Murat Osman ÜNALIR, Emine ÜNALIR, Özgü CAN, Halil ŞENGONCA

Ulusal Aşı Bilgi Sistemi: Ontoloji Tabanlı Sağlık Bilgi Sistemi

Sağlık alanından yüksek kalitede, verimli ve sürekliliği sağlanarak hizmet alma ve sunma gereksinimlerinin karşılanabilmesi, sağlık hizmetlerinin her yerde verilmesine bir başka deyiş ile coğrafik olarak dağınık olmasına ve giderek daha da özelleşen yapıda bulunmasına neden olmuştur. Bu durum bağışıklama için en önemli sağlık uygulamalarından biri olan aşı uygulamaları için de geçerlidir. Ulusal Aşı Bilgi Sistemi (UABS)’nin ülkemizde gerçekleştirilen aşı uygulamaları ile ilgili bilgi sorgulama, zaman hatırlatma, yan etki uyarma ve izleme, aşı sağlanma zincirini destekleme, klinik yönerge önerme ve aşıya ilişkin tüm bilgileri kayıt altına alma ve sorgulanmasını sağlama hizmetlerini elektronik olarak sunması hedeflenmektedir. UABS ile dağıtık bir ortamda farklı paydaşlar arasında görülen bilgi paylaşımı ve birlikte çalışılabilirlik sorunlarına aşı ve aşı uygulamaları için ontoloji tabanlı bir sitem üzerinden çözüm sunulmaktadır.

Anahtar Kelimeler:

Ontoloji Tabanlı Bilgi Sistemi, Ulusal Aşı Bilgi Sistemi, Anlamsal Web, Sağlık Bilgi Sistemi, Ontoloji

National Vaccine Information System: An Ontology-based Health Information System

In the health domain, to meet the requirements of receiving and delivering the health services with high quality, efficient and ensuring continuity causes geographically dispersed everywhere and there are more and more privatized structure has also caused. Vaccination, one of the most important health practices for immunization, has same situation with these structure. With the National Vaccine Information System (UABS), requesting information about vaccination, time reminder, monitoring and warning of adverse events, the vaccine chain support, proposing clinical guidelines about vaccination and storing and querying the whole information about the vaccine and vaccination from an electronic system are targeted. Information sharing and interoperability issues among the stakeholders related with vaccine and vaccination on a distributed environment, with UABS an ontology-based solution is presented in this paper.

Keywords:

Ontology-based Information System, National Vaccine Information System, Semantic Web, Health Information System, Ontology,

PDF

___

[1] http://www.sagliktagundem.com/haber/ilk_asi_kli nik_ar_ge_merkezi_acildi.htm, 2010. İlk aşı klinik arge merkezi açıldı, 20 Eylül 2010 tarihinde http://www.sagliktagundem.com/haber/ilk_asi_kli nik_ar_ge_merkezi_acildi.htm kaynağından alınmıştır.
[2] T.C. Başbakanlık Türkiye İstatistik Kurumu, 2010. Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi Nüfus Sayımı Sonuçları 2009,Haber Bülteni, Sayı 15.
[3] Wroe, C., 2009. Is semantic web technology ready for health care, 30 Eylül 2010 tarihinde http://ftp.informatik.rwthaachen.de/Publications/CEURS/Vol194/paper2.pdf,kaynağından alınmıştır.
[4] Della Valle E., Cerizza D., Celino I., Dogac A., Laleci G., Kabak Y., Okcan A., Gulderen O., Namli T., and Bicer V., 2005. The need for semantic web service in the eHealth, W3C workshop on Frameworks for Semantics in Web Services.
[5] Suominen, O., Hyvönen, E. Viljanen, K., and Hukka, E., 2009. HealthFinland-A national semantic publishing network and portal for health information”, Web Semantics: Science, Services and Agents on the World Wide Web, pp. 287-297.
[6] Intel Information Technology, 2007. Converging technologies in healthcare IT, Computer Manufacturing Healthcare, 30 Eylül 2010 tarihinde http://www.intel.com/it/pdf/convergingtechnologies-in-healthcare-it.pdf kaynağından alınmıştır.
[7] T.C. Sağlık Bakanlığı Temel Sağlık Hizmetleri Genel Müdürlüğü,2009. Genişletilmiş Bağışıklama Programı Genelgesi”, Genelge 2009/17.
[8] T.C. Sağlık Bakanlığı, 2009. MSVS, Minimum Sağlık Veri Setleri, 15 Aralık 2009 tarihinde https://ws.sagliknet.saglik.gov.tr/USVSBrowser/All.j sp?VeriSetiId=11 kaynağından alınmıştır.
[9] Callender, D., 2006. Vaccine Shortages: Implications for Pediatric Nurse Implications, J Pediatr Health Care, 2006 Nov-Dec;20(6):426-429.
[10] TTB Halk Sağlığı Kolu, 2009. Türkiye’de Sağlık Ocaklarında Aşı ile İlgili Sorunların Değerlendirilmesi, Toplum ve Hekim, 19 (4): 310- 318. (2009)
[11] McNeil, M. M., Ma, G., Aranas, A., Payne, D. C. And Rose Jr. C., 2007. A comparative assessment of immunization records in the defense medical surveillance system and the vaccine adverse event reporting system, Science Direct, Vaccine 25, p. 3428–3436.
[12] T.C. Sağlık Bakanlığı Temel Sağlık Hizmetleri Genel Müdürlüğü, 2009. Aşı Sonrası İstenmeyen Etkiler (ASİE) Genelgesi, Genelge 2009/18.
[13] National Institute of Allergy and Infectous Diesases, 2008. Understanding Vaccines, What They Are, How They Work, NIH Publication No:08-4219.
[14] Dünya Sağlık Örgütü (World Health Organization), 2008. Vaccine-preventable diseases, vaccines and vaccination, International Travel and Health, WHO Library Cataloguing-in-Publication Data, Sweeden, Chapter 6.
[15] Hrabak K. M., Campbell J. R., Tu S.W., McClure R., Weida R.T., 2007. Creating interoperable guidelines requirements of vocabulary standarts in immunization decision support, MedInfo 2007;12(Pt 2):930-934.
[16] Shankar R., Martins S., O’Connor M., Parrish D., Das A.,2006. Towards Semantic Interoperability in a Clinical Trials Management System, The Semantic Web- ISWC 2006.
[17] Casteleiro, M. A. Des Diz, J. J. ,Prieto M. J. F., Perez, R., and Paniagua, H., 2009. Executing medical guidelines on the web: Towards next generation healthcare. Knowledge-Based Systems, pp. 545-551.
[18] Berners-Lee,T., Hendler,J., and Lassila,O., 2001. The Semantic Web, Scientific American, vol.284, no:5, 34-43. [19] Gruber, T., 1993. Toward principles for the design of ontologies used for knowledge sharing, Technical Report KSL93-04, Knowledge Systems Laboratory, Stanford University.
[20] Uschold, M., 1998. Knowledge level modelling: Concepts and terminology, Knowledge Engineering Review, 13(1), 5–29.
[21] Uschold, M., Jasper, R.,1999. A framework for understanding and classifying ontology applications. Proceedings of the IJCA-I99 workshops on ontologies and problem-solving methods, Stockholm, Sweden.
[22] Neuhaus, F., Andersen, B., 2009. The Bigger Picture — Speech Acts in Interaction with Ontology-based Information Systems, Interdisciplinary Ontology, Vol. 2 (Proceedings of the Second Interdisciplinary Ontology Meeting), 45-56.
[23] Zhang, L., Zhu, M., Huang, W., 2009. A Framework for an Ontology-based E-commerce Product Information Retrieval System, Journal of Computers (JCP), Vol.4/6, 436-443.
[24] Jeong, S., Kim, H., 2006. Design of Semantically Interoperable Adverse Event Reporting Framework, The Semantic Web - ASWC 2006, First Asian Semantic Web Conference, LNCS, vol. 4185, 588- 594.
[25] Austin, M., Kelly, M, Brady, S. M., 2008. The benefits of an ontological patient model in clinical decision-support, AAAI'08: Proceedings of the 23rd National Conference on Artificial intelligence, 1774- 1775.
[26] Cheng, H., Lu, Y., Sheu, C., 2009. An ontologybased business intelligence application in a financial knowledge management system, Expert Systems with Applications: An International Journal, v.36 n.2, 3614-3622, March, 2009.
[27] He, Y. and Cowell, L. and Diehl, A.D. and Mobley, H. and Peters, B. and Ruttenberg, A. and Scheuermann, R.H. and Brinkman, R.R. and Courtot, M., 2009. VO:Vaccine Ontology, Nature Precedings.
[28] International Health Terminology Standards Development Organisation, 2009. Guidelines for Translation of SNOMED-CT, 30 Eylül 2010 tarihinde http://www.ihtsdo.org/fileadmin/user_upload/Docs_0 1/SNOMED_CT/SNOMED_CT_Publications/IHTS DO_Translation_Guidelines_20090309_v1-00.pdf kaynağından alınmıştı