Batılı Dergilerde Erken Dönem Türk ve Balkan Sineması

Bu çalışmada öncelikle, sinemasal temsiller yerine özellikle sinemanın doğup yayılmaya başladığı XX. yüzyılın başlarında Balkanlar üzerine Batılı sinema yayınlarının söylemlerine değinilmiştir. Bu yayınlarda Balkanlar, burada yapılan film gösterimleri, çekilen filmler ve açılan sinema salonları genel olarak Batı’nın Doğu algısı etrafında ele alınmıştır. Çalışmalar Yakın Doğu veya Osmanlı İmparatorluğu çerçevesinde birleşirken, tezahürlerini yalnızca matbu yayınlarda değil, dönemin ticarî ve iktisadî alanlarında da görmek mümkündür. Ayrıca makalede Türkiye’nin de içinde yer aldığı geniş anlamlı Balkanlar coğrafyasında sinemanın gelişmeye başladığı bir dönemde, bu bölgeye özelde Batı Avrupa kaynaklı dergilerin, temelde I. Dünya Savaşı’na dek olan dönemde, daha çok belge filmler ve kısa konulu filmlerin yaygın olduğu erken sinema dönemine bakışları değerlendirilmiştir. Batı kaynaklı sinema dergileri XX. yüzyılın ilk yıllarında, Balkanlar ve dolayısıyla Osmanlı coğrafyasına sinema sektörünün sömürebileceği bir alan olarak genel anlamda kolonyal bir söylemle Şarkiyatçılık üzerinden yaklaşmışlardır. Aynı zamanda farklı ülkelerin dergilerinde çıkan yazılarda Batı ülkeleri arasında bölge üzerinde kurulmak istenen hakimiyet çatışması ve rekabet de açıkça görülmektedir. Ayrıca, Türkler ve Balkanlardaki diğer ülkelerin sinemaya olan ilgisine, yaptıkları filmler ve kurdukları sinema salonlarına da değinen yazıların olduğu tespit edilmiştir. Bunlar Balkanlarda erken dönem sinema tarihini yazarken yararlanılan önemli kaynaklar arasında kabul edilebilir.

Early Turkish and Balkan Cinema in Western Periodicals

Rather than cinematic representations, this study predominantly touches on the discourses of Western film publications on the Balkans especially during the birth and rise of cinema in the beginning of the twentieth century. The Balkans, the film exhibitions in the region, the films made, and the film theaters opened there as seen in these publications are discussed through the West's perception of the East. With their unitary focus on the Near East and the Ottoman Empire, the influence of these studies are not limited to the print publications but extends to the commercial and economic realms of the era. Furthermore, during the development of cinema in the larger geographic area of the Balkans including Turkey, the article focuses mainly on the approach of Western European journals toward the early cinematic period until the First World War when actualities and short fiction films were more common. These Western film journals approached the Balkans and the Ottoman lands of the early twentieth century through Orientalism, with a colonialist discourse, as a land to be exploited by the cinema industry. At the same time, in the articles of these magazines by different countries, the competition and conflicts over the dominance of the region is clearly observed. In addition, there are also articles on the interest of Turks and other countries in the Balkans on cinema, their films, and the film theaters founded by them. These could be accepted as important sources to be utilized when writing the early film history in the Balkans.