Fatma ŞEŞEN, Ahmet Yılmaz ÇOBAN, Salih TEKİN

Tip 2 Diyabetli Bireylerde Diyet Kalitesi ve Beslenme Durumları Arasındaki İlişkinin Belirlenmesi

Amaç: Tip 2 diabetes mellituslu (T2DM) bireylerde diyet kalitesi hastalığın gelişmesi, ilerlemesi ve tedavisinde önemli bir yer tutmaktadır. Bu çalışma, T2DM’li bireylerin diyet kalitesi ve beslenme durumları arasındaki ilişkinin belirlenmesi amacıyla yapılmıştır. Gereç ve Yöntemler: Çalışmaya Diyarbakır ilindeki bir kamu hastanesinin Beslenme ve Diyet Polikliniği’ne başvuran 18-75 yaş aralığında, en az 6 ay önce diyabet tanısı alan 105 hasta dahil edilmiştir. Bireylere genel özelliklerini, beslenme alışkanlıklarını, fiziksel aktivite durumlarını, antropometrik ölçümlerini belirlemek amacıyla yüz yüze görüşme tekniği ile anket uygulanmıştır. Beslenme durumlarının tespiti için 24 saatlik besin tüketim kaydı ve besin tüketim sıklığı alınmıştır. Diyet kalitesi için Sağlıklı Yeme İndeksi -2015 (SYİ-2015) kullanılmıştır. Bulgular: Çalışmadaki 105 bireyin %25,7’si erkek, %74,3’ü kadındır (p>0,05). Toplam diyabet yaşı ortancası 3(1-5) yıldır. Bireylerin %78,1’inde diyabet dışında en az bir hastalık bulunmaktadır. Kadınların % 67,9’u erkeklerin %44,4’ü obezdir. Erkeklerin bel çevresi yüksek risk oranı %25,9 kadınların bel çevresi yüksek risk oranı %82,1’dir (p<0,001). Bel/kalça oranına göre erkeklerin %85,2’si, kadınların %66,7’si yüksek risk sınıfındadır. Bireylerin %86,7 “kötü’’ diyet kalitesine, %13,3’ü “geliştirilmesi gereken’’ diyet kalitesine sahiptir (p>0,05). Diyet kalitesi ile protein, yağ, lif, karoten, tiamin, A vitamini, potasyum, magnezyum ve demir tüketimleri arasında anlamlı ilişki bulunmuştur (p<0,05). Sonuç: Diyabetli bireylerin diyet kalitesi düşük bulunmuştur. Bireylerin diyet kalitelerinin artırabilmeleri için gerekli beslenme eğitimlerinin verilmesi, fiziksel aktivitenin artırılması ve bunların yaşam biçimi haline getirilmesi gerekmektedir.

Anahtar Kelimeler:

tip 2 diabetes mellitus, diyet kalitesi, beslenme durumu

Determining the Relationship Between Diet Quality and Nutritional Status in Individuals with Type 2 Diabetes

Aim: Diet quality has an important place in the development and progression of the disease in individuals with type 2 diabetes mellitus (T2DM). This study was conducted to determine the relationship between diet quality and nutritional status of individuals with T2DM. Material and Methods: A total of 105 patients, aged between 18-75 years, who were diagnosed with diabetes at least 6 months ago, who applied to the Nutrition and Diet Polyclinic of a public hospital in Diyarbakır, were included in the study. In order to determine the general characteristics, nutritional habits, physical activity status, and anthropometric measurements of the individuals, a questionnaire was applied by face-to-face interview technique. In order to determine the nutritional status, 24-hour food consumption record and food consumption frequency were taken. Healthy Eating Index -2015 (HEI-2015) was used for diet quality. Results: Of the 105 individuals in the study, 25.7% were male and 74.3% were female (p>0.05). The median age of total diabetes is 3(1- 5) years. 78.1% of individuals have at least one disease other than diabetes. 67.9% of women and 44.4% of men are obese. The high risk Akderate of waist circumference of men is 25.9%, the rate of high risk of waist circumference of women is 82.1% (p<0.001). According to the waist/hip ratio, 85.2% of men and 66.7% of women are in the high-risk class. 86.7% of individuals have “bad” diet quality, 13.3% have “need to be improved” diet quality (p>0.05). A significant relationship was found between diet quality and consumption of protein, fat, fiber, carotene, thiamine, vitamin A, potassium, magnesium and iron (p<0.05). Conclusion: Diet quality of individuals with diabetes was found to be low. In order for individuals to improve their diet quality, necessary nutrition education should be given, physical activity should be increased, and these should be made a lifestyle.

Keywords:

tip 2 diabetes mellitus, tip 2 diabetes mellitus, diyet kalitesi,

PDF

___

1. World Health Organization (WHO). Classification of diabetes mellitus, 2019. https://apps.who.int/iris/rest/ bitstreams/1233344/retrieve (Erişim Tarihi: 08.04.2023).
2. Türkiye Endokrinoloji ve Metabolizma Derneği. Diabetes mellitus ve komplikasyonlarının tanı, tedavi ve izlem kılavuzu-2022. Ankara: Türkiye Endokrinoloji ve Metabolizma Derneği. Sayfa: Sayfa 15-16. https://file.temd.org.tr/Uploads/ publications/guides/documents/diabetes-mellitus_2022.pdf (Erişim Tarihi: 08.04.2023).
3. Laakso M. Biomarkers for type 2 diabetes. Molecular Metabolısm. 2019;27:139-146.
4. International Diabetes Federation. IDF Diabetes Atlas, 10th Edition. Brussels, Belgium: International Diabetes Federation; 2021. https://diabetesatlas.org/idfawp/resourcefiles/ 2021/07/IDF_Atlas_10th_Edition_2021.pdf (Erişim Tarihi: 07.04.2023).
5. Satman I, Yilmaz T, Sengül A, Salman S, Salman F, Uygur S, Bastar I, Tütüncü Y, Sargin M, Dinççag N, Karsidag K, Kalaça S, Ozcan C, King H. Population-based study of diabetes and risk characteristics in Turkey. Diabetes Care. 2002; 25(9):1551- 1556.
6. Satman I, Omer B, Tutuncu Y, Kalaca S, Gedik S, Dinccag N, Karsidag K, Genc S, Telci A, Canbaz B, Turker F, Yilmaz T, Cakir B, Tuomilehto J; TURDEP-II Study Group. Twelveyear trends in the prevalence and risk factors of diabetes and prediabetes in Turkish adults. Eur J Epidemiol. 2013;28(2):169- 180.
7. Beigrezaei S, Ghiasvand R, Feizi A, Iraj B. Relationship between dietary patterns and incidence of type 2 diabetes. Int J Prev Med 2019;10:122.
8. Erçim RE, Pekcan AG. Üniversite öğrencilerinin beslenme durumlarının değerlendirilmesi ve sağlıklı yeme indekslerinin saptanması.Ankara: Hacettepe Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Yüksek Lisans Tezi; 2014. http://www.openaccess. hacettepe.edu.tr:8080/xmlui/handle/11655/1597 (Erişim Tarihi: 08.04.2023).
9. Reedy J, Lerman JL, Krebs-Smith SM, Kirkpatrick SI, Pannucci TE, Wilson MM, Subar AF, Kahle LL, Tooze JA. Evaluation of the healthy eating index-2015 .J Acad Nutr Diet. 2018; 118(9):1622-1633.
10. Dalwood P, Marshall S, Burrows TL, McIntosh A, Collins CE. Diet quality indices and their associations with health-related outcomes in children and adolescents: An updated systematic review. Nutr J. 2020;19(1):118.
11. Antonio JP, da Rosa VC, Sarmento RA, de Almeida JC. Diet quality and therapeutic targets in patients with type 2 diabetes: evaluation of concordance between dietary indexes. Nutr J. 2017;16(1):74.
12. Yıldız Kopuz TN, Fisunoğlu M. Tip 2 diyabetli hastalarda serum irisin düzeyleri ve diyet kalitelerinin değerlendirilmesi. Ankara: Hacettepe Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Yüksek Lisans Tezi; 2018. http://www.openaccess.hacettepe. edu.tr:8080/xmlui/handle/11655/4843 (Erişim Tarihi: 08.04.2023).
13. World Health Organization WHO. Waist circumference and waist–hip ratio: report of a who expert consultation, WHO 2011. https://www.who.int/publications/i/item/9789241501491 (Erişim Tarihi: 08.04.2023).
14. Türkiye Endokrinoloji ve Metabolizma Derneği. Obezite tanı ve tedavi kılavuzu-2019. Ankara: Türkiye Endokrinoloji ve Metabolizma Derneği. Sayfa :11-15. https://file.temd.org.tr/ Uploads/publications/guides/documents/20190506163904- 2 0 1 9 t b l _ k i l a v u z 5 c c d c b 9 e 5 d . p d f ? a = 1 ( E r i ş i m Tarihi:08.04.2023).
15. Report of a Joint FAO/WHO/UNU Expert Consultation ‘’Humanenergy requirements: Principles and Definitions. (FAO,2001) https://www.fao.org/3/y5686e/y5686e.pdf (Erişim Tarihi 08.04.2023)
16. Krebs-Smith SM, Pannucci TE, Subar AF, Kirkpatrick SI, Lerman JL, Tooze JA, Wilson MM, Reedy J. Update of the healthy eating index: HEI-2015. J Acad Nutr Diet. 2018; 118(9):1591-1602.
17. Dinçer ED, Ersoy G. Oral antidiyabetik ilaç kullanan tip 2 diyabet hastalarında tıbbi beslenme tedavisinin hemoglobin a1c düzeylerine etkisi. İstanbul: Medipol Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Yüksek Lisans Tezi; 2019. https://acikerisim. medipol.edu.tr/xmlui/handle/20.500.12511/7600?show=full (Erişim Tarihi:08.04.2023).
18. Kaner G, Pamuk BÖ, Pamuk G, Ongan D, Bellikci Koyu E, Çalık G, Öksüz S. Tip 2 diyabetli bireylerin beslenme durumlarının saptanması ve diyabete yönelik davranışlarının belirlenmesi. Turk J Diab Obes. 2021;5(2): 146-157.
19. Pinchevsky Y, Butkow N, Raal FJ, Chirwa T, Rothberg A. Demographic and clinical factors associated with development of type 2 diabetes: A review of the literature. Int J Gen Med. 2020;13:121-129.
20. White WB, Cain LR, Benjamin EJ, DeFilippis AP, Blaha MJ, Wang W, Okhomina V, Keith RJ, Al Rifai M, Kianoush S, Winniford MD, Robertson RM, Bhatnagar A, Correa A, Hall ME. High-ıntensity cigarette smoking ıs associated with ıncident diabetes mellitus in black adults: The Jackson Heart Study. J Am Heart Assoc. 2018;7(2):e007413.
21. Qin Y, Aqeel M, Zhu F, Delp EJ, Eicher-Miller HA. Dietary aspects to incorporate in the creation of a mobile image-based dietary assessment tool to manage and improve diabetes. Nutrients. 2021;13(4):1179.