Arap Dünyasında Tercüme Faaliyetleri

: Çeviri, insanoğlunun var olduğundan beri yapılan bir faaliyettir. Farklı bir dilden ana dile tercüme, karmaşık ve zor bir süreçtir. Tercümede önemli olan, çevrilmiş metni hedef dile en yakın anlamıyla çevirmektir. Çeviriyi etkileyen birçok faktör vardır bunların en önemlisi tercüme edilen çalışmanın yazıldığı kültürü bilmek ve onu, en uygun kelimeyi bularak hedef dile aktarmaktır. Tercüme, günümüzde de süregelen bir faaliyettir. Tarih boyunca toplumlar arasında iktisadi, kültürel ilişkiler ve fetihler aracılığıyla iletişimi sağlamak için tercüme ihtiyacı ortaya çıkmıştır ve aralarındaki iletişimi çeviri sayesinde sağlamışlardır. İnsanoğlu var olduğu zamandan itibaren, tercümenin önemli olduğunun farkına varmış ve diğer kültürlere mensup toplumlarla anlaşmak için tercümeden faydalanmıştır. Tercüme faaliyetleri, farklı dil ve kültürler arasında meydana gelebilecek anlaşmazlığı gidermek amacıyla M.Ö. II. asırda ortaya çıkmıştır. Araplarda ise; tercüme faaliyetlerinin ilk temelleri Emevîler döneminde, devleti yöneten kişilerin kişisel merakı sayesinde atılmıştır. Bu dönemde, tercüme faaliyetleri sadece devlet adamlarının çeviriye olan ilgilerinden öteye gidememiştir. Eski dönemlere ait, tarih eserlerinin çevirisinin yapıldığı bir dönem olmuştur. Araplarda, tercüme faaliyetlerinin gelişimi Abbâsîler döneminde kendini göstermiştir. Bu dönemde, tercüme faaliyetlerinin yapılması amacıyla kurulan Beytu’l-ḥikme adı verilen tercüme merkezinde, kadim kültürlere ait eserler Arapçaya tercüme edilmiştir. Bu bağlamda çeviri faaliyetleri, çeviri kelimesinin anlamı ile ortaya çıktığı zaman dilimi, çıkış sebebi ve üç büyük çeviri hareketi hakkında bilgi verilmiştir.

Translation Activities In The Arabic World

Translation is an activity that has been done since the existence of humanity. Translation, from adifferent language to the mother language is a complex and difficult process. The important thing in translationis to translate the translated text to the target language with the closest meaning. There are many factorsaffecting translation, the most important of which is to know the culture in which the translated work is writtenand find it in the most appropriate word and transfer it to the target language. Translation, is an ongoing activityand throughout history the need for translation has arisen to provide communication between communitiesthrough economic, cultural relations and conquests they have provided communication between them throughtranslation. Human beings have noticed that translation has been important since its existence, and has usedtranslation to deal with communities from other cultures. Translation activities to resolve conflicts that mayarise between different languages and cultures and appeared in the 2nd century BC. In the Arabs, the firstfoundations of translation activities were laid during the Umayyads, thanks to the personal curiosity of thepeople who ruled the state. In this period, translation activities could not go beyond the interest of statesmenin translation. It was a period when the translation of historical works belonging to the old periods was done.The development of translation activities in the Arabs has manifested itself during the Abbasids period. Theworks of ancient cultures were translated into Arabic in the translation center called Beytu'l-ḥikme, which wasestablished to carry out translation activities during this period. In this context, it has given information abouttranslation activities, the meaning of the translation word, the time period it appeared, the reason for itsemergence and also three major translation movements is mentioned.

PDF

___

Aycan, İ. (2000). Emevîler Dönemi Kültür Hayatında Bazı Beşeri İlimlerin Tarihsel Gelişimi. Dini Araştırmalar 2.
Aissi, L. (1987). An Analytical Study of The Process of Translation (With Special Reference To English / Arabic), (Yayımlanmamış Doktora Tezi), Salford Üniversitesi Modern Diller Bölümü. İngiltere.
Cemaleddin eş-Şeyyal (1950). Târîhu’t-Terceme fi Mısr fi Ahd el-Hamle el-Fransiyye. Cairo: Daru’lFikr el-Arabi.
Doru, N. (2007). Doğu’dan Batı’ya Köprü Süryânîler Felsefe ve Çeviri Geleneği. Ankara.
Emîn, A. (1969). Duh’al-İslâm. Beyrut.
el-Câhiz, Ebu Osman Amr b. Bahr (1979). Kitâbu’l-Ḥayevân. (Nşr). Abdüsselâm M. Hârûn. Kahire.
el-Fârâbî, Ebû Nasr Muhammed b. Muhammed b. Tarhan b. Uzluğ et-Türkî (2003).Tahsîlu’ssaâde. (trc). Hüseyin Atay, İstanbul.
el-Fîrûzâbâdî, Ebû't-Tâhir Mecduddîn Muhammed b. Ya'kûb b. Muhammed (2005)
el-Kâmûsu'lMuhît (thk.) Mektebu't-tahkîki't-turâsi fî müesseseti'r-risâle Beyrut: Müessesetu'r Risâle.
Fahrî, M. (1992). İslâm Felsefesi Tarihi. (Trc.) Kasım Turhan, İstanbul.
Gutas, D. (2003). Yunanca Düşünce Arapça Kültür. (Trc). Lütfü Şimşek, İstanbul.
İbn Manzûr, (1999). Lisânu'l-arab. Beyrut: Daru sâdır.
İbnu’n-Nedîm (1994).el-Fihrist. (Nşr.) İbrâhim Ramazan, Beyrut.
İbn Ebû Usaybia, Muvaffakuddîn Ebu’l-Abbâs Ahmed b. el-Kâsım. (1965). Uyûnu’l-enbâ fî tabakâti’l-etibbâ (Nşr.) Nizâr Rıdâ, Beyrut: Dâru mektebeti’l-hayât.
İbn Kuteybe, (1979). Edebu’l-kâtib. (Nşr.) Hüseyin Varol. Atatürk Üniversitesi İslâmî İlimler Fakültesi: Erzurum.
Karlığa, B. (2004). İslâm Düşüncesi’nin Batı Düşüncesi’ne Etkileri. İstanbul.
Kaya, M. (1983). İslâm Kaynakları Işığında Aristoteles ve Felsefesi. İstanbul.
Laertious, D. (2003). Ünlü Filozofların Yaşamları ve Öğretileri. (Trc.) Candan Şentuna, İstanbul.
Libera, A.D. (2005). Ortaçağ Felsefesi. (Trc.) Ayşe Meral. İstanbul.
Mayerhof, M. (1965).Mine’l-İskenderiyye ila Bağdat Bahsun fî Târihi’t- Te’limi’l- Felsefî ve’tTıbbî İnde’l- Arab. (Trc.) Abdurrahman Bedevî, Kahire.
O’leary, D.L.E. (1972).el-Fikrü’l-Arabî ve Merkezuhu fi’t-Târih. (Trc.) İsmail el-Baytar, Beyrut.
O’leary, D.L.E. (1962).Ulumu’l-Yunan ve Subul İntikâlihe ile’l-Arab. (Trc.) Vehib Kâmil, Kahire.
Sayılı, A. (1980). The Emergence of the Prototype of the Modern Hospital in Medieval Islam. IV/2
Suçin, M.H. (2012). Dünden Bugüne Arapçaya Çevirinin Serüveni. Ankara.
Ulukütük, M. (2010). İslâm Düşüncesinde Tercüme Faaliyetleri, Hermeneutik ve Bibliyografik Bir Katkı, İ.Ü. İlahiyat Fakültesi Dergisi.
Ülken, H.Z. (1997). Uyanış Devirlerinden Tercümenin Rolü. İstanbul.

ISSN: 2667-5617
Yayın Aralığı: Yılda 6 Sayı
Başlangıç: 2006
Yayıncı: ASOS Eğitim Bilişim Danışmanlık Otomasyon Yayıncılık Reklam Sanayi ve Ticaret LTD ŞTİ