Cumhuriyet’in İlk Kültür Müdürü Mübarek Galib Eldem: Küre-i Arzda Nüfus-ı İslam Adlı Eseri ve Makaleleri

Koca Hüsrev Paşa (ö. 1855)’nın çocuğu olmamıştı. Satın aldığı köle çocukları özel olarak yetiştirir ve devlet hizmetine sokardı. Osmanlı yönetiminin temellerinden “gulâm sistemi”nin son büyük temsilcisiydi. Yetiştirdiği kölelerle padişah kızlarını evlendirir, düğün masraflarını kendisi karşılardı. Kölelerinden otuz kadarı paşa olmuş, çoğu devlet hizmetinde üstün başarı göstermiştir (İnalcık, 1999). Hüsrev Paşa II. Mahmut devrinde kaptan-ı derya olarak görev yaparken Sakız Adası’nda çıkan isyandan sonra İstanbul’a getirilen Rum esirler içinden satın aldığı ve özel olarak ilgilendiği bir çocuğa İbrahim Edhem (1818-1893) ismi verilir. Paşa, İbrahim Edhem ve diğer üç çocuğu (Abdüllatif, Ahmed, Hüseyin) masrafları kendisine ait olmak üzere Fransa’da okutmaya karar verir. Padişah iradesiyle 1829’da Fransa’ya yollanan dört çocuk, Osmanlı İmparatorluğu tarafından Avrupa’ya tahsil için gönderilen ilk öğrenci grubunu teşkil eder. Bu esnada İbrahim Edhem dokuz on yaşlarındadır

___

  • İnalcık, H. (1999). Hüsrev Paşa, Koca. TDV İslam Ansiklopedisi içinde. C. 19, ss. 41-45.
  • Osman Hamdi Bey: Bir Osmanlı Aydını. (2019). İstanbul: Pera Müzesi.