B Erdem DAĞISTANLIOĞLU, BAŞAK KARAKOÇ ÖZTÜRK

SEKİZİNCİ SINIF ÖĞRENCİLERİNİN FİİL ÇEKİMLERİNDEKİ BİRLEŞİK YAPILAR VE KİP ÜZERİNE GÖRÜŞLERİ: NİTEL BİR

Zaman ve kip, Türkçenin öğretiminde iki soyut kavram olarak yer almaktadır. Birleşik çekimli yapılar ise bu iki kavramı ele alan araştırmacıların en çok ihtilafa düştüğü konulardandır. Fiil çekimlerindeki birleşik yapıların nasıl öğretildiği ve öğrencilerin buna yönelik yetkinlikleri açısından ne düşündüklerini belirlemek, zaman ve kip kavramlarını ne kadar doğru öğrendiklerini sorgulamak daha iyi bir öğretimin yapılmasına ışık tutacaktır. Bu bağlamda yapılacak araştırmanın amacı, sekizinci sınıf öğrencilerinin fiil çekimlerindeki birleşik yapılara ulaşma düzeylerine ilişkin görüşlerini ortaya koymaktır. Nitel yöntemin kullanıldığı araştırmanın çalışma grubunu on beş sekizinci sınıf öğrencisi oluşturmuştur. Veriler nitel veri toplama tekniklerinden görüşme yapılarak toplanmış, görüşmeler esnasında ses kayıtları yapılmıştır. Veriler içerik analizi kullanılarak analiz edilmiştir. Araştırma sonucunda, öğrencilerin tek zaman ekinin bulunduğu yapılardaki kip tespitinde, yalnızca zaman ekini fark ettikleri, Türkçenin öğretiminde bakış kategorisi ve cümledeki ruh hâline dayalı kip kategorisinin göz ardı edilmesi ile Türkçede zaman/bakış eklerinin tekçilliğinden kaynaklanan durumun kip tespitine de yansıdığı, öğrencilerin yalnızca yüklemdeki eke ve onun literatürdeki adına odaklandıkları, bakışı da içerecek biçimde cümlenin bütünündeki zamanı sorguladıklarında, bunu karşılayacak bir terim bulamadıkları; birleşik çekimli yapılarda ise yüklemdeki iki eki de zaman eki olarak algıladıkları saptanmıştır. Bununla birlikte yüklemde yer alan zaman/tarz ekine yönelik olarak öğrenciler tek bir zaman ekinin bulunduğu yükleme sahip cümlelerde, yalnızca gördükleri eklerin adlarını yazmış, bu yapılarda yer alan {-Ar}, {-AcAk}, {-yor} eklerinin bakış kategorisindeki değerleri hakkında herhangi bir bilgi vermemişlerdir. Öğrenciler cümlelerdeki işin gerçekleştiği zamana yönelik yanıtlarında, tek zaman eki taşıyan yapılar ve birleşik çekimli yapılarda benzer şekilde, yüklemdeki ekin ne olduğu kadar, cümlenin bütününden algıladıkları zamanı da belirtmişlerdir. Öğrencilerin yüklemdeki işin nasıl gerçekleştiğine yönelik yanıtlarının ise oldukça çeşitlilik gösterdiği, tutarlı olsa bile terim eksikliğinden kaynaklanan ifade zorluğu yaşadıkları saptanmıştır.

Turkish Studies - International Periodical For The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic

Tense and mood take part in two notional concepts in teaching Turkish. In addition, compound conjugations are issues which causes conflict between field researchers who deal with these two notional concepts. How are taught, the compound structures in verb conjugations determine what students think of their own competencies for students and inquire how accurately they learned the tense and mood will shed on light the way for the better education. The purpose of this research is to determine eighth grade students' views on the level of access to structures associated verb conjugations. The data gathered from fifteen 8th grade students was analyzed through qualitative methods. The data was collected through interviews and audio recordings were made. The data were analyzed by using content analysis. As a result of the research, the only tense affix was noticed by students in the determination of mood that includes mono adjunct tense, and also the students couldn't find any term in order to define when they focused on the appendix in predicate and the name of this term in literature they examine tense of the whole sentence was stated. Beside, in the compound conjugations, they perceived the two affix in predicate as tense affix. In the meantime for the affix of tense/mood, in the sentence which has mono adjunct tense, students wrote just the name of affix what they saw and they didn't give any information about the structures which included the affix of {-Ar}, {-AcAk}, {-yor}. In the answers about occupation's time, students indicated the tense which the structures that have mono adjunct tense and in compound conjugations, as the affix in predicate. As for that responses of the students which were about how the work was occurred in predicate showed quite variety, even if it was consistent, they had the difficulty of expressing because of lack of term.

PDF

___

ACARLAR Kevser (1969). "Fiil Kiplerindeki Anlam Kaymalarının Nedenleri", Türk Dili, C: XX, Haziran, S. 213, ss. 250- 253.

AKÇATA? Ahmet (2004). "Cümlede Zaman", V. Uluslararası Türk Dili Kurultayı Bildirileri, C. 1, ss. 97- 104.

AKSAN Doğan (2000). Her Yönüyle Dil- Ana Çizgileriyle Dilbilim, Ankara: Üç Cilt Birlikte 3. Baskı Türk Dil Kurumu Yayınları: 439.

BANGUOĞLU Tahsin (2000). Türkçenin Grameri, Ankara: 6. Baskı Türk Dil Kurumu Yayınları: 528.

DAHL Ö. (1994). "Aspect", The Encyclopedia of Language and Linguistics, C. 1, ss. 240- 247.

DEM?R N. ve YILMAZ Emine (2003). Türk Dili El Kitabı, ?stanbul: Grafiker Yayınları.

DENY Jean (1941). Türk Dili Grameri- Osmanlı Lehçesi (Çev. Ali Ulvi Elöve), ?stanbul: 1. Baskı ?stanbul Maarif Matbaası.

D?LÂÇAR Agop (1949). "Aspekt", Türk Ansiklopedisi, C. III, ss. 474- 477.

D?LÂÇAR Agop (1971). "Gramer: Tanımı, Adı, Kapsamı, Türleri, Yöntemi, Eğitimdeki Yeri ve Tarihçesi", Türk Dili Ara?tırmaları Yıllığı- Belleten 1971, ss. 81- 145.

D?LÂÇAR Agop (1974). "Türk Fiilinde ,,Kılını?"la ,,Görünü?" ve Dilbilgisi Kitaplarımız", Türk Dili Ara?tırmaları Yıllığı- Belleten 1973- 1974, ss. 159- 171.

ED?SKUN Haydar (2005). Türk Dilbilgisi Sesbilgisi- Biçimbilgisi- Cümlebilgisi, ?stanbul: 10. Baskı Remzi Kitabevi.

EMRE A. Cevat (1951). Liselerin ?kinci Sınıfları ?çin Dilbilgisi- II, ?stanbul: Hilmi Yayınevi.

ERG?N Muharrem (2000). Edebiyat ve Eğitim Fakültelerinin Türk Dili ve Edebiyatı Bölümleri ?çin Türk Dil Bilgisi, ?stanbul: Bayrak Yayınları.

GENCAN T. Nejat (1979). Dilbilgisi, Ankara: 4. Baskı Türk Dil Kurumu Yayınları: 418.

GÖKSEL A. ve C. Kerslake (2005). Turkish A Comprehensive Gramer, Londra: 1. Baskı.

GÜLSEV?N Gürer, "Türkiye Türkçesindeki Zaman ve Kip Çekimlerinde Birle?ik Yapılar Üzerine", VIII. Milletler Arası Türkoloji Kongresi 1999, ss. 1- 8, http://turkoloji.cu.edu.tr/YENI%20TURK%20DILI/gulsevin_02.pdf (23.02.2009).

HENG?RMEN Mehmet (1999). Dilbilgisi ve Dilbilim Terimleri Sözlüğü, Ankara: 1. Baskı Engin Yayınevi.

JOHANSON Lars (1971). Aspekt im Türkischen- Vorstudien zu einer Beschreiburg des Türkeitürkischen Aspektsystems, Uppsala.

KOCAMAN Ahmet (1981). "Türkçede Kip Olgusu Üzerine Görü?ler", Türk Dili Ara?tırmaları Yıllığı- Belleten 1980- 1981, ss. 81- 85.

KOÇ Nurettin (1990). Yeni Dilbilgisi, ?stanbul: ?nkılâp Kitabevi.

KONONOV A. N. (1956). Çağda? Türk Edeb? Dilinin Grameri (Çev. Sabit Paylı), Moskova.

KORKMAZ Zeynep, (2003). Gramer Terimleri Sözlüğü, Ankara: Geni?letilmi? 2. Baskı Türk Dil Kurumu Yayınları: 575.

KU?, Elif (2009). Nicel- Nitel Ara?tırma Teknikleri, Ankara: 3. Baskı Anı Yayıncılık.

MILES Matthew B. ve HUBERMAN Michael A. (1994). Qualitative Data Analysis, London: Sage Publication.

ÖZKAN Nevzat (2000). Ahmet Cevdet Pa?a - Fuat Pa?a Kavâ"id-i Osmaniyye, Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları: 760.

PALMER F. R. (1994). "Mood and Modality", The Encyclopedia of Language and Linguistics, C. 5, ss. 2535- 2541.

TA?KIRAN Celal (1997). "Yüklemlerde Birle?ik Zaman", Çağda? Türk Dili, S. 112, ss. 21- 22.

TOPALOĞLU Ahmet (1989). Dil Bilgisi Terimleri Sözlüğü, ?stanbul: 1. Baskı Ötüken Yayınları: 207.

Türkçe Sözlük (2011). Ankara: 11. Baskı Türk Dil Kurumu Yayınları: 549.

Türkmen Dilinin Grammatikasy- Morfologiÿa (1999). A?gabat.

UĞURLU Mustafa (2003). "Türkiye Türkçesinde Bakı? (Aspektotempora)", Türk Dili El Kitabı, ?stanbul: Grafiker Yayınları, ss. 247- 258.

UZUN N. Engin (1998). Dilbilgisinin Temel Kavramları- Türkçe Üzerine Tartı?malar, Ankara.

VARDAR Berke (2002). Açıklamalı Dilbilim Terimleri Sözlüğü, ?stanbul: Multilingual.

YILDIRIM Ali ve ??M?EK Hasan (2005). Sosyal Bilimlerde Nitel Ara?tırma Yöntemleri, Ankara: 5. Baskı Seçkin Yayıncılık.

ZEYNALOV Ferhat (1993). Türk Lehçelerinin Kar?ıla?tırmalı Dilbilgisi (Çev. Yusuf Gedikli), ?stanbul: 1. Baskı Cem Yayınevi.