Ziya Gökalp’ın ‘Lisan’ şiirini anahtar kelime yöntemiyle okuma denemesi

Ziya Gökalp 1876-1924 yılları arasında yaşamış bir fikir adamıdır. Fikirlerini yüksek zümreye anlatırken nesirde karar kılan Gökalp, aynı fikirleri halka ve çocuklara anlatırken nazım yolunu seçmiştir. Bu konuda “Lisan” şiiri iyi bir örnek teşkil eder. On dörtlükten meydana gelen söz konusu şiir her dörtlük için ayrı birer anahtar kelime belirlenerek okunabilir: 1. İstanbul Türkçesi, 2. Öz Türkçe, 3. Türkçeleşmiş Türkçe, 4. Eş Anlamlılık, 5. Halk Türkçesi, 6. Yaşayan Türkçe, 7. Yüksek Türkçe, 8. Türk Lehçeleri, 9. Türk Dilleri, 10. Dilde Birlik. Bu çalışmada, Ziya Gökalp’ın Lisan şiiri, belirlenen anahtar kelimeler aracılığıyla, yeni bir okuma işlemine tâbi tutulmuştur.

An essay on re-interpreting Ziya Gökalp’s poem “Lisan (language)” by means of key word approach

Ziya Gökalp was a man of thought who lived between 1876-1924. Whereas he preferred prose to get his ideas across to the upper classes, he chose poetry to express the same ideas to common people and children. His poem Lisan (language) exemplifies this best. The poem, which consists of ten stanzas, can be interpreted by assigning a different key word to each stanza: 1.The Istanbul Dialect, 2. Pure Turkish, 3. Turkified Turkish, 4.Synonymity, 5.Popular Colloquial Turkish, 6. Living Turkish, 7. Advanced Turkish, 8. Turkic Dialects, 9. Turkic Languages, 10. Unity in Language. In this study, Ziya Gökalp’s poem Lisan is treated with a new way of interpretation by means of the key words in these ten items.

___

  • AKSAN, Doğan N. (1972). “Eşanlamlılık Sorunu ve Türk Yazı Dilinin Eskiliğinin Saptanmasında Eşanlılardan Yararlanma”, Bilimsel Bildiriler, Ankara: Türk Dil Kurumu Yay.
  • C. Kudret (1963). Ziya Gökalp, Ankara: Türk Dil Kurumu Yay.
  • Cevdet Kudret (1986), Dilleri Var Bizim Dile Benzemez, İstanbul: Bilgi Yay.
  • CUNBUR, Dr. Müjgân (1969). “Ziya Gökalp’ın Dille İlgili Bazı Görüşleri”, İkinci Dil Kongresi ve Akademi, (Hzl. Prof. Dr. Faruk K. Timurtaş), İstanbul: Türkiye Muallimler Birliği Yay.
  • EREN, Hasan (1972). “Dilde Birlik”, Bilimsel Bildiriler, Ankara: Türk Dil Kurumu Yay.
  • EREN, Hasan (1980). “Açık Oturum”, Yaşayan Türkçemiz 3, İstanbul: Tercüman Gazetesi Yay.
  • ERİŞİRGİL, Mehmet Emin (1984). Bir Fikir Adamının Romanı Ziya Gökalp, İstanbul: Remzi Kitabevi Yay.
  • GÜNGÖR, Nevin (1991). Kültür-Eğitim-Dil Üzerine Görüşleri ile Ziyaeddin Fahri Fındıkoğlu, Ankara: Kültür Bakanlığı Yay.
  • KABAKLI, Ahmet (2006). Türk Edebiyatı, C. I, İstanbul: Türk Edebiyatı Vakfı Yay. Kabaklı, Ahmet (1980). “Açık Oturum”, Yaşayan Türkçemiz 3, İstanbul: Tercüman Gazetesi Yay.
  • KARAMANLIOĞLU, Ali (1978). Türk Dili, İstanbul: Dergâh Yay.
  • KOLCU, Hasan – Yavaş, Gürkan (2006). Türkçenin Şiiri Türk Edebiyatında Türkçe Üzerine Şiirler, Ankara: Aydın Kitabevi Yay.
  • MERİÇ, Cemil (1996). Umrandan Uygarlığa, istanbul: İletişim Yay.
  • MUALLİMOĞLU, Nejat (1999), Türkçe Bilen Aranıyor, İstanbul, Avcı Ofset Matbaacılık.
  • NECATİGİL, Behçet (1995). “Kitaplarda Ölmek”, Şiirler (1938-1958), İstanbul: Yapı Kredi Yay.
  • NECATİGİL, Behçet (1999). Edebiyatımızda İsimler Sözlüğü, İstanbul: Varlık Yay.
  • OKAY, M. Orhan (1996). “Gökalp, Ziya”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, C. 14, İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yay.
  • TANSEL, Fevziye Abdullah (1977). Ziya Gökalp Külliyatı-I Şiirler ve Halk Masalları, Ankara: Türk Tarih Kurumu Yay. Tercüman Gazetesi (1980). Yaşayan Türkçemiz 1-2-3, İstanbul: Tercüman Gazetesi Yay.
  • TİMURTAŞ, Faruk Kadri (1981). Tarih İçinde Türk Edebiyatı, İstanbul: Vilâyet Yay.
  • Ziya Gökalp (2007). “Lisan”, Türkleşmek, İslâmlaşmak, Muasırlaşmak, Hilmi Ziya Ülken, Seçme Eserler- I: Ziya Gökalp, İstanbul: İş Bankası Yay.
  • Ziya Gökalp (1976). Türkçülüğün Esasları, hzl. Mehmet Kaplan, İstanbul: Kültür Bakanlığı Yay