ORTAÇAĞ AVRUPA’SINDA SKOLASTİK FELSEFE VE GOTİK MİMAR

Ortaçağ Avrupa’sı Karanlık Çağ olarak adlandırılır. Ortaçağ’da Batı’da ya da Avrupa’da ortaya çıkmış Hıristiyan felsefesi ve Doğu’da ortaya çıkmış İslam felsefesi olmak üzere iki farklı felsefe anlayışı karşımıza çıkar. Hıristiyan felsefesi de kendi içinde Patristik felsefe ve Skolastik felsefe olmak üzere ikiye ayrılır. Skolastik felsefenin Ortaçağ Hıristiyan felsefesinin temel felsefi düşüncesi olduğu ileri sürülebilir. Bu çalışmanın temel amacı, Ortaçağ Hıristiyan felsefesinde Skolastik düşünce ve Gotik mimari arasındaki ilişkiyi tartışmaktır. Literatür taraması çalışmanın temel yöntemini oluşturmaktadır. ErwinPanofsky, Gotik Mimari ve Skolastik Felsefe adlı yapıtında Skolastik düşünce ve Gotik mimari arasındaki benzerliği ele almıştır. Bu nedenle Panofsky’nin çalışması temel alınmıştır. Çalışmada, Ortaçağ’da gerek Skolastikler gerekse sanatçıların düşüncelerinin dayandığı iki temel noktanın uyum ve görüntü olduğu savına varılmıştır. Gotik mimari Ortaçağ’da Fransa’da ortaya çıkmıştır. Saint Denis Manastırı bu sanatın ilk örneğidir. Özellikle yüksek Skolastik düşünce yapısı Gotik mimaride etkili olmuştur. Skolastik yazında karşımıza çıkan üç temel ilke; açıklığa kavuşturmak ilkesi, karşılıklı uyum sağlama ve farklılık ilkesi ve çıkarsanabilir ilişki ilkeleri Gotik mimaride de görülmektedir. Sonuç olarak Skolastik düşünce sadece felsefede değil, sanat ve mimaride de etkili olmuştur. Skolastik düşünce ve Gotik mimari arasındaki ilişki temel olarak zaman ve mekanda, neden-sonuç ilişkisinde ve açık-seçiklik ve uyumda görülebilmektedir.

SCHOLASTIC PHILOSOPHY AND GOTHIC ARCHITECTURE IN MEDIEVAL EUROPA

Medieval Europe is also called Dark Age. There are two different philosophies in the Medieval Age. The first one is Christian philosophy which emerged in Europe or West; the other one is Islamic Philosophy emerged in East. Christian philosophy is also divided into Patristic philosophy and Scholastic philosophy. It can be claimed that Scholastic philosophy is the basic philosophy of Christian Medieval Philosophy. The main subject of this study is to discuss the relationship between Scholasticism and Gothic architecture in Medieval Christian Philosophy. Literature review is the main method of this study. Erwin Panofsky tries to show the analogy of Scholasticism and Gothic architecture in his book titled Gothic Architecture and Scholasticism. Therefore, this study mainly follows Panofsky’s work. Gothic architecture emerged in France during the Middle Age. The first example of this architecture is Saint Denis Basilica. Especially, high Scholastic thought have an effect on architecture. Three core principles of Scholastic argument: 1- principle of clarification, 2- mutual conformance and distinctness and 3-deductive relation can also be seen in Gothic architecture. In sum, it is seen that scholasticism affected not only philosophy, it also affected on art and architecture. The basic analogy of Gothic architecture and Scholasticism can be seen in time and space, cause-effect relationship, harmony and clarity.

___

  • Altet, X. V. (2015) Sanat Tarihi, çev. İsmail Yerguz, Dost Kitabevi Yayınları: Ankara.
  • Beksaç, E. (2000) Avrupa Sanatı’na Giriş, Engin Yayıncılık: İstanbul.
  • Bozkurt, N. (2000). Sanat ve Estetik Kuramları. Bursa: Asa Kitabevi.
  • Cevizci, A. (2010) Felsefe Tarihi, Say Yayınları: İstanbul.
  • Cevizci, A. (2000) Felsefe Sözlüğü, Paradigma: İstnabul.
  • Çüçen, K. (2001) Ortaçağ Felsefesi Tarihi, Inkılap Kitabevi: İstanbul.
  • Eco, U. (2015) Ortaçağ, Alfa Yayın: İstanbul.
  • Erzen, J. (2006) Çevre Estetiği, ODTÜ Yayıncılık: Ankara.
  • Gombrich, E.H. (2007) Sanatın Öyküsü, Çev: Erol Erduran-Ömer Erduran, Remzi Kitabevi: İstanbul.
  • Gökberk, M. (1994) Felsefe Tarihi, Remzi Kitabevi: İstanbul.
  • Güvemli, Z. (2007) Sanat Tarihi, Varlık Yayınları: İstanbul.
  • Inglis, E. (2003) “GothicArcxhitectureand a Scholastic: Jean de Jandu’sTractatus de laudibusParisius,” Gesta, vol: 42, pp: 63-85.
  • Kleinman, P. (2018) Felsefe 101, çev. Şükrü Alpagut. Say yayınları: İstanbul.
  • Libera, A. (1989) Ortaçağ Felsefesi, Dost Kitabevi Yayınları: Ankara.
  • Monnier, G. ( 1994) Mimarlık Tarihi, çev. İsmail Yerguz, Dost Kitabevi Yayınları: Ankara.
  • Moseley, A. (2010) A’dan Z’ye Felsefe, NTV Yayınları: İstanbul.
  • Panofsky, E. (2017) Gotik Mimarlık ve Skolastik Felsefe, çev. Engin Akyürek, KabalcıYayıncılık: İstanbul.
  • Sahakian, W. S. (1997) Felsefe Tarihi, çev. Aziz Yardımlı, İdea Yayınevi: İstanbul.