MATBUAT - İDEOLOJİ İLİŞKİSİ ÜZERİNE BİR DENEME: EDEBİYAT VE KULTURA DERGİSİ

Sosyalist ideolojinin uygulanması, diğer bir ifade ile sisteminpratik hayatta kurulması yolunda, önlerinde yararlanabilecekleri birtecrübenin bulunmadığı Rusya için Ekim Devrimi tarihi bir dönümnoktasıdır. XVI. yüzyıldan beri süre gelen Rus Çarlığı son bulurkenülkede bir süre devam eden iç savaş yılları ile ardından kurulan yeni vehayatın her alanına sirayet edecek olan sosyalist düzen sadece Rushalkını değil Türk dünyasını da yakından ilgilendirmektedir. NitekimRusya Türklerinin siyasi hayatını olduğu gibi sosyal ve kültürel hayatınıda etkilemiştir. Matbuat faaliyetleri Sovyet ideolojisinin dinamiklerinigöstermesi bakımından bu etkinin gözle görülür nitelikte ortayakonduğu vasıtalardan birisi olmuştur. Devrimin hem hazırlıksafhasında hem de gerçekleşmesinden sonra âdeta itici bir güç işlevigörmüştür.Bolşeviklerin kontrolü tam manasıyla ele geçirmesi noktasındaKırım, iç savaş yıllarının önemli bir çekişme sahası olmuştur. KırımMuhtar Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti (1921-1941)’nin kurulmasıyla isemilli muhtariyet statüsü gerçekleşmiştir. Çalışmamızda Stalin’in iktidaryıllarına tekabül eden 1930’lu yıllarda Kırım’da faaliyet gösterenEdebiyat ve Kultura (Edebiyat ve Kültür) dergisindeki fikir yazıları elealınmıştır. İçeriğinde ağırlıklı olarak sosyalist değerlere özgü, hayatınsomut koşullarını çağrıştıran edebi malzeme ile karşılaştığımız dergi1936 yılında yayın hayatına başlamıştır. Derginin mevcut olan yedisayısı gerek fikir yazılarıyla gerekse edebi türlerin içeriğiyle dönemingündemi ve Sovyet cemiyeti yaratma anlayışını Kırım Türklerine ait olanmilli matbuat zemininde gösterir niteliktedir. Bu anlamda çalışmamızda yer verdiğimiz, dergi üzerinden yapılan değerlendirmeler matbuat -ideoloji ilişkisini yansıtan öğeler içermektedir.

AN ESSAY ON THE RELATIONSHIP BETWEEN THE PRESS AND IDEOLOGY: THE JOURNAL of EDEBIYAT VE KULTURA

On the way to adopt socialist ideology, in otherwords, to ensure its establishment in practical life, the October Revolution was an unprecedented historical turning point for Russia’s people who had not experienced such a regime before. While Tsarist Russia which had been surviving since the sixteenth century was collapsing, the newly established socialist regime that would spread to all parts of life involved not only the Russian people, but also the Turkic world. This regime influenced the social and cultural lives of Russian Turks as well as their political life. The press activities are one of the means that clearly reflects this effect in terms of showing the dynamics of Soviet ideology. It functioned as a propulsive force both in the preparation period of there volution and after it was realized. Crimea was an important site of debate during the civil war while Bolshevists were gaining absolute control. The state of national autonomy was established with the foundation of the Crimean Autonomous Soviet Socialist Republic (1921-1941). This study discusses the essays in the journal of Edebiyat and Kultura (Literature and Culture) which was actively published in Crimea in the 1930s, when Stalin was in power. The journal, the literary contents of which mainly included socialist values and tangible conditions of life, was first published in 1936. Both the essays and the literary contents of its seven issues, which are available now, reflect the agenda of the period and the understanding behind the creation of Soviet society from the perspective of the national press of Crimean Turks. Thus, our evaluations of the journal in this study reflect the relationship between the press and ideology.

PDF

___

Aleksandroviç, R. (1936). “Bütün Qırım Ocalar SiyezdininYekunleri”, Edebiyat ve Kultura, S. 2, s. 56-61.
Başlangıcından Günümüze Kadar Türkiye Dışındaki Türk Edebiyatları Antolojisi (Nesir-Nazım) Kırım Türk-Tatar Edebiyatı (1999). C. 13. Ankara: Kültür Bakanlığı Yay.
Büyük Sovyet Ansiklopedisi, Kolhoz Maddesi. http://bse.sci-lib.com/article063068.html. (Erişim tarihi: 14.12.2018) Büyük Sovyet Ansiklopedisi, Nikolay Aleksandroviç Dobrolyubov Maddesi. http://bse.scilib.com/article030472.html. (Erişim tarihi: 14.12.2018)
Büyük Sovyet Ansiklopedisi, Bütün Sovyet Komünist Gençler Birliği Maddesi. http://bse.scilib.com/article007134.html. (Erişim Tarihi: 01.02.2019)
Fattal, Ruth Diana (1973). Russian RadicalCritisim: TheSocio-PoliticalSignificance of Belinsky, ChernyshevskyandDobrolyubov. Master of Arts Department of History Thesis. Canada/Montreal: McGill University. http://digitool.library.mcgill.ca/R/?func=dbin-jumpfull&object_id=50308&local_base=GEN01-MCG02. (Erişim tarihi 08.12.2018)
Hasan Ali (Ediz) (1936). Sovyetlerde Stahanof Hareketi, İstanbul: Aydınlık Basımevi.
Henze, Paul B. (1988). “Ulusal İç Muhalefetin Görünümü ve Yarattığı Sorunlar-Tarihsel ve İşlevsel Karşılaştırmalar”, Stratejik Açıdan Sovyet Müslümanları ve Diğer Azınlıklar. Ed. S. E.
Wimbush. Çev. Y. T. Kurat. Ankara: Yeni Forum Yay. Kırpotin, V. (1936). “Dobrolyubov’un Tasavvurları ve Sotsialist Vatanı”, Edebiyat ve Kultura, S.1, s. 22-24.
Kurat, Akdes Nimet (2010). Rusya Tarihi. Başlangıçtan 1917’ye Kadar. Ankara: TTK yay. “Lenin Yolunen” (1939). Edebiyat ve Kultura, S. 1(21), s. 3-5.
“Lenin – Stalin Partiyasının XVIII. Siyezdi”(1939). Edebiyat ve Kultura, S. 3(24), s. 3-9.
Matuszewski, Daniel C. (1988). “İmparatorluk, Uluslar, Sınırlar. Sovyet Kazançları ve Kayıpları”, Stratejik Açıdan Sovyet Müslümanları ve Diğer Azınlıklar. Ed. S. E. Wımbush. Çev. Y. T. Kurat. Ankara: Yeni Forum Yay.
Mının (1936). “1935’nci YılnınYekunleri ve 1936’ncı Yılnın Vazifeleri”, Edebiyat ve Kultura, S. 1, s. 2-6.
Nimtz, August H. (2018). Lenin’in Seçim Stratejisi II, 1907’den 1917 Ekim Devrimi’ne, Çev. D. Tuna, İstanbul: Yordam Kitap.
Seydahmetov, S. H. (1939). “Kırım Matbuatı Kunü”, Edebiyat ve Kultura, S. 5(26), s. 3-8.
Smirnov, N. A. (2013). Sovyet Rusya’da İslam Tarihi İncelemeleri.Çev. A. Berberoğlu. İstanbul: Evrensel Basım Yayın.
Tuhvatullin (1936). “Yenişlerge Doğru”, Edebiyat ve Kultura, S. 2, s. 1-5.
Wimbush, S. Enders (1988). “İmparatorluğun Etnik Faturası”, Stratejik Açıdan Sovyet Müslümanları ve Diğer Azınlıklar, Ed. S. E. Wımbush. Çev. Y. T. Kurat. Ankara: Yeni Forum Yay.
Vernadsky, George (2009). Rusya Tarihi. Çev. D. Mızrak-E.Ç. Mızrak. İstanbul: Selenge Yay.
“VKP(b)-nin On Sekizinci Siyezdi”(1939). Edebiyat ve Kultura, S. 2(23), s. 5-8.
“1936’ncı Yıl-Stahanovcular Yılı”(1936). Edebiyat ve Kultura, S. 1, s. 1.

Turkish Studies - Historical Analysis-Cover

ISSN: 2667-5552
Yayın Aralığı: Yılda 4 Sayı
Başlangıç: 2006
Yayıncı: ASOS Eğitim Bilişim Danışmanlık Otomasyon Yayıncılık Reklam Sanayi ve Ticaret LTD ŞTİ