Ilgaz Dağı Milli Parkı göknar alanında bulunan küçük göknar kabukböceği (Cryphalus piceae (Ratz.) (Coleoptera: Scolytidae)] nin uçuş seyrinin belirlenmesi

Ilgaz Dağı Milli Parkı orman alanında Uludağ göknarı (Abies nordmanniana subsp. bornmülleriana Mattf.)'nın ana zararlısı durumunda bulunan Küçük göknar kabukböceği [Cryphalus piceae (Ratz.) (Coleoptera: Scolytidae)]'nin populasyon gelişmesi ve uçuş periyodunun yapışkan tuzak yöntemiyle belirlenmesi amacıyla bu çalışma ele alınarak 1999-2000 yılında yürütülmüştür. Yapışkan tuzaklar bir çıta üzerinde yerden 50, 100 ve 170 cm yüksekliklere 10 cm çap ve 30 cm yüksekliğindeki silindirik borular yerleştirilerek oluşturulmuştur. Hazırlanan 10 adet tuzaktan 5 adedi Derbent (1800 m), 5 adedi de Doruk (1900 m)'da böcekler kışlaklarından çıkmadan önce, göknar alanına yaklaşık 100'er m ara ile tesadüf parselleri deneme desenine göre yerleştirilerek erginlerin uçuş zamanı ve yüksekliği saptanmıştır. Ayrıca ağaç dallarına, üzerine yapıştırıcı sürülmüş ambalaj bandı sarılarak, erginlerin uçuş seyri izlenmiştir. Bu çalışmaya paralel olarak ağaçların 1999 yılında 100 cm2’lik gövde kısmından, 2000 yılında ise 300 cm2’lik dal üzerinden alınan kabuk altında bulunan erginler sayılarak tuzakta yakalananlarla ilişkisi araştırılmıştır. Tuzaklarda genellikle 3'er gün aralıklarla sayım yapılmıştır. Elde edilen verilerin istatistik analizleri sonucunda C. piceae erginlerinin ilkbaharda kışlaklarından çıkışta 170-200 cm yükseklikte yoğun olarak bulundukları saptanmıştır. Kabuk altında C. piceae ergin yoğunluğu azaldığı sırada, yapışkan tuzaklarda artmaya başladığı saptanmıştır. Buna göre ergin uçuşlarının ve popülasyon dalgalanmasının yapışkan tuzaklarla izlenerek ormana yapılacak silvikültürel açıdan müdahale zamanının belirlenebileceği kanısına varılmıştır.

Anahtar Kelimeler:

Türkiye, Coleoptera, Cryphalus piceae, Abies nordmanniana, böcekler, populasyon gelişimi, yapışkan tuzaklar, milli parklar, silvikültürel dönüştürme

Determination of the flight period of the bark beetle [Cryphalus piceae (Ratz.) (Coleoptera: Scolytidae)] on for trees in Ilgaz National Park

This study was carried out to determine the population development and flight period of bark beetle [Cryphalus piceae (Ratz.) (Coleoptera: Scolytidae)], the main pest of fir trees, by using sticky traps in Ilgaz National Park in 1999 and 2000. Sticky traps (10 cm diameter x 30 cm long) were placed 50, 100 and 170 cm heights from the soil. 5 traps were placed in Derbent (1800 m altitude) and 5 traps were placed in Doruk (1900 m altitude) before the beetles leave the overwintering sites. Traps were placed according to randomized plot design with 100 meters intervals and so adult flight period and flight height were determined. Besides, parcel band having tangle adhesive were wrapped on the tree branches and adult flight period was determined. At the same time, under the 100 cm2 and 300 cm2 bark area in 1999 and 2000 respectively, were examined and beetles were counted and so a comparison was made between the trap captures. Traps counts were made with 3 days intervals. Statistical analysis showed that adult flights were at 170–200 cm heights when they left the overwintering sites in spring. Adult density increased on the traps when the under bark counts decreased. Depending on the results of this study, it was concluded that adult flights and population fluctuations of the pest should be monitored by sticky traps and so timing of silviculture precautions can be determined.

Keywords:

Turkey, Coleoptera, Cryphalus piceae, Abies nordmanniana, insects, population growth, sticky traps, national parks, silvicultural conversion,

PDF

___

Acatay, A. 1963.Tatbiki Orman Entomolojisi. İ.Ü.Yayınları No: 1068, Orman Fak., No: 94, İstanbul, 170 s.

Altındişli, Ö., ve Ş. Kısmalı. 1996.Ege Bölgesi’nde Salkım Güvesi Lobesia botrana Den. Schiff. (Lepidoptera: Tortricidae) ile Mücadelede Kitle Halinde Tuzakla Yakalama Yönteminin Uygulanma Olanakları. Türkiye III. Entomolojisi Kongresi Bildirileri, 356- 381.

Besçeli, Ö. 1969.Büyükdüz Araştırma Ormanının Zararlı Böceklerinin Biyolojisi Koruyucu Tedbirler ve Mücadelesi. Ormancılık Araştırma Enstitüsü Yayınları, Teknik Bülten No : 33, Ankara,93 s.

Çanakçıoğlu, H., ve T. Mol. 1998.Orman Entomolojisi Zararlı ve Yararlı Böcekler. İ. Ü. Orman Fak. Yayınları No: 451, İstanbul, 541 s.

Hıncal, P., N., Yaşarakıncı ve B. Hepdurgun. 1996. Sıvaslı (Uşak)'da nohutlarda zararlı olan Liriomyza cicerina (Rond.) ile Heliothis viriplaca (Hufn.)'nın popülasyon dalgalanmaları üzerinde araştırmalar.Ankara, Türkiye III. Ento. Kong. Bil., 60-68.

Schimitschek , E. 1953. Türkiye'de Orman Böcekleri ve Muhiti. Türkiye Orman Entomlojisinin Temelleri , (Çeviren : A. Acatay), İ. Ü. Yayınları No: 556, Orman Fak., No: 24, İstanbul, 471 s.

Şimşek, Z., ve S. Toros, 1992. Güneydoğu Anadolu Bölgesinde Hububat Alanlarında Zararlı Olan Hububat hortumluböceği (Pachytychius hordei Brulle′, Coleoptera : Curculionidae)'nin hububat Başaklarından Toprağa İniş Seyri ile Popülasyon Yoğunluğunun Yapışkan Tuzak Yöntemiyle Belirlenmesi. Adana, Türkiye II. Ento. Kong. Bil., Adana, 201- 208.

Şimşek, Z., 1996. Güneydoğu Anadolu Bölgesinde Süne [Eurygaster integriceps Put.(Heteroptera: Scutelleridae)]'in Yumurta parazitoiti Trissolcus semistriatus Nees.(Hym.: Scelionidae)'un Renkli Yapışkan Tuzaklar Kullanılarak Popülasyon Seyrinin İzlenmesi. Bit. Kor. Bül., 36 (1-2) :16 s.

Şimşek, Z.,2002. Ilgaz Dağı Milli parkı (Karakeçilik Tepesi-Derbent) Orman Ekosisteminde Bulunan Böcek Türlerinin Tespiti Üzerinde Faunistik çalışmalar. TÜBİTAK TARP-2461 No'lu proje, 78 s (Basılmamış).

Yüksel, B. 1997. Doğu Ladini (Piceae orientalis (L.) Link.) Ormanlarında Zarar yapan Böcek Türleri ile Bunların Yırtıcı ve Parazitleri -I- (Zararlı Böcekler). T.C. Orman Bakanlığı Doğu Karadeniz Ormancılık Araştırma Müdürlüğü, Teknik Bülten No : 4, Trabzon, 143 s.