Türk Tarihinde Görülen Siyasi Evliliklere Bir Örnek: Levirat

An Example to Political Marriages of Turkish History: Levirat

The family, which is one of the most basic elements of societies, is the smallest social community created by individuals interrelated to each other by kinship relations. The family haa monogamous and elementary structure dominated the father’s authority in pre-Islamic Turkic societies. In former Turkic communities, marriage was generally based on the principle of taking their spouse from outside their own group (exogamy). There was also “leviratus” (marriage to the widowed wife of a deceased brother, or to a widowed but childless stepmother). The difference between levirate marriages in Turks and in other societies is that boys could marry their stepmothers after their fathers died. There were also practices such as marrying the widowed wife of one’s uncle or cousin’s wife. In Turks, the elder brother’s wife is the inheritance in the framework of responsibilities. In other words, it is the aunt who is inherited by the man, not the bride. In fact, levirate marriages are a process of the policy of penetrating the region by becoming the dominant power by establishing kinship, which was also a policy of the previous Turkish States. Because the women to be married has already been chosen to serve a political interest, the demise of this system was prevented with the death of her husband, the woman was not allowed to return to her own family, and the system was ensured to continue by remarrying from within the dynasty. This tradition is very common in all Turkic peoples living nomadic lives, Kazakhs, Turkmens, Uzbeks, Kyrgyz, Karakalpaks… etc. In the present study, the place of levirate marriages, which is one of the marriage types made for political purposes in Turkish history, was evaluated by giving examples of levirate marriages in the historical process.

PDF

___

Alptekin, C. (1991). Atabeğ, İA, C.IV, 38-40.
Alptekin, C. (1991). Artuklular, DİA, C.III, 415-418.
Arsal, S. M. (2014). Eski Türklerin hususi hukuku, Türkler, C.III, Yeni Türkiye Yayınları.
Aynakulova, G. (2006). Kırgızlarda evlilik ve evlenme törenleri, Millî Folklor, S.72, 95-106.
Ahmed B. Mahmud. (1977). Selçuk-Nâme, (E. Merçil, Haz.), C.II, Tercüman Yayınları.
Ayan, E. (2008). Irak Selçuklu sultanlarının evlilikleri, Sakarya Üniversitesi Fen Edebiyat Dergisi, X(I), 151-165.
Ayan, E. (2017). Ortaçağ Türk Devletlerinde Hanedan Evlilikleri, Gece Kitaplığı.
Abaklı, L. Ç. (2008). Türk Töresinde kadın ve aile, Kültür Sanat Yayınları.
Bağlı, M., & Sever, A. (2005). Tabulaştırılan/Tabulaşan kurumun (ailenin) kurbanlıklar edinme pratiği: levirat ve sororat, Aile ve Toplum Dergisi, II(IX), 9-21.
Balabıyık, H. (2002). Valilikten imparatorluğa Gazneliler, devlet ve saray teşkilatı, Araştırma Yayınları.
Beyhaki. (2019). Ebü’l-Fazl Muhammed b. Hüseyn, Târîh-i Beyhakî, (N. Lügal, Terc.), TTK. Bezer, G. Ö. (2012). Ukayliler, İslam Ansiklopedisi, C.XLII, 59-61.
Bondari. (1999). Irak ve Horasan Selçukluları tarihi, (K. Burslan, Terc.), TTK.
Cevzi. (2011). Mir’atüz’z-Zaman Fi Tarihi’l-Ayan’da Selçuklular, (A. Sevim, Terc.), TTK.
Çandarlıoğlu, G. (2019). İslam öncesi Türk tarihi ve kültürü, Türk Dünyası Araştırmaları Vakfı.
Dalkesen, N. (2007). Gender roles and women’s status in central Asia and Anatolia between the thirteenth and sixteenth centuries, [Basılmamış doktora tezi]. Orta Doğu Teknik Üniversitesi.
Dağcı, Ş. (1999). İslam aile hukukunda evlenme engelleri I, Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi. C.XXXIX, 175-237. https://doi.org/10.1501/Ilhfak_0000000823
Donuk, A. (1980). Çeşitli topluluklarda ve eski Türklerde aile, İÜEFTD, S.33, 147-168.
El-Hüseynî. (1999). Ahbâru’d-Devleti’s-Selcukiyye, (N. Lügal, Terc.), TTK.
Ebu’l Farac. (1987). Ebu’l Farac Tarihi, (Çev.) Ömer Rıza Doğrul, C.II. TTK.
Eğlmez, S. (2014). Büyük Selçuklu sultanı Alp Arslan’ın Kafkasya politikası, Türkler Ansiklopedisi, C.IV, Yeni Türkiye Yayınları.
Erdem, İ. (2014). Doğu Anadolu Türk devletleri, Türkler, (H.Celal Güzel, Ed.), C.VI.
Erkul, A. (2002). Eski Türklerde evlenme gelenekleri, Türkler, (H.Celal Güzel, Ed.), C.III.
Güler, A. (1992). İlk yazılı Türkçe metinlerde aile ve unsurları, Sosyo-kültürel değişme sürecinde Türk ailesi, TC Başkanlık ile Araştırma Kurumu, C.I, 69-81.
Grousset, R. (1980). Bozkır imparatorluğu, (M. R. Uzmen, Çev.), Ötüken Yayınları.
Hamdullah Müstevfî’-Yi Kazvini. (2018). Tarih-i Güzide, (M. Öztürk, Çev.), TTK.
İbnu’l Ezrak El-Fariki. (1992). Ahmed b. Yûsuf b. Ali (577/1181), Meyyafârikîn ve Amid tarihi (Artuklular kısmı), (A. Savran, Çev.), AÜFEF Yayınları.
İbnü’l Esir. (2016). el-Kamil fi’t-Tarih, C.VII, Ocak Yayıncılık.
İzgi, Ö. (1973). İslamiyet’ten önceki Türklerde kadın, Türk Kültürü Araştırmaları, C.XI-XV, 149- 157.
İşpirli. M. (1993). Danişmend, İslam Ansiklopedisi, CVIII, 464-465.
Kaşgarlı Mahmut. (2015). Divan-ü Lügat-it-Türk, (Haz.) Ahmet B. Ercilasun & Ziyat Akkoyunlu, (2. baskı), TTK.
Kaşgarlı Mahmut. (2017). Divan-ü Lügat-it-Türk, (F. Bozkurt, Haz.) Salon Yayınları.
Kayhan, H. (2011). Irak Selçukluları, Tarihte Müslümanlar, Otto Yayınları, C.III.
Kafesoğlu, İ. (2014). Selçuklular ve Selçuklu tarihi üzerine araştırmalar, Ötüken.
Kaçın, B. (2017). Büyük Selçuklularda evlilik merasimleri, Selçuklu Medeniyeti Araştırmaları Dergisi, (2), 97-121.
Kaçın, B. (2017). Selçuklu hatunları, Bilge Kültür ve Sanat Yayınları.
Kafesoğlu, İ. (2010). Selçuk’un oğulları ve torunları, Türkiyat Mecmuası, C.XIII, 117-130. Kafesoğlu, İ. (2017). Türk Milli Kültürü, Ötüken Yayınları.
Kapusuzoğlu, G. (2015). Çin kaynaklarına göre Türk kültür çevresinde evlenme ve cenaze gelenekleri, TAD, 34(58), 507-522. https://doi.org/10.1501/Tarar_0000000616
Kaymak, S. (2013). Bir Selçuklu hatun’un evlilikleri: Safiyye Hatun, Tarih Dergisi, (58), 25-42.
Kaya, A. (2006). Mengücekoğulları beyliği tarihi, [Doktora tezi]. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Kerimüddin Mahmud-İ Aksarayi. (2000). Müsameretü’l-Ahbar, (M. Öztürk, Çev.), TTK.
Kesik, M. (2010). Türkiye Selçukluları- Danişmendliler ilişkilerinde siyasi evlilikler ve hatunların idaredeki rolleri, I. Uluslararası Selçuklu Sempozyumu Bildirileri, Bilge Kültür Sanat, (s.183-199).
Köymen, M. A. (2001). Büyük Selçuklu imparatorluğu tarihi III: Alparslan ve Zamanı, TTK.
Kürkcüoğlu, E. (2014). Başlangıçtan Malazgirt savaşı’na kadar Selçuklu-Bizans ilişkileri, Türkler Ansiklopedisi, C.IV, Yeni Türkiye Yayınları, 694-704.
Kuşçu, A. D. (2018). Danişmendli Yağıbasanoğulları ve Selçuklu devleti siyasetindeki rolleri, Cappadocıa Journal of History and Social Sciences, (11), 98-107.
https://doi.org/10.18299/cahij.260
Merçil, E. (1989). Gazneliler Devleti tarihi, TTK.
Merçil, E. (1990). Gazneliler, Doğuştan Günümüze İslam Tarihi, C.VI.
Merçil, E. (1991). Müslüman Türk devletleri tarihi, TTK.
Merçil, E. (1996) Gazneliler, İA, C.XIII, 480-484.
Merçil, E. (2004). Mevdûd b. Mes’ud-i Gaznevî, İA, C.XXIX.
Müneccimbaşı Ahmed B. Lütfullah. (2000). Câmiu’d-Düvel, Selçuklular tarihi, (A. Öngül, Haz.), C.I, Akademi Kitabevi.
Nuhoğlu, G. (2013). Gaznelilerde evlilikler ve evlilik adetleri, İ.Ü Şarkiyat Mecmuası, II(XXIII), 91- 113.
Ögel, B. (2001) Dünden Bugüne Türk Kültürünün Gelişme Çağları, TTK.
Ögel, B. (2015). Büyük Hun imparatorluğu Tarihi I, TTK.
Öğüt, S. (2002). en-NİSA 24. ayeti hangi konuyu düzenlemektedir: Mut’a nikahını mı yoksa normal nikahı mı?, Gazi Üniversitesi Çorum İlahiyat Fakültesi Dergisi (I), S.I, 49-72.
Özaydın, A. (1988). Berkyaruk, DİA, C.V, 514-516.
Özaydın, A. (1993). Danişmendliler, DİA, C.VIII, 469-474.
Özaydın, A. (1997). Harizm, İA, C.XVI, 217-220.
Özaydın, A. (2004). Melikşah, DİA, C.XXIX, 54-57.
Piyadeoğlu, C. (2013). Selçuklu hanedanının önemli bir mensubu: İbrahim Yınal, Türkiyat Mecmuası, XXIII(II), 117-143. https://doi.org/10.18345/tm.87906
Ravendi. (1957). Rahatu’s-Sudur ve Ayetü-Sürur, (A. Ateş, Terc.), TTK.
Rubruk, W. V. (2001). Moğolların büyük hanına seyahat 1253-1255, (E. Ayan, Çev.), Ayışığı Kitapları.
Sakaoğlu, N. (1971). Türk Anadolu’da Mengücekoğulları. Yapı Kredi Yayınları.
Sümer, F. (1990). Doğu Anadolu Türk beylikleri, TTK.
Sevim, A. (1988). Anadolu’nun fethi Selçuklular dönemi (Başlangıçtan 1086’ya kadar), TTK.
Sevim, A. (1993). Çağrı Bey, İslam Ansiklopedisi, C.VIII, 183-186.
Solmaz, S. (2014). Danişmendliler, Türkler, C.VI, Yeni Türkiye Yayınları, 430-451.
Sümer, F. (1980). Oğuzlar, Ana Yayınları, (3. Baskı).
Sümer, F. (1988). Mengücekler, İA, C.VIII, MEB Yayınları, (3. Baskı).
Sümer, F. (1991). Arslanşah b. Tuğrul, İA, C.III, 404-406.
Sümer, F. (2009). Irak Selçukluları, İA, C.XXXVI, 365-371.
Sümer, F. (2012). II. Tuğrul, İA, C.XLI.
Şengün, G. (2014). Büyük Selçuklu devletinde ka
Mikhail. S. (1944). Suryani Patrik Mihail’in vakayinamesi II. Kısım (1042-1195), (Hrant D. Andresayon, Trc.).
Tacoğlu, T. (2011). Türkiye’de gerçekleştirilen geleneksel evlilik çeşitlerinin nedenleri ve evlilikler üzerinde törenin etkisi, ODÜ Sosyal Bilimler Araştırmaları Dergisi, II(IV), 114-143.
Taşağıl, A. (1995). Gök-Türkler I, TTK.
Tan, P. K. (2018). Anadolu’nun fethi Selçuklular dönemi İnanç hâtûn ve evlilikleri, USAD, S.9, 205- 218.
Taneri, A. (1997). Harizmşahlar, İA, C.XVI, 228-231.
Taşağıl, A. (2004). Me’muniler, DİA, C.XXIX, 105-127.
Taşcı, K. (2020). Irak Selçukluları, İlk Türk-İslam devletleri tarihi, (H. İ. Gökbörü, Ed.). Nobel Yayıncılık.
Tokuş, Ö. (2016). X. ve XI. asırda Musul, Halep ve bunlara mücâvir yerlerde Ukaylî hâkimiyeti, Bingöl Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, VI(XII), 249-278. https://doi.org/10.29029/busbed.328662
Togan, İ. (2010). Bir miras olarak yenge, NTV Dergisi, (14), 98.
Tokatlı, Ü. (1994). Kerkük’te Evlenme adetleri, Milli Folklor Dergisi, III (21), 32-39.
Turan, O. (1993). Selçuklular zamanında Türkiye, Ötüken Yayınları.
Turan, O. (2002). Selçuklular zamanında Türkiye, Boğaziçi Yayınları, (7. baskı).
Turan, O. (2011). Selçuklular Tarihi ve Türk islam medeniyeti, Ötüken.
Uluçay, Ç. (1975). İlk müslüman Türk devletleri. Ötüken.
Uydu, M. (1995). Türk islam bütünleşmesi, Hamle Basın Yayıncılık.
Yazır, E. H. (1993). Nisa suresi 23. ayet, (D. Cündioğlu, Haz.), İslamoğlu Yayınları.
Yınanç, M. H. (1986). Çağrı Bey, İA, C.III.
Yüksel, M. Ş. (2010). Türk kültüründe “Levirat” ve Timurlularda uygulanışı. Turkish Studies, 5(3), 2027-2058. http://dx.doi.org/10.7827/TurkishStudies.1607

ISSN: 2667-5617
Yayın Aralığı: Yılda 6 Sayı
Başlangıç: 2006
Yayıncı: ASOS Eğitim Bilişim Danışmanlık Otomasyon Yayıncılık Reklam Sanayi ve Ticaret LTD ŞTİ