TÜRKİYE’DE CAMİ GÖREVLİLERİNİN YETİŞTİRİLMESİ VE İSTİHDAMI (1924- 2014)

Türkiye’de dini konularda uzman ve din görevlisi yetiştirme faaliyetleri “Tevhid-i Tedrisat Kanunu’na” dayanılarak din eğitimi veren kurumlar tarafından yerine getirilmektedir. Din hizmetlerinin yerine getirilmesi ve din görevlileriyle ilgili yetkiler, Mart 1924’te kurulan Diyanet İşleri Başkanlığı’na verilmiştir. Araştırma, tarama modelinde doküman analizi yöntemi kullanılarak hazırlanmıştır. Çalışmada 1924-2014 arasında “İmam-Hatip” ve “Müezzin-Kayyım” kadrolarında görev yapan personelin eğitimi, istihdamı konusu, tek partili ve çok partili dönemlerde personel sayısındaki değişmeler, yıllara göre tablolar halinde değerlendirilmiştir. 18 Mart 1924’ten itibaren “Din Görevlilerinin” köylerdeki camilere görevlendirilmeleri Köy Kanunu’na göre yapılmıştır. 1931’de camiler ve cami görevlileri Vakıflar Genel Müdürlüğü’ne devredilmiş, bu uygulama 1950’ye kadar sürmüştür. 1932’den 1949’a kadar “Ezan”, “Kamet” ve “Tekbir” Türkçe okunmuş, Türkçe okumayan cami görevlilerine çeşitli cezalar uygulanmıştır. 1930’lu ve 1940’lı yıllar, din eğitimi ve dini hayatla ilgili bazı yasak ve baskıların uygulandığı dönem olmuştur. 1924’te yaklaşık 4.500 olan cami görevlilerinin sayısı 2014 yılına gelindiğinde yaklaşık 120.000’e ulaşmıştır.

Anahtar Kelimeler:

Din görevlileri, ilahiyat, imam-hatip, müezzin-kayyım, eğitim

ARAS, İ. (2018). Türkiye’de cami görevlilerinin yetiştirilmesi ve istihdamı (1924-2014). Turkish Journal of Religious Education Studies, 5, 52-72.

The institutions of religious education in Turkey aims to train competent officials and clergy based on the a revolutionary law aimed at unification, standardization, and secularization of the educational institutions. Then, the authority on religious services and officials was given to the Presidency of Religious Affairs established in 1924. In this study, it is aimed to reveal the process that the clergy, "Imam and Preacher" and "Pulpit trustee", is trained and employed in the period starting from the year of 1924, when the Presidency of Religious Affairs was founded to of 2014, which is the period being influenced by the political debates and conflicts. This review study follows the method of document analysis. It is found in the study that the clergy appointment to the mosques carried out after 1924 according to the Law of Village. From 1931 to 1950, mosques and their officials were under the authority of the Diroctorate General of Foundations. In this period, all the prays such as "Azan", "Kamet" and "Takbir” in mosques were compulsory in Turkish, otherwise officers were sanctioned. Especially, 1930s and 40s were the years of oppression on the issues of religious life and education. On the other hand, later years were the ones that religion revived, in which the number of musques increased and became 120.000 in 2014, once in 1924 were around 4.500.

Keywords:

Religious officers, theology, imam-preacher, pulpit-trustee, education,

PDF

___

Aksoy, M. (1998). Şeyhülislamlıktan Bu Güne-Şeyhülislamlıktan Diyanet İşleri Başkanlığı’na Geçiş. Köln: Önel.
Aras, İ. (2010). “Cumhuriyet Dönemi’nde Din Görevlilerinin Yetiştirilmesi ve İstihdamı” (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İzmir.
Ay, M. E. (2005). Problemleri ve Beklentileriyle Türkiye’de Kur’an Kursları. Bursa: Düşünce Kitabevi Yayın-Dağıtım.
Ayhan, H. (1999). Türkiye’de Din Eğitimi. İstanbul: Marmara Üniversitesi İlahiyat Vakfı.
Bulut, M. (1997). DİB’in Yaygın Din Eğitimindeki Yeri. (Yayımlanmamış Doktora Tezi). Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
DGS, (2014). 2014 DGS (Dikey Geçiş Sınavı) Yerleştirme Kılavuzu. (2014). ÖSYM, Ankara.
DİB 1, (2015). http://www.diyanet.gov.tr/tr/kategori/istatistikler/136, Erişim Tarihi: 25.01.2015.
DİB 1991, (1992). DİB 1991 Yılı İstatistikleri. (1992). DİB APK Daire Başkanlığı, Ankara.
DİB 2001, (2002). DİB 2001 Yılı İstatistikleri. (2002). DİB APK Daire Başkanlığı, Ankara.
DİB 2006, (2007). DİB 2006 Yılı İstatistikleri. (2007). DİB Strateji Geliştirme Daire Başkanlığı, Ankara.
DİB 2007, (2008). DİB 2007 Yılı İstatistikleri. (2008). DİB Strateji Geliştirme Daire Başkanlığı, Ankara.
DİB TB, (2008). DİB Tanıtım Broşürü (Anayasal ve Yasal Görevler, Temel İlke ve Hedefler, Hizmet ve Faaliyetler). (2008). DİB Yayınları, Ankara.
DİD, (2005). Diyanet İlmi Dergi. (2005). DİB Dini Yayınlar Daire Başkanlığı, 41 (3), Temmuz-Ağustos-Eylül, Ankara.
DTS, (2009). Dini Terimler Sözlüğü. (2009). Milli Eğitim Bakanlığı Yayını, Ankara.
İ. DİB, (1990). İstatistiklerle Diyanet İşleri Başkanlığı. (1990). Diyanet İşleri Başkanlığı APK Daire Başkanlığı, Ankara.
İHO, (2015). http://www.imamhatipokullari.org/tarihce.html , Erişim Tarihi: 25.01.2015.
Keyifli, Ş. (1997). Urfa ve Yöresinde Yaygın Din Eğitimi (İmamların Mesleki İmkânları ve problemleriyle ilgili Alan Araştırması). (Yayımlanmamış Doktora Tezi). Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
K.G. DİB, (1999). Kuruluşundan Günümüze DİB (Tarihçe, Teşkilat, Hizmet ve Faaliyetler) (1924–1997). (1999). DİB APK Daire Başkanlığı, Ankara.
Öcal, M. (1994). İlköğretim Okulları ve İmam-Hatip Liseleri, İstanbul: Ensar Neşriyat
ÖSYM (2014). 2014 Öğrenci Seçme ve Yerleştirme Sistemi (ÖSYS) Yükseköğretim Programları ve Kontenjanları Kılavuzu. (2014). ÖSYM, Ankara.
ÖSYM (2015a). http://dokuman.osym.gov.tr/pdfdokuman/2014/OSYS/Tercih/2014-OSYSKONTKILAVUZU14072014.pdf , Erişim Tarihi: 27.01.2015.
ÖSYM (2015b). http://dokuman.osym.gov.tr/pdfdokuman/2014/DGS/tercih/2014-DGSTABLO-1-tercih22082014-yeni2.pdf , Erişim Tarihi: 27.01.2015.
Öztürk, Ş. (2002). Avrupa Birliğine Giriş Sürecinde Türkiye’de Din Eğitimi ve Sorunları Sempozyumu (Din Eğitiminde DİB’in Görevleri Ve Sorunları), Sakarya: Değişim Yayınları.
Öztürk, V. (2003). H. Suphi Tanrıöver’in Din Eğitimine İlişkin Görüşleri. Dokuz Eylül Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 13, İzmir.
RG, (1924). Resmi Gazete, 442 Sayılı ve 18 Mart 1924 Tarihinde kabul edilen Köy Kanunu, Yayımlandığı Resmi Gazete Tarihi: 7/4/1924, Sayı: 68, Yayımlandığı Düstur: Tertip: 3 Cilt: 5. Ankara.
RG, (2010). Resmi Gazete, 6002 Sayılı Kanun, 01.07.2010 tarihinde TBMM’de kabul edilen, 13 Temmuz 2010 Salı günü 27640 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren 6002 Sayılı Kanun. Ankara.
Şahin, S. (2006). Türkiye’de 1. Din Eğitimi Semineri ( 23–25 Nisan 1981), İlahiyat Vakfı Yayınları, (Yozgat Yüksek İslam Enstitüsü), Yozgat.
Yavuzer, H. (2006). Çağdaş Din Hizmeti ve Diyanet İşleri Başkanlığı-Dini Otorite Ve Teşkilatların Sosyolojik Analizi, Kayseri: Lâçin Yayınları.
YDESS, (2003). Yaygın Din Eğitiminin Sorunları Sempozyumu (28-29 Mayıs 2002), (2003). İlahiyat Bilimleri Vakfı (İBAV) Yayınları, Kayseri.
Yıldız, M. C. (1999). Din Görevlilerinin Sorunları ve Beklentileri Üzerine Sosyolojik Bir Araştırma: Elazığ Uygulaması. (Yayımlanmamış Doktora Tezi). Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Elazığ.