Nesrin ŞEN CELASİN, Hasret Yağmur SEVİNÇ AKIN

Tip 1 Diyabetli Kardeşi Olan Sağlıklı Çocukların Davranışlarının ve Etkileyen Faktörlerin İncelenmesi

Amaç: Araştırmanın amacı tip 1 diyabetli kardeşi olan sağlıklı çocukların davranışlarının ve etkileyen faktörlerin incelenmesidir. Gereç ve Yöntemler: Kesitsel ve analitik tipte olan araştırma, üç hastanenin Çocuk Endokrin Polikliniklerinde izlenen tip 1 diyabetli çocukların anneleri (n=147) ve sağlıklı kardeşleri (n=147) ile yürütüldü. Verilerin toplanmasında; “Tanıtım Formu”, “Kardeş Problemleri Anketi”, “Schaeffer Kardeş Davranışı Değerlendirme Ölçeği-Kardeş ve Anne Formları” kullanıldı. Verilerin analizi; sayı-yüzde dağılımları, Kolmogorov-Smirnov, Mann-Whitney U, Kruskal-Wallis, Bonferroni ve Spearman Rho Korelasyon testleri kullanılarak yapıldı. Bulgular: Araştırma kapsamındaki sağlıklı kardeşlerin yaş ortalaması 12.30±3.4 olup, %54.4’ü kız, %53.1’inin diyabet yönetimi konusunda eğitim aldığı belirlendi. Diyabet yönetimi konusunda eğitim almış olan sağlıklı kardeşlerin Tip 1 diyabetli kardeşleriyle daha az sorun yaşadıkları saptandı (p=0.025). Sağlıklı kardeş algılarına göre; sağlıklı kardeşin diyabet yönetimi konusunda eğitim alma durumu (p=0.025, p=0.028, p=0.005), diyabetli çocuğun okula gitme durumu (p=0.043) ve devam ettiği okulun (p=0.005, p=0.049, p=0.014) sağlıklı kardeşlerin davranışlarını etkilediği saptandı. Anne algılarına göre ise; ailenin yaşadığı yerleşim yeri (p=0.015), sağlıklı kardeşin diyabet yönetimi konusunda eğitim alma durumu (p=0.001, p

Anahtar Kelimeler:

Aile, Kardeş davranışları, Sağlıklı kardeşler, Tip 1 diyabetli çocuk

Investigating the Behaviours of Healthy Children who have a Sibling with Type 1 Diabetes and Affecting Factors

Aim: The aim of the research is to examine the behaviors of healthy children who have a sibling with type 1 diabetes and the affecting factors. Material and Methods: Cross-sectional and analytical research was carried out with the mothers (n=147) and healthy siblings (n=147) of children with of Type 1 diabetes followed in the Pediatric Endocrine Polyclinics of three hospitals. “Identification Form”, “Sibling Problems Questionnaire’’, “Schaeffer Sibling Behavioral Assessment Scale-Sibling Forms and Mother Forms” were used as data collection tools. Analysis of the data; number-percentage distributions, Kolmogorov-Smirnov, Mann-Whitney U, Kruskal-Wallis, Bonferroni and Spearman’s Rho Correlation tests were made using. Results: The mean age of the healthy children within the scope of the research was 12.30±3.4; 54.4% of them were females, and it was determined that 53.1% of them had training on diabetes management. As a result of the analyses made, it was determined that healthy siblings who received training on diabetes management had less trouble with their Type 1 diabetic siblings (p=0.025). According to healthy sibling perceptions; It was determined that the healthy sibling’s education status of the healthy sibling on diabetes management (p=0.025, p=0.028, p=0.005), the condition of Type 1 diabetic child’s attending to school (p=0.043), educational status (p=0.005, p=0.049, p=0.014) affected the behaviors of healthy siblings. According to mother’s perceptions; It was determined that the place of residence of the family (p=0.015), the education status of the healthy sibling on diabetes management (p=0.001, p

Keywords:

Family, Healthy siblings, Sibling behaviors, Child with type 1 diabetes,

PDF

___

Riggio H. Measuring Attitudes toward Adult Sibling Relationships: The Lifespan Sibling Relationship Scale. Journal of Social and Personal Relationships. 2000;17(6):707-728.
Kaminsky L, Dewey D. Siblings Relationships of Children with Autism. Journal of Autism and Developmental Disorders. 2001;31(4):399-410.
Boztepe H. Tip 1 Diyabetin Yönetiminde Riskli Bir Dönem: Ergenlik. Hacettepe Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi Hemşirelik Dergisi. 2012;19(1):82-89.
Dongen-Melman V. Developing psychosocial after- care for children surviving cancer and their families. ActaOncol. 2000;39:23-31.
Çövener Ç, Ocakçı AF. Tip 1 Diyabet Yönetimi: Bir Hemşirelik Modeli Örneği. Hemşirelikte Eğitim ve Araştırma Dergisi. 2012;10(1):30-37.
Goble L. The impact of a child's chronic illness on fathers. Issues Comprehensive Pediatric Nursing. 2004;27(3):153-62.
Yeşil T, Uslusoy E, Korkmaz M. Kronik Hastalığı Olanlara Bakım Verenlerin Bakım Yükü ve Yaşam Kalitesinin İncelenmesi. Gümüşhane Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi. 2016;5(4):54-66.
Javalkar K, Rak E, Phillips A, Haberman C, Ferris M, Tilburg M. Predictors of Caregiver Burden among Mothers of Children with Chronic Conditions. Children. 2017;4(5):39-49.
Budak M, Geçkil E. Kronik Hastalığı Olan Çocukların Annelerinin Bakım Verme Yükü ile Anksiyete-Depresyon Düzeyinin Belirlenmesi. Acıbadem Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi. 2020;11(3):391-399.
Ünal N, Baran G. Zihinsel Engelli Çocukların Annelerinin Çocuk Yetiştirme Tutumları İle Normal Gelişim Gösteren Çocukların Zihinsel Engelli Kardeşlerine Yönelik Davranışları Arasındaki İlişkinin İncelenmesi. Kastamonu Eğitim Dergisi. 2012;20(3):783-792.
Mrazek DA. Chronic pediatric illness and multiple hospitalizations Child and Adolescent Psychiatry, Philadelphia, Lippincott Williams & Wilkins, 2002.
Gül E, Bayat M. Diyabetli Çocukların Kardeşlerinin Yaşadıkları Güçlüklerin Belirlenmesi. Sağlık Bilimleri Dergisi. 2005;14(Ek Sayı: Hemşirelik Özel Sayısı):7-12.
Abacı A, Böber E, Büyükgebiz A. Tip 1 Diyabet. Güncel Pediatri. 2007;5:1-10.
Overgaard M, Christensen L, Grabowski D. Disruption, worries and autonomy in the everyday lives of adolescents with type 1 diabetes and their family members: A qualitative study of intrafamilial challenges. J Clin Nurs. 2020;29:4633-4644.
McHale SM, Gamble WC. Sibling Relationships of Children with Disabled and non-Disabled Brothers and Sisters. Developmental Psychology. 1989;25(3):421-429.
Sleeman F, Northam EA, Crouch W, Cameron FJ. Psychological adjustment of well siblings of children with Type 1 diabetes. Diabetic Medicine. 2010;27:1084–1087.
Wennick A, Huus K. What it is like being a sibling of a child newly diagnosed with type 1 diabetes: an interview study. European Diabetes Nursing. 2012;9(3):88–92.
Kürtüncü M, Arslan N. Sağlıklı Ergen ve Engelli Kardeşler Arasındaki İlişkinin Aile İşlevlerinden Etkilenme Durumunun İncelenmesi. Sağlık Bilimleri ve Meslekleri Dergisi. 2019;6(2):366-79.
Ahmetoğlu E, Aral N. Schaeffer Kardeş Davranışı Değerlendirme Ölçeği’nin Türkçe Uyarlaması. Kastamonu Üniversitesi Kastamonu Eğitim Dergisi. 2008;16(2):379-388.
Çınar Öİ, Kartal A, Aslan KG. Zihinsel Engelli Kardeşi Olan ve Sağlıklı Kardeşi Olan Çocukların Kardeş İlişkileri. Kesit Akademi Dergisi. 2017;3(11):230-244.
Dinleyici M, Şahin DF. Kronik hastalığı olan çocukların sağlıklı kardeşlerinde yaşam kalitesi değerlendirilmesi. Türk Pediatri Arşivi. 2018;53:205-13.
Deavin A, Greasley P, Dixon C. Children’s Perspectives on Living With a Sibling With a Chronic Illness. Pediatrics. 2018;142(2):1-11.
Hijmans CT, Grootenhuis MA, Oosterlaan J, Last B, Heijboer H, Peters M. et al. Behavioral and emotional problems in children with sickle cell disease and healthy siblings: Multiple informants, multiple measures. Pediatr Blood Cancer. 2009;53:1277-83.
Dunn J. İkinci Çocuk, İstanbul, Papirüs Yayınevi, 1995.
Furman W, Buhrmester D. Children's perceptions of the qualities sibling relationships. Child Development. 1985;56:448-461.
Svoren BM, Butler D, Levine BS, Anderson BJ, Laffel LM. Reducing acute adverse outcomes in youths with type 1 diabetes: a randomized, controlled trial. Pediatrics. 2003;112:914-922.
Demirel F, Büber N, Esen İ, Acar D, Kara Ö, Koç N. Diyabetimle Barıştım Projesi: Bir Çocuk Endokrinoloji Kliniğinde Yaşanan Başarı Öyküsü. Türkiye Çocuk Hastalıkları Dergisi. 2012;6:31-35.
Gallo AM, Breitmayer BJ, Knafl KA, Zoeller LH. Stigma in childhood chronic Illness: a well sibling perspective. Pediatric Nursing. 1991;17:21-25.
Shaeffer DR. Social & personality development, USA, Brooks/Cole Publishing Company, 1994.
Nazan Ü, Baran G. Zihinsel Engelli Çocukların Annelerinin Çocuk Yetiştirme Tutumları İle Normal Gelişim Gösteren Çocukların Zihinsel Engelli Kardeşlerine Yönelik Davranışları Arasındaki İlişkinin İncelenmesi. Kastamonu Education Journal. 2012;20(3):783-792.
Cohen SM. Families Coping with Childhood Chronic Illness: A Research Review. Families. 1999;17:149-164.
Mc Hale SM, Sloan J, Simeonsson RJ. Sibling Relationships of Children with Autistic, Mentally Retarded and Nonhandicapped Brothers and Sisters. Journal of Autism and Developmental Disorder. 1986;16(4):399-413.