İzmit Körfezi plio-kuaterner çökellerinin sismik irdelenmesi

İzmit Körfezi yaklaşık 50 km uzunluklu ve 1.5 -10 km arası genişlikte olup, doğu yönde daralır ve 3 bölümden oluşur. Marmara Denizi'nin doğu yöndeki uzantısı olan ve KAF Zonu sistemince biçimlendirilmiş, D-B yönlü bir grabendir. Körfez gerçekte batı yönünde genişliyor olan bir sığ-şelf alanını tanıtlar. Bu çalışma öncelikle 13 sismik profilin sonuçlarının işlenmesinin ürünüdür. Körfezdeki çağdaş çökeller tabandan tavana Pliosen-öncesi/Pliosen, Orta/Geç Pleistosen ve Holosen dizilimini sergiler. Bu açıdan tüm ardıllık bir Plio-Kuaterner Birimi olarak tanımlanabilir. İstifin kalınlığı 10 milisaniye'den 50+ milisaniye'ye değin erişir. Çökeller öncelikle, tane boyu kilden çakılcık ve çakıla değişen karasal kırıntılılardan ve daha az nicelikte karbonatlardan bileşir. İstif, güney ve doğu bölümlerde kuzey ve batı bölümlere göre daha kalındır. Güneyde Dil Burnu Alanının oluşturan yığışım konisi Yalakdere Delta İstifi'dir. Genç çökeller Dil Burnu batısındaki KKB-GGD gidişli bir normal bileşenli doğrultu atımlı faya bağlı olarak doğuya doğru derine gömülürler. Bu yapısal çizgisellik kuzeyde, Dil İskelesi açıklarında bir genç denizaltı yelpazesi gelişimini üretmektedir. Bu çizgiselliğin bir sonucu olarak, Dil Burnu alanında yerel ölçekte bir tilting olgusunun gelişmiş olduğu sonucuna varılabilir. Körfezdeki fayların derinlerde birbirleri ile birleşmesi yönü ile, negatif ve pozitif çiçek yapılarının gelişimi vurgulanmalıdır. Körfez, olasılıkla, bir yukarı-yönde kilitlenen (locked-up) havzadır. Körfez ile Sapanca Gölü arasındaki alanca örneklendiği yönde, Körfez'in en doğu (iç) bölümü güneyde Gölcük'ten kuzeyde Tütünçiftlik'e değin çökel dolgulanması sonucunda, bir göle dönüşebilecektir.

A seismic review of the plio-quaternary sediments at the İzmit bay

İzmit Bay, which is the eastern continuation of The Sea of Marmara, ending in three successively smaller bays, is about 50 km long and 1.5 to 10 km wide. It is a part of an east-west trending graben, which has been shaped by the NAF-Zone system. The Bay floor is a shallow-shelf area. This study is based on the re-evaluation of the results from 13 seismic profiles. The recent sediments at The Bay floor display a pre-Pliocene/Pliocene, Middle & Late Pleistocene and Holocene succession from bottom to top, and since, it can be defined as a Plio-Quaternary Unit. Thickness ranges from 10 to 50+ msecs. Sediments are mainly composed of terrigenous elastics, varying from clay-to pebble-gravel in grain size, and at a lesser amount, carbonates. Young cover is thicker at the south and east than other parts, be¬cause of deltaic progradation. The alluvial fan in the south, that has been forming Dil Burnu area, was deposited as Yalakdere Deltaic Sequence. Young sedi¬ ments deepen eastward, due to a NNW-SSE trending vertical movement at the east of Dil Burnu. This structural line has been produ¬ cing a submarine fan, off Dil İskelesi to the north. As a result of this lineation,it can be concluded that, there is a local tilting in the fan area. . Since the faults at depths of The Bay bifurcates toward the surface, the development of flower structures must be emphasized. The Bay, itself, is probably a locked-up basin: As being examplified by the area between The Bay and Lake Sapanca, the eastern¬most (innermost) basin will may be a lake grodually passing (in)to a marshy area, through the filling-up by sediments.

PDF

___

Ambraseys, N.N., 1970; Some Characteristic Features of TheNorth Anatolian Fault Zone: Tectonophysics: 9, 2,143-65
Barka, A. ve Kadinsky-Cade, K., 1988; Strike-Slip Fault Ge-ometry in Turkey and its influence on Earthquake Ac-tivity; Tectonics: 7, 3,663-84.Barka, A., 1988; Neotectonics of the Marmara region; Ma-nuscript (In Press).
Bayrak, D., 1997; The Sea of Marmara, the Gulf of Saros, theİzmit Bay, the Dardanelles and the Bosphorus: Preli-minary Report-Bathymetry MTA, Ankara, 10 ps.(yayınlanmamış).
Çağlayan, M.A., 1996; Istranca Masifi'nin Mesozoik-Alt Ter-siyer'deki Evrimi ve Trakya Havzası'nın gelişiminde-ki yeri. TPJD Bülteni 8,1, 82-93.
Ediger, V. ve Ergin, M., 1995, İzmit Körfezi Kuvaterner istifi-nin Sedimantolojisi. (İzmit Körfezi Kuvaterner İstifi,Meriç, E. içinde), 246-7
Emre, Ö., Erkal, T., Kazancı, N., Kuşçu, İ. ve Keçer, M., 1997;Morphotectonics of the Southern Marmara Region du-ring the Neogene and Quaternary; Proceedings of Col-loqium on the Geology of Northern Aegean, The Seaof Marmara and surrounding regions, 12-7.
Erendil, M., Kuşçu, İ. ve Kato, H., 1988; Report of Int Res andDevelopment Coop; ITIT Project: 8513, 64.
Görür, N., Çağatay, N., Sakınç, M., Sümengen, M., Şentürk,K., Yaltırak, C. ve Tchepalyga, A., 1997, Tertiary-Qu-aternary fluctuations in the sea-level of the Mediterra-nean, Sea of Marmara and the Black Sea; Proceedingsof Colloqium on the Geology of Northern Aegean, thesea of Marmara and surrounding regions: 23-6.
Kato, H., 1988; Some remarks on Geologic and Tectonic fe-atures of the Western part of the NAF, NW Turkey;Report of Int Res and Development Coop ve ITIT Pro-ject No: 8513,1-16.
Koral, H., Eryilmaz.M., 1995, İzmit Körfezi'nin Tektoniği(İzmit Körfezi Kuvaterner İstifi; Meriç, E., içinde)277-83.
Meriç, E., 1995; İzmit Körfezi -Hersek Burnu-Kababurun Ara-sı- Kuaterner Dip Tortul istifinin Stratigrafisi ve Or-tamsal özellikleri, Türkiye Jeoloji Kurultayı Bülteni,10: 47.
Neugebauer, J., 1995; Structures and Kinematics of the NorthAnatolian Fault Zone, Adapazarı-Bolu region, NWTurkey: Tectonophysics: 243: 119-34.
Okay, A.İ., 1997; Tectonic framework of the Marmara Sea andsurrounding regions; Proceedings of Colloqium on theGeology of Northern Aegean, the Sea of Marmara andsurrounding regions: 1-6.
Özhan, G., 1986; Le prolongement et L'influence Tectoniquede la zone de Faille Nord Anatolienne dans la Baied'İzmit: Rapp. Comm. Int. Mer Medit.: 30: 2.
Seyir, Hidrografi, Oşinografi Daire Başkanlığı, 1966; İzmitKörfezi Batimetri Haritası, No: 291 ve 2915.
Seymen, İ., 1995, İzmit Körfezi ve Çevresinin Jeolojisi (İzmitKörfezi Kuvaterner İstifi; Meriç, E., içinde) 1-22.
Tsukuda, E., Herece, E. ve Kuşçu, İ., 1988; Some geologicalEvidences on activity of the Western North AnatolianFault-Geyve, İznik, Gemlik area; Report of Int Res andDevelopment Coop; ITIT Project No: 8513: 69-84.
Wong, H.K., Lüdmann, T., Uludağ, A. ve Görür, N., 1995;The Sea of Marmara: A Plate Boundary Sea in an Es-cape Tectonic Regime: Tectonophysics: 244: 231-50