SAİD PAŞA’NIN KASİDE-İ BÜRDE TAHMİSİ

Milattan önce V. yüzyıla kadar uzanan, Arap edebiyatının en parlak devrini oluşturan Cahiliye devri şiiri kaside, Arap şiirinin bilinen ilk ve en köklü nazım şeklidir. Kaside, Muallakat adı verilen ilk örneklerinden başlayarak edebiyatımıza intikal edinceye kadar birçok tecrübe geçirmiştir. Kaside-i bürde ve kaside-i bür"e'ler ise işlediği konu bakımından diğer kasidelerden ayrılıp kendi başlarına müstakil bir eser olma hüviyeti gösterirler. Adındaki ihtilaf yüzünden daima birbiriyle karıştırılan bu kasidelerden adını "bürde" isimli Cahiliye devrinden beri Arapların büründüğü ve yatarken örtündükleri bir çeşit yün hırkadan alan Kaside-i Bürde, Ka,,b b. Züheyr'in Hz. Muhammed için yazdığı ünlü kasideye verdiği isimdir. Üzerinde çalıştığımız Said Paşa'nın Kaside-i Bürde'si de dahil olmak üzere diğer birtakım Kaside-i Bürde'ler ise Mısırlı Sûfî ve şair Muhammed b. Said el-Busîrî'nin Hz. Peygamber için yazdığı kasideler olup Kaside-i Bür'e diye anılmakta ancak literatürde Kasidetü'l-Bürde diye tanınmaktadır. Busîrî'nin yazdığı El-Kevâkibü'd dürriyye Fi Medhi Hayri'l-Beriyye adını verdiği bu eserinin edebîyatımızda birçok tercüme, şerh ve tahmisleri bulunmaktadır. Diyarbakırlı Said Paşa'nın Kaside-i Bürde Tahmisi de bunlardan biridir. Sanatkâr bir aileye mensup olan, kâtiplik, mutasarrıflık gibi değişik devlet hizmetlerinde bulunan Said Paşa, bu görevleri yanında özellikle şiir üzerinde emek sarf etmiş, Busîrî'nin eserini üç dilde tahmis etmiştir. Birçok şairin Hz. Peygamber'in şefaatine nail olma düşüncesiyle yola çıktığı ve bir ibadet telakki ettiği Türkçe eserler, aynı mevzuları ana hatlarıyla paylaşmalarına rağmen şairlerin kültür seviyeleri, hayata bakış açıları ve şairlikleri güç ve kudreti nispetinde farklılıklar göstermektedir. Kendi kendini yetiştirmiş, uzak bir vilayette yaşamakla birlikte eserleri ve şiirleriyle kendini kabul ettirmiş dürüst bir devlet adamı olan Said Paşa da Hz. Peygamber sevgisini derinden yaşamış, bu tahmisiyle Kaside-i Bürde vadisinde eser veren şairler kervanına katılmıştır

SAİD PASHA’S KASİDE-İ BÜRDE TAHMİS

Cahiliye Age„s poem kaside is the first and the most radical verse type of Arabic Poetry, has rooted till the 5th century BC which consists of the most brillant age of Arabic Literature. Kaside has experienced so many changes until it takes place into our literature by starting from its first samples called Muallakat. Kaside-i bürde and kaside-i bür‟e are different from the other kinds of Kaside in terms of performed subjects so they show an autonomus production on their own. These types of kaside which are always confused because of the controversy in its name, take its name from a kind of wool cardigan which Arabians wrap and cover while sleeping. Has been known as “bürde”is a name that is given by Ka„b b.Züheyr who has written Kaside-i Bürde for The Prophet. Including Said Pasha„s Kaside-i Bürde that we work on, the other kinds of Kasidei Bürde which has been written by Eygptian sûfî and poet Muhammed b.Said El Busîrî for the Prophet, has been referred as Kaside-i Bür‟e but known as Kasidetü‟l-Bürde in the literature. This work who has written by Busîrî, he gives the name of ElKevakibü‟d -dürriyye Fi-Medhi Hayri‟l-Beriyye instead of it, has been avaliable several translations, comments and tahmis of its in our literature. Said Pasha from Diyarbakır whose Kaside-i Bürde Tahmis is one of them. Said Pasha who has an artist family and worked as a clerkship and liutenant governor toil has worked on poetry in addition to his duties and has done embarkation on Busîrî‟s production in three languages. The Turkish productions which several poets consider as worship and with the thought of intercession of The Prophet, has shown some differences at the rate of their perspective on life and might and power of their poetry though they share the same subjects with the main lines. Said Pasha who has improved himself and has made himself accepted with his poems and is an honest state man in addition that he lives in a far province, has lived the love of The Prophet deeply and with his tahmis, he has taken place among the poets who produces poems.

PDF

___

Âbidin PaĢa, Kasîde-i Bürde Tercümesi ve Şerhi, SadeleĢtiren: Ömer Faruk Harman, Ġstanbul 1977.

Ali Emîrî Efendi, Tezkire-i Şuarâ-yı Âmid, Ġstanbul 1327.

Bursalı Mehmed Tahir, Osmanlı Müellifleri, Ankara 2000.

ÇELEBĠOĞLU, Âmil, Türk EdebiyatındaManzum Dinî Eserler, Eski Türk Edebiyatı AraĢtırmaları, Ġstanbul 1988,s. 356.

ELĠAÇIK, Muhittin, Şemsi Paşa’nın Manzum ve Muhtasar Vikâyetü’r-Rivâye Tercümesi, ġarkiyat Ġlmi AraĢtırmalar Dergisi, 2009, Sayı:2, s.16.

ERDOĞAN, Kenan, Diyarbakırlı Said Paşa Divanı, Manisa 2004.

Fâik ReĢâd, Eslâf, Ġstanbul 1312.

ĠNAL, Ġbnülemin Mahmud Kemal, Son Asır Türk Şairleri, Ġstanbul 1988.

İslam Ansiklopedisi, Kasîdetü'l-Bürde Mad., C. 24, s. 568.

KADEMOĞLU, Mahmut Rifat, Kasîde-i Bürde, ġâmil Ġslam Ansiklopedisi,C.4, ġâmil Yay.,Ġstanbul 2000,s.278.

KAHRAMAN, Bahattin, Bûsırî'nin Kasîde-i Bürde'si Etrafında Yazılmış Türkçe Eserler, S.Ü. Fen-Edebiyat Fak., Edebiyat Dergisi, 1991, Sayı: 6, s. 173.

KAHRAMAN, Bahattin, Le’âli ve Abdurrahîm Karahisârî’nin Manzum Kasîde-i Bürde Tercümeleri, Türkiyat AraĢtırmaları Dergisi,1997, Sayı:4, s.57.

KAYA, Mahmut, İmamBusîrî ve Kasîde-i Bürde, Altınoluk Dergisi, 1998, Sayı:154, s.38.

KUZUBAġ, Muhammet, Muhammed Fevzî’nin Miftâhu’n-Necât Adlı Eseri (Kasîde-i Bürde Tahmis ve Şerhi), Uluslararası Sosyal AraĢtırmalar Dergisi, 2007, Sayı:1/1,s.156.

LEVEND, Agâh Sırrı, Divan Edebiyatı Kelimeler ve Remizler Mazmunlar ve Mefhumlar, Enderun Yay., Ġstanbul 1984. Mehmed Süreyya, Sicill-i-Osmanî, Ġstanbul 1311. Nail Tuman, Tuhfe-i Nâilî, Haz. C. Kurnaz-M. Tatcı, Ankara 2001.

ġAHĠN, Ebubekir Sıddık, Kaside-i Bürde’nin Türkçe Şerh ve Tercümeleri, (YayımlanmamıĢ Yüksek Lisans Tezi, DanıĢman: Mustafa Ġsen), Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara 1997.

ġEKER, ġemsettin, Edebî Şahsiyetin Teşekkülünde Cami Derslerinin Rolü, Uluslararası Sosyal AraĢtırmalar Dergisi, 2012, Sayı:22, s.179.

Türk Dili ve Edebiyatı Ansiklopedisi, Devirler-Ġsimler-Eserler-Terimler, Dergah Yay.,C. 5, Ġstanbul 1982.

YENĠTERZĠ, Emine, Divan Şiirinde Na’t, Türkiye Diyanet Vakfı Yay., Ankara 1993.

YENĠTERZĠ, Emine, Türk Edebiyatında Na’tlara Dair, Türkler, C.II. Ankara 2002, s.762.