YAKUP KADRİ KARAOSMANOĞLU’NUN GENÇLİK VE EDEBİYAT HATIRALARI’NDA TEŞBİH VE İSTİARE KULLANIMLARININ ÜSLUBA ETKİSİ

Gençlik ve Edebiyat Hatıraları” çeşitli edebi devirlerin büyük şahsiyetlerinin hem insan hem yazar yahut şair olarak tahlil edildiği bir eser olmaktan başka Yakup Kadri Karaosmanoğlu’nun ifadesi ile roman havası içinde kurgulanmak ile üslup bakımında da orijinal bir çalışmadır. Yakup Kadri hemen her karakter için verdiği bilgileri kişisel tecrübeleri üstüne kursa da teorik izahat ile destekler yani eser anı türünde yazılsa da tecrübe- nazari bilgi dengesinin ustaca kurgulanması ile edebiyat tarihi sağlamlığına sahiptir. Hatıraların orijinalliğini temin eden tahkiyeli üslubun en can alıcı noktası ise teşbih yahut istiare esaslı kullanımların bağlam içinde gayet ustaca konuşlandırılmasıdır. Bilhassa tarafeny (müşebbeh ve müşebbehün bih) arasındaki rabıtaların aklî yahut hissî olarak tespitinde bağlamın ve daha da mühimi orijinalliğin ön planda tutulması akılda kalıcılığı artırmış ve bu durum hem “Gençlik ve Edebiyat Hatıraları”nın okunmasını eğlenceli bir hale getirmiş hem de ele alınan karakterler arasındaki etkileşimi öne çıkarmıştır. Tanzimat sonrası Türk Edebiyatı için gayet mühim olan on bir şahsiyetin (Mehmet Rauf, Şababettin Süleyman, Refik Halit, Ahmet Haşim, Yahya Kemal, Cenap Şahabettin, Süleyman Nazif, Abdülhak Hamit, Tevfik Fikret, Abdülhak Şinasi, Halide Edip) anlatıldığı eseri bu bakımdan incelemek ile sadece Yakup Kadri’nin üslubu hakkında birtakım bulgular elde etmiş olmayacağız, aynı zamanda (Yakup Kadri bir edebiyat öğretmeni gibi davranmadığını vurgulasa da) tedrisat bakımından en etkili ve kalıcı bir yöntemin de kullanım şeklini izah etmiş olacağız.

EFFECTS OF THE SIMILE ON THE STYLE OF YAKUP KADRI KARAOSMANOGLU'S MEMORIES OF YOUTH AND LITERATURE

Gençlik ve Edebiyat Hatıraları” [Memories of Youth and Literature] is a work in which great personalities of the different literary periods are analyzed both as a person, as an author or poet; besides this, with the words of Yakup Kadri Karaosmanoglu, it is an original work written in the style of a novel. Although almost every piece of information that Yakup Kadri gives about characters is based on his personal experiences, he reinforces them with theoretical explanations, so even if the work is written in the form of a memoir, thanks to the balance between practice and theory it possesses the credibility and Stability of a literary history. The crucial point of the narrative style that guarantees the authenticity of the memories is the masterly placement of teşbih or istiare [~simile] based uses within the context. In particular placing the context and even more important originality in the logical or sensual determination of the relevance between the sides of simile in foreground increased the permanence in mind and this made the reading of “ Memoirs of Youth and Literature" fun and the interaction between the characters was highlighted. The analysis of this work, in which eleven rather important personalities for Turkish literature after the Tanzimat (Mehmet Rauf, Şababettin Süleyman, Refik Halit, Ahmet Haşim, Yahya Kemal, Cenap Şahabettin, Süleyman Nazif, Abdülhak Hamit, Tevfik Fikret, Abdülhak Şinasi, Halide Edip) are told, will not only give us some evidence of Yakup Kadri's style, but at the same time we will (even if Yakup Kadri emphasizes that he does not act like a Literature teacher) explain the use of one of the most effective and consistent methods of education.

PDF

___

Ahmet Cevdet Paşa (1298-1299/1881- 1882): Belâgat-ı Osmâniyye, İstanbul: Mahmut Bey Matbaası; [(2000): Belâgat-i Osmâniyye, yeni baskı, yay.: T. Karabey ve M. Atalay, Istanbul: Akçağ].
Aksan, Doğan (2000): Türkçe’nin Sözvarlığı, Ankara: Engin.
Bilgegil, M. Kaya (1980): Edebiyat Bilgi ve Teorileri I. Belâgat, Atatürk Üniversitesi Yay. 571, Edebiyat Fakültesi Yayınları. 95, Ders Kitapları Serisi: 8, Ankara: Sevinç Matbaası.
Bolelli, Nurettin (2013): Belagat. Arap Edebiyatı. İstanbul: İFAV.
Bulut, Ali (2013): Belâgat. Meânî- Beyân- Bedî’, İstanbul: İFAV.
Coşkun, Menderes (2010): Sözün Büyüsü Edebî Sanatlar, Dergâh Yayınları, Istanbul.
Duman, M. Akif (2018a): Von der Rhetorik zum belâgat, vom mecâz zur Metapher (Die Suche nach einer terminologischen Äquivalenz zum Begriff Der Metapher im Türkischen durch Vergleich von Rhetorik und belâgat), Berlin: Logos Verlag.
Duman, M. Akif (2018b): Sabahattin Kudret Aksal’ın “Vav’lar”ının Semiotik Bakımdan (Bühler’in Organon Modeli Eşliğinde), John R. Searle’ün Uyuşmazlık (Divergence) Bakışı İçinde ve Dil- Eylem Teorisi (Speech-Acts) Çerçevesinde Ele Alınması, Asobid (Amasya Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi), Cilt/Volume 2. Sayı/Issue 4. Aralık/December 2018, ss.11-36.
Duman, M. Akif (2018c): John Langshaw Austin ve Ted Cohen’in Dil-Eylem (Speech Act) Teorileri Çerçevesinde Hüseyin Rahmi Gürpınar’ın “Ecir ve Sabır” Hikâyesine Atf-ı Nazar. Molesto, Cilt:1, Sayı:4, s.38-52.
Duman, M. Akif (2019a): Charles Sanders Peirce’ü Anlayan Adam: Ömer Seyfettin -I, Türk Dili- Dil ve Edebiyat Dergisi, Cilt: CXVI Sayı: 809. Mayıs 2019. Ankara: TDK, ss.36-44.
Duman, M. Akif (2019b): Charles Sanders Peirce’ü Anlayan Adam: Ömer Seyfettin -II, Türk Dili- Dil ve Edebiyat Dergisi, Cilt: CXVI Sayı: 810. Haziran 2019. Ankara: TDK, ss.56-65.
Durmuş, İsmail (2011): “Teşbîh”, İslam Ansiklopedisi TDV, C. 40, s. 553-556;
Durmuş, İsmail ve Pala, İskender (2001): “İsti‘âre”, İslam Ansiklopedisi TDV, C. 23, s. 315-318.
Enginün, İnci (1991): “Milli Mücadele Edebiyatında Yakup Kadri Karaosmanolu,” Yeni Türk Edebiyatı Araştırmaları, İstanbul: Dergâh, 109-119.
Karaosmanoğlu, Y. Kadri (1968): Politikada 45 Yıl, Ankara: Bilgi Basımevi.
Karaosmanoğlu, Y. Kadri (1969): Gençlik ve Edebiyat Hatıraları, Ankara: Bilgi Basımevi.
Karaosmanoğlu, Y. Kadri (1986): Vatan Yolunda, İstanbul: İletişim.
Karaosmanoğlu, Y. Kadri (1999): Anamın Kitabı, İstanbul: İletişim.
Karaosmanoğlu, Y. Kadri (2000): Ahmet Haşim, İstanbul: İletişim.
Mehmed Rifat (1308/1892): Mecâmi’ü’l- Edeb, İstanbul: Kasbar Matbaası
Recâizâde Mahmud Ekrem (1299/1882): Ta’lîm-i Edebiyât, İstanbul: Mihran Mat.
Saraç, M. A. Yekta (2011): Klâsik Edebiyat Bilgisi- Belâgat, 4.Baskı. İstanbul: Gökkubbe.
Süleyman Paşa (1288-1289/ 1871- 1872): Mebâni’l-İnşa, I-II. Cilt, İstanbul: Mekteb-i Fünûn-ı Harbiyei Hazret-i Şâhâne Matbaası.
Yetiş, Kazım (1996): Ta’lîm-i Edebiyâtın Retorik ve Edebiyât Nazariyatı Sahasına Getirdiği Yenilikler, Ankara: AKM.

Turkish Studies - Language and Literature-Cover

ISSN: 2667-5641
Yayın Aralığı: Yılda 4 Sayı
Başlangıç: 2006
Yayıncı: ASOS Eğitim Bilişim Danışmanlık Otomasyon Yayıncılık Reklam Sanayi ve Ticaret LTD ŞTİ