Türkçe Metinler için Olay Sıralaması

Bu çalışmanın amacı, doğal dilde hazırlanan metinlerin içerisinde geçen olayları sıralı göstermek için kullanılan sistemlerin, Türkçe için genişletilmesidir. Günümüzde doğal dildeki metinler üzerinde, doğal dil işlemesi yapılarak çıkarılan anlambilimsel gösterimlerin, olaylar arasındaki zamansal bağlantıyı göstermesi için veya işlenen doğal dildeki metinde bulunan olayları sıralaması için, ilave işlemler gerekmektedir. Bu işlemlerin sistematik olarak dilbilimsel bir temele oturtulmasını sağlayan başta İngilizce olmak üzere çeşitli dillerde çalışmalar bulunmaktadır.Her dilde ortak olan zamansal mantıklara ilave olarak, her dilin kendisine özgü bazı farklı zamansal özellikleri de bulunmaktadır. Bu çalışma kapsamında öncelikle literatürde bulunan zamansal mantıklar incelenmiştir. Bu mantıklardan, doğal dil için kullanımı öne çıkan bazıları, daha sonra hesaplanabilir dillere dönüştürülebilmektedir. Bu hesaplanabilir diller ve dayandıkları mantıklar incelenerek, Türkçe TimeML üzerinden iyileştirme yapılmıştır.

Anahtar Kelimeler:

Olay Sıralama, Kronoloji Çıkarımı, Zamansal Mantıklar, İşlenebilir Zamansal Diller

Event Ordering in Turkish Texts

Aim of this study is advancing current event ordering methodologies to cover Turkish temporal logic. Currently, some additional operations are required to demonstrate the relation between events or ordering events in a natural language text, after outputting the semantical representation. There are some systematic studies based on English temporal logic and covering most of the Latin family. There are some differences between temporal logics in the languages in addition to common temporal properties.In this study, the temporal logics in the literature are researched. Some of these temporal logics are suitable for machine computation and some are suitable for natural language processing. An optimization is suggested on these computable and natural laguage processing suitable temporal logics to cover Turkish temporal logic.

Keywords:

Event Ordering Chronology Extraction, Temporal Logic, Computable Temporal Languages, TimeML,

PDF

___

[1] Pnuelı, A. (1971) The temporal logic of programs. In Proceedings of the 18th Annual Symposium on Foundations of Computer Science (Providence, RI.). IEEE, New York, pp. 46-57.
[2] Rosner, R. And Pnuelı, A. (1986). A choppy logic. In Proceedings of the First IEEE Symposium on Logic in Computer Science, IEEE Press, Piscataway, NJ, 306–313.
[3] Clarke, E. M., Emerson, E. A., And Sıstla, A. P., (1986). Automatic verification of finite-state concurrent systems using temporal logic specifications. ACM Trans. Program. Lang. Syst. 8, 2 (Apr. 1986), 244–263.
[4] Clarke, E. M. And Grumberg, O. (1987). The model checking problem for concurrent systems with many similar processes. In Proceedings of the International Conference on Temporal Logic in Specification (Altrincham, UK, Apr. 8–10), B. Banieqbal, H. Barringer, and A. Pnueli, Eds. Springer Lecture Notes in Computer Science Springer-Verlag, New York, NY, 188–201.
[5] Stırlıng, C. (1987). Comparing linear and branching time temporal logics. In Proceedings of the International Conference on Temporal Logic in Specification (Altrincham, UK, Apr. 8–10), B. Banieqbal, H. Barringer, and A. Pnueli, Eds. Springer Lecture Notes in Computer Science Springer-Verlag, New York, NY, 1–20.
[6] Ben-Arı, M., Pnuelı, A., And Manna, Z. (1983). The temporal logic of branching time. Acta Inf. 20.
[7] Halpern, J., Manna, Z., And Moszkowskı, B. (1983). A hardware semantics based on temporal intervals. In Proceedings of the Tenth Colloquium on Automata Languages and Programming (Barcelona, Spain, July), J. Diaz, Ed. Springer-Verlag, New York.
[8] Moszkowskı, B. And Manna, Z. (1984). Reasoning in interval logic. In Proceedings of the ACM/NSF/ONR Workshop on Logics of Programs, Springer-Verlag, Secaucus, NJ, 371–384.
[9] Moszkowskı, B. C. (1986). Executing temporal logic programs. Ph.D. Dissertation. Cambridge University Press, New York, NY.
[10] Mellıar-Smıth, P. M. (1987). Extending interval logic to real time systems. In Proceedings of the Conference on Temporal Logic Specification (UK, Apr.), B. Banieqbal, H. Barringer, and A. Pnueli, Eds. Springer-Verlag, New York, 224–242.
[11] Schwartz, R. L., Mellıar-Smıth, P. M., And Vogt, F. H. (1983). An interval logic for higherlevel temporal reasoning. In Proceedings of the Second ACM Symposium on Principles of Distributed Computing (Aug.), ACM Press, New York, NY, 173–186.
[12] Razouk, R. And Gorlıck, M. (1989). Real-time interval logic for reasoning about executions of realtime programs. SIGSOFT Softw. Eng. Notes 14, 8 (Dec. 1989), 10–19.
[13] Allen, J. F. (1984). A General Model of Action and Time. Artificial Intelligence 23, 2, July 1984.
[14] Reıchenbach, H., (1947). Elements of Symbolic Logic, New York: Macmillan
[15] Pustejovsky, J., Castaño, J., Ingria, R., Aurí, R., Gaizauskas, R., Setzer, A. And Katz, G., (2003). TimeML: Robust Specification of Event and Temporal Expressions in Text. IWCS-5, Fifth International Workshop on Computational Semantics