ANTOINE MELLING: HAYATI, ESERLERİ VE “VOYAGE PITTORESQUE DE CONSTANTINOPLE ET DES RIVES DU BOSPHORE” ÜZERİNE BİR DEĞERLENDİRME

XVIII. yüzyılın önde gelen Oryantalist ressamlarından biri olanAntoine-Ignace Melling (1763 – 1831), İstanbul’da bulunduğu dönemde,önce bazı Avrupa devletlerinin elçiliklerinin, sonra da hükümdar III.Selim (1761 – 1808) ile kız kardeşi Hatice Sultan’ın (1768 – 1822) emrindeçalışmıştır. Bu esnada kökenini hem Batı’dan, hem de İran’dan alan,melez bir zevkin yeniden şekillendirdiği İstanbul’da, o zevkin izlerinitaşıyan mimarlık ürünleri meydana getirmiştir. Melling, bunun yanındausta bir topografya ressamı olarak, özellikle Boğaziçi bölgesindeyoğunlaşan tasvir faaliyetini devam ettirmiş; İstanbul’un etkisiyle değişençehresini tasvir etmiş ve bu değişimleri belgelemiştir. İstanbul’dakifaaliyetinin sona ermesinin ardından, Fransa’ya dönerek burada, enönemli eserlerinden sayılacak olan Voyage pittoresque de Constantinopleet des Rives du Bosphore’un hazırlanma sürecini başlatmıştır. Tarihiyarımada ve Beyoğlu muhitini de kapsayan bu cesametli eserin ağırlığı,Boğaziçi’nin iki yakasında yoğunlaşır. Eserde hem dönemin Müslümanveya gayrimüslim Osmanlılarının gündelik hayatlarına dair bilgiler verir;hem de İstanbul’un doğal ve kentsel dokusunun bütüncül ve nizami birkaydını tutar. 48 adet tasvir ve her tasvire dair birer metin içeren bukitap, İstanbul’da yolculuk eden Batılı seyyahların izlemesi gerekengüzergâhı tarif eden bir el kitabı gibi de algılanabilir. Bu metin, Melling’inhayatı ve sanatı üzerinde yoğunlaşırken; onun İstanbul’daki sanatsaletkinliğinin, XVIII. yüzyılda kent için ne anlama geldiğini desorgulamaktadır. Makalade, öncelikli olarak Melling’in hayatı üzerindedurulmuş; bunun ardından, Melling’in İstanbul’a geldiği dönemde,Osmanlı Devleti’nin ve İstanbul’un genel durumuyla ilgili bilgi verilmiştir.Bunun ardından, Melling’in bir mimar ve ressam olarak İstanbul’daki çalışmaları irdelenmiş; en son olarak da, sanatçının eseri Voyage Pittoresque de Constantinople et des Rives du Boshophore’un oluşumsüreci ve içeriği hakkında bilgi verilmştir. Metin, Melling’in XVIII. yüzyılınOryantalist ressamlığı içindeki yerini ve İstanbul kentinin tarihi içindekibelirleyiciliğini saptayan bir sonuç kısmıyla nihayetlenmektedir.

ANTOINE MELLING: AN EVALUATION ON HIS LIFE, HIS WORKS AND “VOYAGE PITTORESQUE DE CONSTANTINOPLE ET DES RIVES DU BOSPHORE”

As one of the leading Orientalist painters of the late XVIIIth century, Antoine-Ignace Melling (1763 – 1831), initially worked for some European embassies in Istanbul, then for Ottoman monarch Selim III (1761 – 1808) and his sister Hatice Sultan (1768 – 1822). In this period, he realized many architectural achievements reflecting the new taste of Istanbul, which has been an amalgam of both Western and Persian influences. Moreover, as a master of topographical painting, he worked mainly in the Bosphorus area and chronicled the Ottoman capital’s rapidly changing face, which has been shaped by this new taste. After his departure from Istanbul, he returned to France and initiated preparations for his most important work, Voyage pittoresque de Constantinople et des Rives du Bosphore. While this majestic work which has been mainly focused on both shores of the Bosphorus but also involved historical peninsula and Beyoğlu district, provides important information about daily lives of Muslim and non-Muslim Ottomans, it also keeps a regular and monolithic record of Istanbul’s natural and urban texture. Including 48 gravures and informative texts for all those images, this work can be identified as a guidebook for foreign travellers of Istanbul. This text, focusing on Melling’s life and body of work, also questions their meanings within the context of XVIIIth century Istanbul.

PDF

___

Aksan, V. H. (2015), “Locating the Ottomans in Napoleon’s World”, Napoleon’s Empire: European Politics in Global Perspective, U. Planert (ed.), Palgrave Macmillan, Londra, 277 – 290.
Aktepe, M. (1958), Patrona İsyanı (1730), İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Yayınları No. 808, İstanbul.
Anhegger, R., Hıtzel, F. ve J. Perot (2001), Hatice Sultan Melling Kalfa Mektuplar, E. Güntekin (çev.), Tarih Vakfı Yurt Yayınları, İstanbul.
Atwell, W. S. (1986), “Some Observations on the ‘Seventeenth Century Crisis’ in China and Japan”, The Journal of Asian Studies, 45 (2), 223 – 244.
Ayvazoğlu, B. (1995), “Şeyh Galib’in Hayatı”, Şeyh Galib Kitabı, B. Ayvazoğlu (ed.), İstanbul Büyükşehir Belediyesi Kültür İşleri Daire Başkanlığı Yayınları No.18, İstanbul, 15 – 33.
Bağcı, S., F. Çağman, G. Renda, Z. Tanındı (2012), Osmanlı Resim Sanatı, T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı Kütüphaneler ve Yayımlar Genel Müdürlüğü, Ankara.
Boppe, A. (1998), 18. Yüzyılda Boğaziçi Ressamları, N. Yücel-Celbiş (çev.), Pera Yayınları, İstanbul.
Danışman, Z. (1972), Koçi Bey Risâlesi, M.E.B. Yayınları, Ankara. Erginbaş, V. (2014), “Enlightenment in the Ottoman Context: İbrahim Müteferrika and His Intellectual Landscape”, Historical Aspects of Printing and Publishing in Languages of the Middle East: Papers from the Third Symposium on the History of Printing and Publishing in the Languages and Countries of the Middle East, University of Leipzig, September 2008, G. Roper (ed.), Brill, Leiden/Boston.
Faroqhi, S. (2014), Osmanlı Kültürü ve Gündelik Yaşam: Ortaçağdan Yirminci Yüzyıla, E. Kılıç (çev.), Tarih Vakfı Yurt Yayınları, İstanbul.
Freely, J. (2009), Saltanat Şehri İstanbul, L. Eren (çev.), İletişim Yayınları, İstanbul.
Germaner, S., Z. İnankur (2002), Oryantalistlerin İstanbulu, Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, İstanbul.
Germaner, S., Z. İnankur (1989), Oryantalizm ve Türkiye, Türk Kültürüne Hizmet Vakfı, İstanbul.
Göcek, F. M. (1987), East Encounters West: France and the Ottoman Empire in the Eighteenth Century, Oxford University Press Inc., New York.
Gölpınarlı, A. (1951), Nedim Divanı, İnkılap Kitabevi, İstanbul. Gürçağlar, A. (2018), Hayali İstanbul Manzaraları, Yapı Kredi Yayınları, İstanbul.
Hamadeh, S. (2004), “Ottoman Expressions of Early Modernity and the ‘Inevitable’ Question of Westernization”, Journal of the Society of Architectural Historians, Vol. 63, No. 1, 32 – 51.
Hamadeh, S. (2007), ”Westernization, Decadence and the Turkish Baroque: Modern Constructions of the Eighteenth Century”, Muqarnas, Vol. 24, History and Ideology: Architectural Heritage of the “Lands of Rum”, 185 – 197.
Hobsbawm, E. (1954), “The General Crisis of the European Economy in the 17th Century”, Past & Present, Volume 5, Issue 1, 33 – 53.
Hourani, A. (1957), “The Changing Face of the Fertile Crescent in the XVIIIth Century”, Studia Islamica, No. 8, 89 – 112.
Itzkowitz, N. (1972), Ottoman Empire and the Islamic Tradition, Alfred A. Knopf Inc., New York.
İnankur, Z. (2005), “Batılı Ressamların Gözünden Osmanlı Kadınları ve ‘Harem’”, İmparatorluktan Portreler: Suna ve İnan Kıraç Vakfı Koleksiyonu’ndan Seçilmiş Yapıtlarla 18. Yüzyıldan 20. Yüzyıla Osmanlı Dünyası ve Osmanlılar, B. AKKOYUNLU, B. KIBRIS, S. RIFAT (yay. haz.), Pera Müzesi Yayını 1, İstanbul, 90 – 95.
İpşiroğlu, M. Ş. (2009), İslamda Resim Yasağı ve Sonuçları, Yapı Kredi Yayınları, İstanbul.
Kalın, İ. (2007), “Napolyon ile Ceberti Arasında: Modern Döneme Girerken Oryantalizmin Yeni Yüzleri”, Uluslararası Oryantalizm Sempozyumu: 9-10 Aralık 2006, L. Sunar (ed.), İstanbul Büyükşehir Belediyesi Kültürel ve Sosyal İşler Daire Başkanlığı Kültür Müdürlüğü Yayınları, İstanbul, 169 – 183.
Koçu, Reşad Ekrem, Hatice Sultan ile Ressam Melling Tefrikalaşmış Hikâyeler, İstanbul: Doğan Kitapçılık A.Ş., 2003.
Kriz, K. D. (1997), “Introduction: The Grand Tour”, Eighteenth Century Studies, Vol. 31, No. 1, 87 – 89. Lemaire, G.G. (2005), The Orient In Western Art, Könemann, Paris.
Lewis, B. (1958), “Some Reflections on the Decline of Ottoman Empire”, Studia Islamica, No. 9, 111 – 127.
Mahir, B. (2005), Osmanlı Minyatür Sanatı, Kabalcı Yayınevi, İstanbul.
Melling, A. (1819), Voyage pittoresque de Constantinople et des Rives du Bosphore, Editions de Treuttel & Würz, Paris
Ortaylı, İ. (1995), İstanbul’dan Sayfalar, İletişim Yayınları, İstanbul.
Ortaylı, İ. (2008), Avrupa ve Biz, Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, İstanbul.
Pamuk, O. (2006), İstanbul: Şehir ve Hatıralar, Yapı Kredi Yayınları, İstanbul.
Renda, G. (1994), “Melling, Antoine Ignace”, Dünden Bugüne İstanbul Ansiklopedisi, Cilt: 5, Kültür Bakanlığı ve Tarih Vakfı ortak yayını, İstanbul, 388.
Salzmann, A. (2000), “The Age of Tulips: Confluence and Conflict in Early Modern Consumer Culture (1550 – 1730)”, Consumption Studies and the History of Ottoman Empire 1550 – 1922: An Introduction, D. Quataert (ed.), State University of New York Press, New York, 83 – 106.
Salzmann, A. (2011), Modern Devleti Yeniden Düşünmek: Osmanlı Ancien Régime’i, A. Özdemir (çev.), İletişim Yayınları, İstanbul.
Sicker, M. (2001), The Islamic World in Decline: From the Treaty of Karlowitz to the Disintegration of the Ottoman Empire, Praeger, Westport.
Tanpınar, A. H. (1969), Beş Şehir, Milli Eğitim Basımevi, İstanbul. Tanpınar, A. H. (1977), ”Nedim’e Dair Bazı Düşünceler”, Edebiyat Üzerine Makaleler, Z. Kerman (der.), Dergâh Yayınları, İstanbul, 169 – 173.
Tansuğ, S. (2018), Şenlikname Düzeni: Türk Minyatüründe Gerçekçi Duyuş ve Gelişme, Everest Yayınları, İstanbul.
Tanyeli, U. (2015), “İstanbul Mimarisinde Radikal Değişim Evresi: XVIII ve XIX. Yüzyıllar”, Antik Çağ’dan XXI. Yüzyıla Büyük İstanbul Tarihi, Cilt 8: Mimari, C. Yılmaz (ed.), İBB Kültür A.Ş. ve İSAM Türkiye Diyanet Vakfı, İstanbul, 312 – 367.
Trevor-Roper, H. (1959), “The General Crisis of the 17th Century”, Past & Present, Volume 16, Issue 1, 31 – 64.
Zarinebaf, F. (2018), Mediterranean Encounters: Trade and Pluralism in Early Modern Galata, University of California Press, California.

Turkish Studies - Historical Analysis-Cover

ISSN: 2667-5552
Yayın Aralığı: Yılda 4 Sayı
Başlangıç: 2006
Yayıncı: ASOS Eğitim Bilişim Danışmanlık Otomasyon Yayıncılık Reklam Sanayi ve Ticaret LTD ŞTİ