Çayırbağı-Meram (Konya) manyezitlerinin kökeni üzerine

Bu çalışmada, Konya bölgesi manyezitleri jeolojik, mineralojik ve jeokimyasal olarak incelenmiş ve buna göre kökenleri, oluşum koşulları belirlenmiştir. Üst Kretase yaşlı serpantinitlerin ayrışması sonucu oluşan manyezitler, kriptokristalen dokuludur. Manyezitler, birincil manyezitler ve bunları kesen ikincil manyezitler olarak ikiye ayrılmışlardır. Birincil manyezitler daha sert ve genellikle konkoidal kırılmalı iken, ikincil olanlar silis içermediklerinden daha yumuşaktır. Bir üçüncü manyezit ise, Neojen çökeller içerisinde yüzeysel koşullarda, Miyosen'de oluşmuş manyezittir. Manyezitlerin oluşumu, ofıyolitin bölgeye yerleşimi sırasında Üst Kretase sonlarında başlamış, Miyosen'de devam etmiş ve günümüzde de devam etmektedir. Ofıyolitlerin, altta bulunan karbonatlı kayaçların üzerine bindirmesiyle bir ısı artışı olmuş ve bu ısı da CO2 çıkışına neden olmuştur. Bundan başka hidrotermal ve yüzeysel kökenli CO2'li sular da manyezit oluşumunda etkili olmuştur. Bu CO2'i içine alan sular, serpantinitlerin içerisinde yukarı doğru tektonik kırıklar boyunca dolaşarak, serpantiniti ayrıştırmış ve $Mg^{+2}$ iyonunu çözerek hareketlendirmiştir. CO2 taşıyan su, çözünmüş olan $Mg^{+2}$ iyonu ile birleşerek, büyük kırıklarda damar, değişik yönlerde gelişen küçük çatlak aralarında stokverk cevheri çökeltmiştir.

On the origin of the Çayırbağı-Meram (Konya) magnesite deposits

In this study, the magnesites of Konya region were investigated as geological, mineralogical and geochemical and according to this, origines and foundation conditions of the magnesites were defined. The magnesites, which are found as a result of alteration of the Upper Cretaceous serpentinites, have a cryptocrystalline texture. Magnesites are classified as primary and secondary which cut across the primary ones. While primary magnesites are harder with concoidal fracturing, secondary magnesites are softer due to the absence of silica. The formation of magnesites commenced with the emplacement of the ophiolites (Upper Cretaceous) in the region and is also continuing today. The thrusting of ophiolites over the carbonate rocks caused a temperature increase and this event led to the seperation of CO2. Besides this, CO2 bearing waters of hydrotermal origin are also effective in magnesite formation. These CO2 -bearing waters, circulating upwards along the fractures within the serpentinites, alter the serpentinites and mobilise$Mg^{2+}$ ion. During this circulation CO2, and $Mg^{2+}$ ion are combined and precipitated in small fractures as stockwork ores.

___

  • Johannes, W., 1969. Siderit-Magnesit mischkristallbilldung im system Mg2+-Fe2+-CO3 2 -C12 2-H2O. Contr. Mineralogy and Petrology., 21,311-318. Kaaden, G., 1964. Konya ve Eskişehir yakınlarındaki manyezit zuhurlarının prospeksiyonu. M.T.A. rapor No: 3451. Özcan, A., Göncüoğlu, C, Turhan, N., Şentürk, K.? Uysal, Ş. ve Işık, A, 1990. Konya-Kadmhanı- Ilgm dolayının temel jeolojisi. M.T.A. rap. no: 9535. Tuncay, A, 1998. Çayırbağı-Meram (Konya) manyezitlerinin jeolojik, mineralojik ve ekonomik özelliklerinin araştırılması. İ.T.Ü. Fen Bilimleri Enstitüsü Doktora Tezi, 167 s. Yeniyol, M., 1979. Yunak (Konya) dolayı manyezitlerin oluşum sorunları, değerlendirilmeleri ve yöre kayaçlarm petrojenezi. İstanbul Üniversitesi Fen Fakültesi Doktora Tezi, 175 s. Zedef, V., 1994. Origin Of Magnesite In Turkey,A Stable Isotope Study.University of Glosgow. 175s (Doktora tezi, yayımlanmamış).