YUNUSHANI KÖYÜNÜN (ALTINÖZÜ-HATAY) KUZEY VE KUZEYBATISINDAKİ PERİBACASI GÖRÜNÜMLÜ SİVRİ DORUKLU LAPYA KOMPLEKSLERİ

Bu çalışmada Hatay ilinin, Altınözü ilçe sınırları içerisinde yer alan Yunushanı köyünün kuzey ve kuzeybatısında gelişmiş ilginç sivri doruklu lapya komplekslerinin özellikleri açıklanmıştır. Sütunsu görünüme sahip bu şekiller peribacasına benzemektedirler. Bu çalışmada, peribacası olmamasına rağmen bu şekilde isimlendirilen bu oluşumların, bilimsel anlamda ne olduğunun ortaya konulması, inceleme alanı dahilinde bu şekiller hakkında daha önceden herhangi bir çalışma yapılmaması, bu şekillerin nasıl ve ne şekilde değerlendirilebileceğinin ortaya çıkarılması bakımından önemlidir. Ayrıca sivri doruklu lapya kompleksleri sahanın jeomorfolojik gelişimi hakkında önemli ipuçları vermesi yönüyle de dikkate değer oluşumlardır. Çalışma yöntem olarak daha çok arazi çalışmalarına dayanmaktadır. Materyal olarak ise 1/25.000 ölçekli ANTAKYA P36-d3 topografya haritası ve ilgili literatürden elde edilen çeşitli ölçeklerdeki jeoloji haritaları kullanılmıştır. Bütün bu materyallerden istifade ederek konuyu daha anlaşılır bir şekilde sunmak amacıyla da CBS (Coğrafi Bilgi Sistemleri) yardımıyla yeni haritalar oluşturulmuştur. Ayrıca yerel halkla görüşmeler yapılmıştır. Sivri doruklu lapya komplekslerinin sahanın litolojik, klimatik ve jeomorfolojik özelliklerinin ortak etkisinin sonucunda meydana geldiği tespit edilmiştir. Bu şekiller peribacası değildir. Bütünüyle hem flüvyal, hem de karstik etmen ve süreçlerin denetiminde oluşmuş şekillerdir. Bu şekillere her yerde rastlanılmaması onları daha da değerli yapmaktadır. Ender rastlanan bu ve benzeri şekillerin eko turizm veya jeomorfoturizm bakımından önemi büyüktür. Bu nedenle şekillerin bulunduğu alanın jeopark veya jeomorfosit gibi koruma statülerinden birine dahil edilmesi hem şekillerin korunması, hem de sürdürülebilir turizm faaliyetleri bakımından yararlı olacaktır

PINNACLE LAPIAZ COMPLEXES THAT RESEMBLE FAIRY CHIMNEYS IN THE NORTH AND NORTHWEST OF YUNUSHANI VILLAGE (ALTINÖZÜ-HATAY)

Current study explains the characteristics of interesting pinnacle lapiaz complexes developed in the north and northwest of Yunushanı village located in the borders of Altınözü district, Hatay province. These formations resemble fairy chimneys with their columnar shapes. Providing information about the scientific content of these formations called fairy chimneys although they are not fairy chimneys is important to provide insight as to how and where they can be evaluated since no previous study exists about these formations in the study field. Also, pinnacle lapiaz complexes are noteworthy formations that can give valuable information about the geomorphologic development of the study field. The study is mostly based on field work. 1/25.000 scaled ANTAKYA P36-d3 topography map and geology maps of various scales obtained through related literature were used in the study as materials. Thematic maps were generated with the help on Geographical Information Sysems (GIS) method and techniques. Interviews with the local public were held as well. It was identified that pinnacle lapiaz complexes were formed as a result of common impact of the lithological, climactic and geomorphologic characteristics of the field. These formations which were developed under the impact of both fluvial and karstic elements and processes are not fairy chimneys. The fact that it is not possible to observe these formations everywhere makes them even more valuable. This rare formation and similarly unique formations are highly significant in terms of eco tourism and geomorphotourism. Therefore, providing the area where these formations are situated with the status of protected areas such as geoparks or geomorphosites will be beneficial both in the conservation of these formations and in the provision of sustainable tourism activities.

PDF

___

AKAY, Ergun ve UYSAL, Şükrü, “Orta Torosların Post-Eosen Tektoniği”. Maden Tetkik ve Arama Enstitüsü Dergisi, Sayı: 108 (1988), s.: 57-68.
ALAGÖZ, Cemal Arif, “Coğrafya Gözüyle Hatay”. Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih - Coğrafya Fakültesi Dergisi, Cilt: 2, Sayı: 2 (1944), s.: 203–216.
ARDOS, Mehmet, Orta Toroslar ve Akdeniz Sektörünün Jeomorfolojik Problemleri. Ege Üniversitesi Fen Fakültesi İlmi Raporlar Serisi No: 63, İzmir 1969.
ATEŞ, Şerafettin, KEÇER, Mustafa, OSMANÇELEBİOĞLU, Refahat ve KAHRAMAN, Selahattin, Antakya (Hatay) İl Merkezi ve Çevresinin Yerbilim Verileri, Maden Tetkik ve Arama Enstitüsü Jeoloji Etütleri Dairesi Derleme Raporu No: 10717, Ankara 2004.
BİLGİN, Turgut, “Gaziantep Batısında Platoda Bazı Karstik Şekillerin Teşekkülü ve Vadi Yamaçlarının Tekâmülü Arasındaki Münasebetler”. İstanbul Üniversitesi Coğrafya Enstitüsü Dergisi, Sayı: 13 (1963), s.: 164–170.
ÇİÇEK, İhsan, “Mut ve Yakın Çevresinin Jeomorfolojisi”. Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Cilt: 11 Sayı: 2 (2001), s.: 1-20.
DOĞAN, Uğur, “Manavgat Nehri Havzasının Jeomorfolojik Evrimi”, Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, Cilt: 22, Sayı: 2 (2002), s.: 51-65.
DÖNMEZ, Yusuf, Umumi Klimatoloji ve İklim Çalışmaları, İstanbul Üniversitesi Yayın No: 2506, Coğrafya Enstitüsü Yayın No: 102, İstanbul 1984.
DSİ (DEVLER SU İŞLERİ), Asi Havzası Hidrojeolojik Etüt Raporu, Ankara 1975.
EKİNCİ, Deniz, Safranbolu ve Çevresinin Jeomorfoloji Özellikleri, Titiz Yayınevi, İstanbul 2011.
EREN, Muhsin, “Küçük Ölçekli Karstik Yüzey Yapıları (Karen)”. Jeoloji Mühendisliği Dergisi, Sayı: 31 (2) 2007 - 32 (1) 2008, Teknik Not, s.: 1-8.
ERİNÇ, Sırrı, Jeomorfoloji II, (Güncelleştirenler: Ahmet ERTEK ve Cem GÜNEYSU), Güncelleştirilmiş 3. Baskı, Der Yayınları, No: 284, İstanbul 2001.
ERİNÇ, Sırrı, Yağış Müessiriyeti Üzerine Bir Deneme ve Yeni Bir İndis, İstanbul Üniversitesi, Coğrafya Enstitüsü Yayınları: 41, İstanbul 1965.
EROL, Oğuz, “Batı Toros Dağlarının Messiniyen Paleojeomorfolojisi ve Neotektoniği”. Türkiye 8. Petrol Kongresi (16-20 Nisan 1990), Genişletilmiş Bildiri Özleri, s.: 91-82, Ankara 1990.
EROL, Oğuz, “Türkiye’nin Genç Tektonik ve Jeomorfolojik Gelişimi”. Jeomorfoloji Dergisi, Sayı: 11 (1983), s.: 1-22.
EROL, Oğuz, Türkiye Jeomorfolojisi “Türkiye’nin Jeomorfolojik Evrimi ve Bugünkü Genel Jeomorfolojik Görünümü”, Yayınlanmamış Ders Notu, İstanbul 1989.
GÜLEN, Levent, BARKA, Aykut ve TOKSÖZ, M. Nafi, “Kıtaların Çarpışması ile ilgili Kompleks Deformasyon, Maraş Üçlü Eklemi ve Çevre Yapıları”. Yerbilimleri, Sayı: 14 (1987), s.: 319–336.
GÜNAY, Yılmaz, Amanos Dağlarının Jeolojisi ve Karasu Hatay Grabeninin Petrol Olanakları, TPAŞ Arama Grubu Başkanlığı Hakkâri-Şariyaj Projesi, Ankara 1984.
GÜNEY, Emrullah, Jeomorfoloji, Tekağaç Eylül Yayıncılık, Yayın No: 48, Dizi No: 4, Ankara 2004.
HERECE, Erdal, “Doğu Anadolu Fayı (DAF) Atlası”, Maden Tetkik ve Arama Genel Müdürlüğü, Ankara 2008.
HOŞGÖREN, Mehmet Yıldız, Jeomorfoloji Terimleri Sözlüğü, Çantay Yayınevi, İstanbul 2011.
HOŞGÖREN, Mehmet Yıldız, Jeomorfoloji’nin Ana Çizgileri I, 6. Baskı, Çantay Kitabevi, İstanbul 2007.
HOŞGÖREN, Mehmet Yıldız, Jeomorfoloji’nin Ana Çizgileri II, 5. Baskı, Çantay Kitabevi, İstanbul 2003.
İZBIRAK, Reşat, Coğrafya Terimleri Sözlüğü, Milli Eğitim Bakanlığı Yayınları, Öğretmen Kitapları Dizisi No: 157, Ankara 1992.
İZBIRAK, Reşat, Jeomorfoloji Analitik ve Umumi, Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Yayınları No: 127, Ankara 1979.
İZBIRAK, Reşat, Sistematik Jeomorfoloji, Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Yayınları, Erol Ofset ve Matbaacılık, Ankara 1977.
JULIAN, Maurice ve ANTHONY, Edward, “Aspect of Landslide Activity in the Mercantour Massifand the French Riviera, Southeastern France”. Geomorphology, Volume: 15, Issue: 3-4 (1996), pp.: 275-289.
KARABIYIKOĞLU, Mustafa, ÇİNER, Atilla, MONOD, Olivier, DEYNOUX, Max, TUZCU, Sevim, ÖRÇEN, Sefer, Tectonosedimentary Evolotion of the Miocene Manavgat Basin, Western Taurides, Turkey. Bozkurt, E., Winchester, J.A., Piper, J.D.A. (Eds), Tectonics and Magmatism in Turkey and the Surrounding Area, Geological Society, Volume: 173 (2000), p.: 271-294.
KARATAŞ, Atilla, Hatay İli’nin Su Potansiyeli ve Sürdürülebilir Yönetimi, Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Antakya/HATAY 2010.
KAVUZLU, Mustafa, Altınözü (Antakya) ve Yakın Civarının Tektono-Stratigrafisi, Çukurova Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Jeoloji Mühendisliği Anabilim Dalı, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Adana 2006.
KOÇYİĞİT, Ali, “Güneybatı Türkiye ve Yakın Dolayında Levha içi Yeni Tektonik Gelişim”. TJK Bülteni, Cilt: 27, Sayı: 1 (1984), s: 1-15.
KORKMAZ, Hüseyin ve FAKI, Gökhan, “Kuseyr Platosu’nun İklim Özellikleri”. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Cilt: 6, Sayı: 12 (2009), s.: 324–351.
KÖSE, A. Vasi, “Yunushan’da Peri Bacalarını aradık Gelinler Dağı İle Tanıştık”. Hatay-Aylık Kültür ve Keşif Dergisi, Sayı: 35 (2010), s.: 10–18.
KURTER, Ajun, Türkiye’nin Morfoklimatik Bölgeleri, İstanbul Üniversitesi Yayın No: 2585, Coğrafya Enstitüsü Yayın No: 106, İstanbul 1979.
LYBERIS, Nicolas, YÜRÜR, Tekin, CHOROWICZ, Jean, KASAPOĞLU, Erçin ve GÜNDOĞDU, Niyazi, “The East Anatolian Fault: An Oblique Collision Belt”. Tectonophysics, Volume: 204 (1992), pp.: 1–15.
ONURLU, Serkan Ali ve YILMAZBAŞ, Pınar, Hatay İli 1/25.000 Ölçekli Çevre Düzeni Planına Esas Jeolojik Etüd Raporu, Hatay İl Özel İdaresi, İl İmar ve Kentsel İyileştirme Müdürlüğü, Antakya/HATAY 2009.
ÖVER, Semir, ÜNLÜGENÇ, Ulvi Can ve ÖZDEN, Süha, “Hatay bölgesinde etkin gerilme durumları”. Hacettepe Üniversitesi Yerbilimleri Uygulama ve Araştırma Merkezi Bülteni Yerbilimleri, Sayı: 23 (2001), s.: 1–14.
ÖZDEMİR, Mehmet Ali ve SUNKAR, Murat, “Uzun Yayla, Gövdeli Dağı ve Yakın Çevresinde (Doğu Toroslar) Karstik Şekiller”. Doğu Coğrafya Dergisi, Yıl: 12, Sayı: 18 (2007), s.: 263–290.
PEKCAN, Nilüfer, Karst Jeomorfolojisi, Filiz Kitabevi, İstanbul 1999.
PERİNÇEK, Doğan ve EREN, A. G., “Doğrultu Atımlı Doğu Anadolu ve Ölüdeniz Fay Zonları Etki Alanında Gelişen Amik Havzasının Kökeni”, Türkiye 8. Petrol Kongresi Bildiri Kitabı, s.: 180–192, Ankara 1990.
SELÇUK, H., Kızıldağ-Keldağ-Hatay Dolayının Jeolojisi ve Jeodinamik Evrimi, Maden Tetkik ve Arama Genel Müdürlüğü Jeoloji Etütleri Dairesi Derleme Raporu No: 7787, Ankara 1985.
SÜR, Özdoğan, Jeomorfoloji Analitik, Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Yayınları No: 380, Ankara 1996.
ŞENGÖR, Ali Mehmet Celal, Türkiye'nin Neotektoniğinin Esasları, Türkiye Jeoloji Kurumu Konferans Serisi 2, No: 40, Ankara 1980.