel.

Wıng, L, W., 1951. Practice of Wildlife Conservation, Copyright by John Willey & Sons Inc. USA, , 412 s.

Yıldırım, M., 1989; Genel Ormancılık İş Bilgisi, OGM Yayınları No:665, Ankara. YılmaZ, E., 2004. Ülkemizdeki Orman İşlevleri ve Tahsis Kriterleri, DOA. Dergisi, Sayı:10, ISSN: 1300–854)

Yılmaz, E., OK, K., Okan, T., 2004. Ekoturizm planlanmasında katılımcı yaklaşımla etkinlik seçimi : Cehennemdere Vadisi Örneği, Çevre ve Orman Bakanlığı Doğu Akdeniz Araştırma Müdürlüğü ÇOB Yayın No237 DOA Yayın No:30. Tarsus.

Zale, A. Z., Leslie, D.M., Fisher, W.L., Merrifield, S.G., and KİRBY, 1989, The Physicochemistry, Flora and Fauna of Intermittent Prairie Streams: A Review of The Literature. Biological Report 89 (5):35–42.