Mehmet Güvenç Negiz, Esra Özge Kurt, Özdemir Şentürk

Isparta-Yenişarbademli Yöresi ormanlık alanlarında tür merkezli tıbbi ve aromatik bitki tür zenginliğinin hesabı üzerine örnek bir çalışma

Ülkemiz biyolojik çeşitlilik açısından zengin ülkeler arasındadır. Tıbbi ve aromatik bitkiler söz konusu biyolojik çeşitliliğinin bitki çeşitliliği kısmında oldukça önemli bir paya sahiptir. Dünya pazarında tıbbi ve aromatik bitkilere olan talebin geçen gün arttığı açıkça bilinmektedir. Ülkemiz farklı ekolojik ve iklim koşulları ile farklı yeryüzü şekillerine sahip olması nedeniyle zengin bitki tür çeşitliliğini içermektedir. Bu tür çeşitliliği içerisinde tıbbi ve aromatik bitkiler büyük bir ekonomik potansiyele sahiptir. Bu çalışma bitki çeşitliliği bakımından oldukça zengin bir yöre olan Isparta-Yenişarbademli ilçesi ormanlık alanlarında gerçekleştirilmiştir. Çalışma alanında 70 örnek alanda tıbbi ve aromatik öneme sahip 10 bitki türü tespit edilmiştir. Çalışmanın amacı tespit edilen tıbbi ve aromatik bitkilerin yayılış alanlarında bulunan diğer bitki türlerinin zenginliğini ortaya koyabilmektir. Böylece tespit edilen her tıbbi ve aromatik bitkinin yaşam alanını paylaştığı türlerle ilişkisinin belirlenmesi hedeflenmiştir. Bu doğrultuda yapılan çalışmalarda ilk olarak tür zenginliğini belirlemek amacıyla biyolojik çeşitlilik bileşenlerinden gama çeşitliliği hesaplanmıştır. Ayrıca örnek alanlarda tespit edilen tıbbi ve aromatik özelliğe sahip bitki türlerinin yetişme ortamı özelliklerine göre yayılış alanları ile ilgili bilgiler irdelenmiştir. Çalışmanın sonucunda ise en yüksek tür zenginliğine sahip tıbbi ve aromatik bitki türünün Rosa canina’nın dağılım gösterdiği yetişme ortamlarında olduğu sonucuna ulaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler:

Yükselti, Rosa canina, Tıbbi ve aromatik bitkiler, Tür zenginliği, Yükselti

A case study on the account of species-centered medicinal and aromatic plant species richness in Isparta-Yenişarbademli Region woodlands

Turkey is one of the richest countries in terms of biodiversity. Medical and aromatic plants have a considerable share in the plant diversity of biological diversity. It is clear that the demand for medical and aromatic plants in the world market is increasing day by day. Turkey has rich diversity of plant species due to its different ecological characteristics such as climatic, edaphic and geomorphologic conditions. In this kind of richness, medical and aromatic plants have a great economic potential. This study was carried out in the forested areas of Yenisarbademli (Isparta) province which is a region rich in plant diversity. In the study area, 10 medical and aromatic plant species were identified in total 70 sample plots. The aim of this study is to demonstrate the richness of species in areas where medical and aromatic plants are identified. Thus, it was aimed to reach the information about the species that the living area of each medical and aromatic plant identified was shared in the study area. Gamma variability was calculated from biological diversity components during the first phase of work to indicate species richness. In the second phase of the study, information on the characteristics of site conditions of plant species with medicinal and aromatic characteristics determined in the sample areas was evaluated. End of the study, Rosa canina was found as a medical and aromatic plant species with the highest species richness in the study area.

Keywords:

Species richness, Elevation, Rosa canina, Medical and aromatic plants, Elevation,

PDF

___

Anonim, 2017. Yenişarbademli İklim Verileri. https://tr.climate-data.org/location/26246/ , Erişim: 31.03.2017.
Akyol, A., Kaya, C., Yıldırım, A.N., Ulusan, M.D., 2010. Yenişarbademli (Isparta) Yöresinin tıbbi ve aromatik bitkileri. Isparta İli Değerleri ve Değer Yaratma Potansiyeli Sempozyumu, 26 Nisan-3 Mayıs 2010, Isparta, s. 3.
Asımgil, A., 2009. Şifalı Bitkiler. Timaş Yayınları, İstanbul.
Bayramoğlu, M.M., Toksoy, D., Şen, G., 2009. Türkiye’de tıbbi bitki ticareti. II. Ormancılıkta Sosyo-Ekonomik Sorunlar Kongresi, 19-21 Şubat 2009, Süleyman Demirel Üniversitesi, Isparta, s. 89-98.
Büyükgebiz, T., Fakir, H., Negiz, M.G., 2008. Sütçüler (Isparta) Yöresinde doğal odun dışı bitkisel orman ürünleri ve geleneksel kullanımları. Süleyman Demirel Üniversitesi Orman Fakültesi Dergisi, 2008 (1): 109-120.
FAO, 2004. Green Facts, Based on FAO Forestry Department Terms and definitions, Rome.
Ghanbari, S., Vaezin, S.M.H., Zobeiri, M., Shamekhi, T., Elahiyan, M.R., 2011. Finacial evaluation of non-wood forest products in Arasbaran Forests: A case study on Cornelian Cherry (Cornus mas) fruit in the forests of Kalaleh Village, Kalibar, Iran. II. International Non-Wood Forest Products Symposium, 8-10 September 2011, Isparta, s. 1-6. Gürbüz, B., İpek, A., Ayvaz, N., 2011. Türkiye florasındaki Origanum türlerinin yayılış alanları ve ticareti. Türk Bilimsel Derlemeler Dergisi, 4(2): 55-58.
Hashemi, S.A., 2010. Evaluating plant species diversity and phsiographical factors in naturel broad leaf forest. American Journal of Environmental Science, 6(1): 20-25.
Işık, D., Uğurlu, E., 2011. Bitki kommunitelerinde beta çeşitlilik. Celal Bayar Üniversitesi, Eğitim Fakültesi Dergisi, 1(1): 154-171.
Kazaz, G., 2014. Sütçüler Yöresi'nde Kuşburnu (Rosa canina L.) türünün coğrafi dağılım modellemesi. Yüksek Lisans Tezi, Süleyman Demirel Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Isparta.
Korkusuz, E.E., Dirik, H., 2011. Gümüşi Ihlamur’un (Tilia tomentosa Moench.) fenolojisi, çiçek özellikleri ve yararlanma esasları. II. Uluslararası Odun dışı Orman Ürünleri Sempozyumu, Süleyman Demirel Üniversitesi, Isparta, s. 201-208.
Leakey, R.B., Temu, A.B., Melynk, M., Vantomme, P., 1996. Domestication and Commercialization of Non-Timber Forest Products. Non-Wood Forest Products Series 9, Rome.
Mareno, C., Zuria, I., García-Zentono, M., Sánches-Rojas, G., Castellanos, I., Martínes-Morales, M., Rojas-Martínes, A., 2006. Trends in the measurement of alpha diversity in the last two decades. Interciencia, 31(1): 67-71.
Negiz, M.N., 2013. Gölhisar (Burdur) Yöresinde odunsu tür çeşitliliği ile yetişme ortamı özellikleri arasındaki ilişkiler. Doktora Tezi, Süleyman Demirel Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Isparta.
OGM., 1996. Orman Tali Ürünlerinin Üretim ve Satış Esasları. Orman Genel Müdürlüğü, İşletme ve Pazarlama Dairesi Başkanlığı, Ankara.
Özkan, K., Süel, H., 2008. Endemic plant species in a karstic canyon (Mediterranean Region, Turkey): relation to relief and vegetation diversity. Pol. J. Ecol., 56(4): 709-715.
Özkan, K., Gülsoy, S., Mert, A., 2008. Interrelations between height growth and site characteristics of Pinus nigra Arn. ssp. pallasiana (Lamb.) Holmboe. J. The Malaysian Forester, 71: 9-16.
Özdemir S., Özkan, K., 2016. Ovacık dağı yöresi’nde (Antalya) Türk kekiği (Origanum onites L.) ve büyük çiçekli adaçayı (Salvia tomentosa Miller) türlerinin ekolojik özellikleri. İstanbul Üniversitesi Orman Fakültesi Dergisi, 66(1): 264-277.
SPSS, 2010. Statistical Package for Windows. Version 17.0, Chicago, IL, USA: SPSS, Inc.
Yıldırım, H.T., 2012. Türkiye’nin odun dışı orman ürünleri üretiminin ormancılık politikası açısından değerlendirilmesi. I. Ulusal Akdeniz Orman ve Çevre Sempozyumu, 26-28 Ekim 2011, Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi, Kahramanmaraş, s. 193-200.
Zhao, C.M., Chen, W.L., Tian, Z.Q., Xie, Z.Q., 2005. Altitudinal pattern of plant species diversity in Shennongjia Mountains, central China. Journal of Integrative Plant Biology, 47(12): 1431-1449.