GYPSIES IN TURKISH LITERATURE

Gypsies' homeland is India. They are given names like Roma, Çigan, Çingen, Kıpti, Karaçı, Poşa in Turkey. When Gypsies first come to Europe, they arouse curiosity and do not face any discrimination. However, they are soon accused of being cheating, bad and useless. One of the three routes they spread to the world is the route they crossed to Europe via Anatolia. According to the official records of the 16th century, they have settled in many regions of Anatolia. One of the first works to mention them is Evliya Çelebi's Seyahatname (Travel Book). In this work, Evliya Çelebi describes Balat Gypsies as thieves and famous waylayers. It is seen that prejudices about Gypsies have not changed in Turkish literature since Çelebi. Gypsies are not accepted as they are in many works, such as Ahmet Midhat Efendi's Gypsy, one of the first works dealing with Gypsies. The most important condition for them to get rid of being the other is to comply with the society in which they live. For example, in some works, being a Muslim is emphasized as a basic condition. In some works, it is stated that they should work in regular jobs or they should dress like everyone else as well. In this context, writers who deal with Gypsies and seem to approach them from a positive perspective use them to impose their view of life. The aim is not to defend the way Gypsies live. As a result, in Turkish literature, some writers try to understand them and try to look at the Gypsies from the inside, as well as those who evaluate them with hundreds of years of myths and what they see from the outside. However, it is understood that the Gypsies cannot be fully understood due to the thick defense walls they build around them.

TÜRK EDEBIYATINDA ÇİNGENELER

Çingenelerin anavatanı Hindistan’dır. Türkiye’de kendilerine Roman, Çigan, Çingen, Kıpti, Karaçı, Poşa gibi adlar verilmiştir. Avrupa’ya ilk geldiklerinde merak uyandırdıkları için herhangi bir ayrımcılıkla karşılaşmamışlar ancak çok geçmeden hilebaz, kötü, işe yaramaz olmakla suçlanmışlardır. İran üzerinden Türkiyeye'ye geçen Çingenelerin, 16. Yüzyıldaki resmi kayıtlara göre Anadolu’nun birçok bölgesine yerleşmiş oldukları görülür.Onlardan bahseden ilk eserlerden biri, Evliya Çelebi’nin Seyahatname’sidir. Evliya Çelebi bu eserde Balat Çingenelerini hırsız ve meşhur harami olarak anlatır. Türk edebiyatında Çingenelerle ilgili eserler incelendiğinde Çingenelerin bugün dahi benzer önyargılarla işlendikleri görülür. Çingeneleri ele alan ilk eserlerden Ahmet Midhat Efendi’nin Çingene’sinde olduğu gibi birçok eserde Çingeneler oldukları gibi kabul edilmezler. Öteki olmaktan kurtulmalarının en önemli şartı ise içinde yaşadıkları topluma uymalarıdır. Çingeneleri konu edinip, onlara olumlu bir bakış açısıyla yaklaşıyormuş gibi görünen birçok yazar da aslında kendi hayat görüşlerini dayatmak için onları kullanırlar.Sonuç olarak Türk edebiyatında onları anlamaya çalışıp Çingenelere içeriden bakmaya çalışan yazarlar olduğu gibi, onları yüzlerce yıllık söylencelerle ve dışarıdan gördükleri kadarıyla değerlendiren yazarlar da vardır. Ancak görece biraz daha içeriden bakabilmeyi başaran eserlerden anlaşıldığına göre Çingeneleri tamamen anlamak, çevrelerine ördükleri kalın savunma duvarları nedeniyle mümkün olmayacaktır. Yine aynı şekilde önyargılardan arınmış bir bakış açısı yakalanamazsa Çingene kültürünün zenginliği tam olarak anlaşılamayacaktır.

PDF

___

Akdağ, M. (1975). Türk Halkının Dirlik Düzenlik Kavgası. Ankara.

Akmaca, C. (2015). Çeribaşı Rüstem Ağa. İstanbul: Evrensel Basım Yayın.

Alpman, N. (2014). Çingeneler - Başka Dünyanın İnsanları. İstanbul: Ozan Yayınları.

Altınöz, İ. H. (1995). Osmanlı Toplumunda Çingeneler. Tarih ve Toplum, 23, 22-29.

Alus, S. M. (1995). Eski İstanbul'da Çingeneler. Tarih ve Toplum, 30-33.

Anday, M. C. (1980). Raziye. İstanbul: Hür-Yay.

Asseo, H. (2004). Çingeneler Bir Avrupa Yazgısı. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.

Çelebi, E. (2011). Seyahatname (Cilt 8). Yapı Kredi Yayınları.

Devecioğlu, A. (2015). Ağlayan Dağ Susan Nehir. İstanbul: Metis Yayınları.

Dinçer, H. (2014). Bir Çingenenin Romanı. İstanbul: Ozan Yayınları.

Dünden Bugüne İslam Ansiklopedisi. (1994). Çingene. 2, 514.

Efendi, A. M. (2001). Letaif-i Rivayat. İstanbul: Çağrı Yayınları.

Erdoğdu, S. (2016). Romanika. İstanbul: Pamiray Yayınları.

Gökbilgin, M. T. (1977). MEB İslam Ansiklopedisi. Çingeneler.

Gökbilgin, M. T. (tarih yok). Çingeneler.

Gürpınar, H. R. (2014). Gulyabani/Gönül Ticareti. İstanbul: Everest Yayınları.

Gürpınar, H. R. (2015). İffet. İstanbul: Özgür Yayınları.

Haşim, A. (2014). Bize Göre ve Bir Seyahatin Notları. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.

İstanbul Ansiklopedisi. (tarih yok). Çingene, Çingeneler. 7, 3987.

Kartal, H. (2009). Deli Gömleği. İstanbul: Çıra Yayınları.

Kaygılı, O. C. (1972). Çingeneler. Ankara: Bilgi Yayınevi.

Kemal, Y. (1973). Çocukluğum, Gençliğim, Siyasi ve Edebi Hatıraların. İstanbul: Baha MAtbaası.

Kolukırık, S. (2005). Türk Toplumunda Çingene İmgesi ve Önyargısı. Sosyoloji Araştırmaları Dergisi, 8(52-71).

Meydan Larousse. (1990). Çingene. 6, 2737.

Mezarcıoğlu, A. (2010). Çingenelerin Kitabı.

Önder, N. (1975). Çingeneler ve Bir Travay. Folklora Doğru (41), 22-26.

Özkan, A. R. (2000). Türkiye Çingeneleri. Ankara: TC Kültür Bakanlığı.

Şenlikoğlu, E. (2008). Çingene. İstanbul: Mektup Yayınları.

Seyfettin, Ç. (2005). Efruz Bey. İstanbul: Konak Yayınları.

Söğüt, M. (2010). Dolapdere - Kürt Kediler Çingene Gelebekler. İstanbul: Heyamola.

Tünaydın, P. (2013, Eylül 27). "Gara Gara Gargalar, Gapı Gapı Yorgalar: Irkçılık ce Cinselleştirme Kıskacında Çingene/Roman Kadın İmgesi. Toplumsal Tarih, 41.

Turan, Ö. L. (1997). Beyaz Çingene. Ankara.

Yıldız, H. (2007). Türkçede Çingeneler İçin Kullanılan Kelimeler ve Bunların Etimolojileri. Dil Araştırmaları Dergisi, 63.

Turkish Studies - Language and Literature-Cover

ISSN: 2667-5641
Yayın Aralığı: Yılda 4 Sayı
Başlangıç: 2006
Yayıncı: ASOS Eğitim Bilişim Danışmanlık Otomasyon Yayıncılık Reklam Sanayi ve Ticaret LTD ŞTİ