Gülşen-i Râz Şerhleri Geleneğinde Farsça Örneklerden Biri Müntehab-ı Şerh-i Gülşen-i Râz

Tasavvuf ilminin ilk kaynakları Arapça kaleme alınmıştır. Ancak daha sonra Ebû Saîd-i Ebu’l-Hayr, Baba Tâhir-i Uryan, Hucvirî, Senâî, Ferîdüddin Attâr, Mevlânâ Celâleddin-i Rûmî, Mahmud Şebüsterî ve daha pek çok müellifin eserlerini Farsça kaleme almaları ile Farsça da tasavvuf dili haline gelmiştir. Mahmud Şebüsterî’nin kaleme aldığı Gülşen-i Râz tasavvuf literatüründe sıkça karşılaştığımız ve büyük üne sahip tasavvufî bir eserdir. Bu eser pek çok defa şerh ve tercüme edilmiştir. Biz bu çalışma ile Hüsâmeddin Bidlîsî tarafından yazılan Şerh-i Gülşen-i Râz adlı eserden belli kısımları intihâb edilmek suretiyle meçhul bir müellif tarafından kaleme alınan Müntehab-ı Şerh-i Gülşen-i Râz adlı eseri ve içeriğini inceleyerek Gülşen-i Râz şerhleri içerisindeki konumunu ortaya koymaya çalışacağız.

Anahtar Kelimeler:

Şebüsteri, Gülşen-i Râz, Şerh, Müntehab, Bidlîsî

One of The Persian Examples in The Tradition of Gulshen-i Raz Annotations: Muntehab-i Sharh-i Gulshen-i Raz

The first sources of Islamic mysticism are Arabic. But with some works of the authors, who wrote some of his works in Persian such as Ebu Said Ebu’l-Hayr, Baba Tahir-i Uryan, Hucviri, Senai, Feridüddin Attar, Mevlana Celaleddin-i Rumi, Mahmud Shebüsteri and so much author Persian has become a mystic language. Gulshen-i Raz is written by Mahmud Shebusteri. We often encounter this work in the literature of sufism and this work has a great reputation. This work has been annotated and translated many times. The subject of this study is Müntehab-ı Sharh-i Gulshen-i Raz, an election from Sharh-i Gulshen-i Raz, written in Persian by unknow auther. We will examine this work, its contents and its place in Gulshen-i Raz annotations.

Keywords:

Shabusteri, Gulshen-i Raz, Husameddin Bidlisi, Sharh, Muhtehab,

PDF

___

Amîd, Hasan, Ferheng-i Amîd, Tahran: Neşr-i Ferheng-i Endîşmendân, 1389 hş.
Ayday, Mehmet Selim, “Hüsâmeddin Ali el-Bidlîsî’nin Hakîkat-i Muhammediyye ve Hakîkat-i Murtazaviyye ile İlişkilendirdiği Âyetler”, Artuklu Akademi, 2017, c. 4, sy. 1, s. 77-98.
Ayday, Mehmet Selim, İşârî Tefsir Geleneği Açısından Hüsâmeddin Ali el-Bidlîsî ve Câmiʻu’t-Tenzîl ve’t-Te’vîl İsimli Tefsiri, (Yayınlanmamış Doktora Tezi), İstanbul Üni. SBE, İstanbul, 2016.
Bağdatlı İsmail Paşa, Hediyyetü’l-ârifîn, Esmâ’ü’l-Müellifîn ve Âsârü’l-Musannifîn, İstanbul: MEB Basım Evi, 1951.
Bayraktar, Mehmet, Kutlu Müderris İdrîs-i Bidlîsî, İstanbul, Biyografi Net, 2006.
Bidlîsî, Hüsâmeddin, Câmiu’t-Tenzîl ve’t-Te’vîl, Süleymaniye Kütüphanesi, Şehid Ali Paşa, nr. 109, 110, 111, 112.
------------------, Etvâr-ı Sebʻa, Beyazıd Devlet Ktp., Veliyüddîn Efendi Blm., nr. 1795/3, vr. 137b-182a.
------------------, Kenzu’l-Hafâ fî Makâmâti’s-Sûfî: Kitabu’n-Nusûs, (thk. Asım İbrahim el Keyâlî), Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 2013.
------------------, Şerh-i Gülşen-i Râz, Konya YEK, Akseki nr. 164-4, s. 275-473.
Bursalı Mehmed Tâhir, Osmanlı Müellifleri, İstanbul: Matbaa-i Âmire, 1333/1915.
Bidlîsî, İdrîs, Tercüme-i Çihil Hadis, Süleymaniye Ktp., Ayasofya Bölümü, nr: 469, vr. 1b-53a.
Çakmaklıoğlu, Mustafa, Hüsamettin Bitlisi’nin “Kitabu’n-Nusus” İsimli Eserinin Tahkik ve Tahlili, (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Erciyes Üni. SBE, Kayseri, 1998.
Çelebî, Mustafa b. Abdullah Kâtib, Keşfu’z-Zunûn ʻan Esâmi’l-Kütüb ve’l-Fünûn, tsh. M.Şerefettin Yaltkaya, Kilisli Rifat Bilge, İstanbul: 1941.
Çetin, Esma, “Nazarî-Sufî Tefsir Alanında Bilinmeyen Bir Âlim: Hüsâmeddin Ali Bidlîsî (h. 909 / m. 1504)”, International Periodical for the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, c. XI, sy. 5, 2016, s. 159-184.
-----------------, Hüsamettin Ali el-Bitlisî’nin Türkiye Kütüphanelerinde Yazma Halinde Bulunan Eserlerinin Tanıtımı”, Din Bilimleri Akademik Araştırma Dergisi, 2015, c. 15, sy. 3, s. 149-177.
Gökbilgin, M. Tayyib, XV-XVI Asırlarda Edirne ve Paşa Livası, Vakıflar-Mülkler-Mükataalar, İstanbul: İşaret Yayınları, 2007.
Gültekin, Aladdin, “Ravzatu’l-Ukûl Adlı Eserde Geçen Mesel Örneklerine Dair Bir İnceleme”, İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi, 6/5 (Aralık 2017): 3122-3139.
Hinz, Walter, Uzun Hasan ve Şeyh Cüneyd, çev. Tevfik Bıyıklıoğlu, Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi, 1948.
Kanar, Mehmet, Farsça Türkçe Sözlük, İstanbul: Say Yayınları, 2015.
Kehhâle, Ömer Rıza, Muʻcemu’l-Muellifîn: Terâcimu Musannifi’l-Kütübi’l-ʻArabiyye, Beyrut: Müessesetü’r-Risâle, 1414/1993.
Kırlangıç, Hicabi, İdrsî-i Bidlîsî Selim Şâh-Nâme, (Yayınlanmamış Doktora Tezi), Ankara Üni. SBE, Ankara, 1995.
Müntehab-ı Şerh-i Gülşen-i Râz, Süleymâniye Ktp. Pertev Paşa Blm., nr. 606, vr. 137b-189a.
Nefîsî, Saîd, Târîh-i Nazm ve Nesr Der İran ve Der Zebân-ı Fârisî, Tahran: İntişârât-ı Furûğî, 1363 hş.
Nizami, K.A., “Hüseynî Sâdât el-Gûrî”, DİA, 1999, XIX, s.24.
Özcan, Abdulkadir, “İdrîs-i Bitlisî”, DİA, 2000, XXI, s. 485-488.
Seccâdî, Seyyid Câfer, Ferheng Lügât ve Istılâhât ve Taʻbîrât-ı İrfânî, Tahran: Sehâmi-yi Âmm, 1362/1983.
Serdar, Mehmet Törehan, Mevlâna Hakîmüddin İdrîs-i Bidlîsî, İstanbul: Ötüken Yayınları, 2008.
Seyyid Tabîbiyân, Ferheng-i Ferzân Farsça-Arapça, Tahran: Neşr-i Ferzân Rûz, 1378/1999.
Şengül, İpek, Hüsâmeddin Bidlîsî ve “Müntehab-ı Şerh-i Gülşen-i Râz” İsimli Eserin Tahkîk ve Tahlîli, (Yüksek Lisans Tezi), Marmara Üni. SBE, İstanbul, 2018.
Tavakkoli, Hasan, İdrîs-i Bidlîsî’nin “Kanun-ı Şahanşahisi”nin Tenkitli Neşri ve Türkçe’ye Tercümesi, (Yayınlanmamış Doktora Tezi), İstanbul Üni. SBE, İstanbul, 1974.
Tosun, Necdet, “Nurbahşiyye”, DİA, 2007, XXXIII, s. 248-249.
Turgay, Nurettin, “Klasik Osmanlı Dönemi Müfessirlerinden Hüsamüddin Ali el-Bidlîsî ve Tefsirciliği”, Osmanlı Toplumunda Kur’ân Kültürü ve Tefsir Çalışmaları II, ed. Bilal Gökkır, İlim Yayma Vakfı Yayınları, 2013, s. 145-166.
http://www.shaziliaassemia.com (erişim tarihi: 25.09.2018).