H. Cemal GÜLTEKİN, Süleyman GÜLCÜ, Sultan ÇELİK, NEVZAT GÜRLEVİK, Gökhan ÖZTÜRK

Katlama sürelerinin üvez (Sorbus L.) tohumlarının çimlenmesi üzerine etkisi

Bu çalısmada, Eğirdir Orman Fidanlığı ve benzer yetisme ortamları için üvez (Sorbus domestica L.), akçaağaç yapraklı üvez (Sorbus torminalis (L.) ve ak üvez (Sorbus umbellata (Desf.) Fritsch.) fidan yetistirme çalısmalarında tohumlara ekimden önce uygulanabilecek uygun katlama süresi arastırılmıstır. Bu amaçla, üç gün oda sıcaklığında suda bekletilen tohumlar 6±1°C sabit sıcaklıkta sırasıyla 15’er gün arayla 15-150 gün süreyle katlamaya alınmıstır. Katlama islemi 10x20cm ölçülerindeki kaplarda gerçeklestirilmis, katlama ortamı olarak perlit kullanılmıstır. Katlamaya alınan tohumlar, açık hava kosulları altında Mart ayı basında, tesadüf parselleri deneme desenine uygun ve dört yinelemeli olarak ekilmistir. Đstatistik analiz sonuçlarına göre, her üç türde de en yüksek çıkma yüzdesi için tohumların 45-75 gün süreyle katlamaya alınabileceği ortaya çıkmıstır. 120 gün ve daha fazla süreyle katlamaya alınan tohumlar ise, katlama ortamında çimlendiklerinden ekim yastığında yeterli çıkma enerjisi gösterememistir.

Anahtar Kelimeler:

Sorbus, katlama, çıkış gücü, tohum işlemleri

The effect of stratification periods on germination of service tree (Sorbus L.) seeds

In this study, appropriate stratification periods were determined for seeds of Sorbus domestica, S. torminalis and S. umbellata for seedling production purposes in the Eğirdir Forest Nursery and similar sites. For this aim, the seeds that were pre-soaked for 3 days were stratified at 6±1°C for 15 to 150 days with 15 day intervals. Stratification was performed in 10x20 cm boxes and perlite was used as stratification medium. The stratified seeds were sown at open field conditions according to completely randomized design with four replications at the beginning of March. Statistical analyses showed that the highest germination results were obtained with 45 to 75 days of stratification for all three species. Seed stratified for 120 or more days did not show enough emergence energy since they started to germinate during the stratification.

Keywords:

Sorbus, stratification, emergence, seed treatment,

PDF

___

Anonim, 1974. Devlet Meteoroloji Đsleri Genel Müdürlüğü, Ortalama ve Ekstrem Kıymetler Meteoroloji Bülteni, Teknik Bülten No: 448, Basbakanlık Basımevi, Ankara.

Anonim, 2004. Batı Akdeniz Ormancılık Arastırma Müdürlüğü, Toprak ve Ekoloji Arastırmaları Bölümü Teknik Raporu, Antalya.

Baytop, T., 1999. Türkiye’de Bitkilerle Tedavi, Nobel Tıp Kitapevleri Yayını, 2. Baskı, 480 s., Đstanbul.

Chalupa, V., 1992. Micropagation of European Mountain-ash (Sorbus aucuparia L.) and Wild Service Tree (Sorbus torminalis (L.) cr). In: Bajaj YPS, ed. High-tech and Micropropagation II. Volume 18, Biotechnology in Agriculture and Forestry, Springer-Verlag, p. 21-226, Berlin.

Genç, M., 1995. Bitki Yetistirme ve Plantasyon Tekniği. KTÜ Orman Fakültesi Yayın No: 47, 286 s., Trabzon.

Gezer, A., Gültekin, H, C., Deligöz, A., Yücedağ, C., 2005. Bazı Üvez (Sorbus L.) Türlerinde Katlama Süreleri ve Ekim Zamanlarının Tohumların Çimlenmesi Üzerine Etkisi. SDÜ Fen Bilimler Enstitüsü Dergisi, Sayı:3, Cilt: 9, s. 98-112, Isparta.

Göksin, A., 1983. Türkiye’de Doğal olarak Yetisen Üvez (Sorbus L.) Taksonlarının Yayılısları Đle Önemli Bazı Morfolojik ve Anatomik Özellikleri Üzerine Arastırmalar. Ormancılık Arastırma Enstitüsü Yayınları, Teknik Bülten, Seri No: 120, 84 s, Ankara.

Gültekin, H, C., Divri,k, A., 2005. Üvez (Sorbus L.) Taksonlarında (S. torminalis (L.) Crantz, S. aucuparia L., S. umbellata (Desf) Fritsch var. umbellata, S. Domestica L.) Fidan Üretim Çalısmaları Hakkında Bazı Tespitler. Teknik Rapor (AGM) No:22, Orman ve Av Dergisi Sayı:3, (yayında) Ankara.

Kalıpsız, A. 1994. Đstatistik Yöntemler. ĐÜ Yayın No: 3835, Orman Fakültesi Yayın No: 427, Đstanbul, 558 s.

Saatçioğlu, F., 1971. Orman Ağaçları Tohumları. ĐÜ Orman Fakültesi Yayınları No: 173, Đstanbul.

SPSS Inc., 2002. SPSS 11.0 Guide to Data Analysis, Published by Prentice Hall, Upper Saddle River, 637 p., New Jersey 07458.

Taylor, C.W., Gerrie W.A., 1987. Effects of Temperature on Seed Germination and Seed Dormancy in Sorbus glabrascens Cardot. Acta Horiculturae 215: 185-182.

Yahyaoğlu, Z., 1997. Tohum Teknolojisi ve Fidanlık Tekniği (Ders Notu). KTÜ Orman Fakültesi, Ders Teksirleri Serisi:43, 109 s., Trabzon.

Yaltırık, F., Efe, A. 2000. Dendroloji Ders Kitabı. ĐÜ Yayın No: 4265, OF Yayın No: 465, 382 s, Đstanbul.