PALEOLİTİK VE NEOLİTİK DÖNEM BULUNTULARINDA GİYİM KÜLTÜRÜ

İnsanlık tarihinin başlangıç noktasının tam olarak bilinmemesine rağmen ortaya konulan insan eseri ürünler ile yaşanmış kültürler bizlere bazı ipuçları vermektedir. Yaşam alanları, yemek kültürleri, inanışları ve giyim kültürleri gibi birtakım bilgilerin araştırmalar sonucunda ortaya çıkarılan eserler aracılığıyla öğrenilmesi mümkündür. Bu konuda özellikle mağara veya kaya resimleri, ana tanrıça figürinleri önemli referans kaynakları arasında yer almaktadır. Dünyanın çeşitli bölgelerinde ele geçmiş sayısız eser ile günden güne açığa çıkan yeni bulgular tarihi referansların daha bilinçli bir biçimde sorgulanarak dönemle ilgili belirsizliklerin ortadan kalmasında önemli bir adım teşkil etmektedir. Geçmişe uzanan kültürel yolculukta medeniyetlerin giyim ve kuşam biçimlerine mağara ve kaya resimleri ile ele geçirilen figürinler üzerinden tanıklık edilen birtakım araştırmalar, zorlu yaşam koşullarına karşın insanoğlunun doğaya karşı verdiği mücadeleyle yaşamda kalma savaşının somut göstergelerine ışık tutmaktadır. Temelde çıplak derisini örtmek için geliştirdiği yöntemlerle yaşamının ve soyunun devam etmesine olanak sağlayan ilkel dönem insanları, bu öğretilerini zihinsel yetenekleri sayesinde geleneksel sistemlerle birleştirip gelecek kuşaklara aktarmasını başarmıştır. Çalışmada İşlevsel ve günlük kullanımının dışında çeşitli ritüellerin de bir parçası olarak sembolik bir değerle donanan giysilerin Paleolitik ve Neolitik dönem buluntu örnekleri üzerinden incelenerek ortaya konulması amaçlanmıştır. Buluntuları oluşturan temel materyaller arasında ana tanrıça figürinleri, gömülerden elde edilen giysi ve donatı parçaları ile mağara duvar resimleri yer almaktadır.

GARMENT CULTURE IN THE FOUNDLINGS OF PALEOLITHIC AND NEOLITHIC AGE

Although the starting point of human history isn't known exactly, produced artifact products and lived cultures are giving us certain clues. Some informations such as living spaces, eating cultures, religious beliefs or clothing cultures are possible to be learnt by way of artifacts that are discovered by the results of some researchs. On this topic, especially cave and rock pictures, mother godess figurines play a part among the important reference resources. New discoveries that are come to light day by day by the numerous artifacts captured various places on earth, constitutes a significant step on annihiliation of uncertanities related with an age by questionning historical resources more consciously. On the culturel journey to the past, a number of researchs, which are witnessed through clothing and dressing styles, cave and rock pictures and captured figurines of civilization, shed lights on concrete indicators of humanity's scramble against nature and surviving war in tough living conditions. Humans of primitive age, who enabled to continue their lineage and life by their developed methods to esentially cover their bare skin, achieved to hand down these disciplines by mixing with their traditional systems, thanks to their mental talents, the next generations. In the study, it is intended that garments, which are equipped with a symbolic value as a part of various rituals apart from functional and daily usage, are presented by being examined through the examples of foundlings that are belong to Paleolithic and Neolithic age. Mother godess figurines, garments and outfit pieces, which are obtained from treasures, and pictures on the cave walls play a part among the basis materials that constitutes foundlings.

PDF

___

Akurgal, E. (2005), Anadolu Kültür Tarihi, Ankara.
Assmann, J. (2015), Kültürel Bellek Eski Yüksek Kültürlerdeki Yazı, Hatırlama ve Politik Kimlik, (Çev. Ayşe Tekin), Ayrıntı Yayınları, İstanbul.
Angıer, N. (1999), Furs for Evening, but Cloth was the Stone Age Standby. New York Times. 14 Dec.
Bazın G. (2015), Sanat Tarihi, Sanatın İlk Örneklerinden Günümüze, (Çev. Selahattin Hilav), Kabalcı Yayınevi, İstanbul.
Bıagı P., Starnını, E. (2016), The Origin and Spread of the Late Mesolithic Blade and Trapeze Industries in Europe: Reconsidering J. G. D. Clark’s Hypothesis Fifty Years After, Interactions, Changes and Meanings. Essays in Honour of Igor Manzura on the Occasion of His 60th Birthday, Kishinev, High Anthropological School, Kishinev University.
Bındokat, A. P. (2006), Tarih Öncesi İnsan Resimleri, Latmos Dağları’ndaki Prehistorik Kaya Resimleri, (Çev. Işıl Işıklıkaya), Sadberk Hanım Müzesi, İstanbul.
Bıngham, J. (2005), The Ancient World, Facts On File, Inc., New York.
Boucher, F. (1987), 20.000 Years of Fashion, The History of Costume and Personal Adornment, New York.
Browne, T. (2008), Buz Çağı Devrimi, Vahşiler, Barbarlar ve Uygarlık, (Ed. Jack Weatherford), s.38-57, İstanbul.
Campbell, J. (1995), İlkel Mitoloji Tanrının Maskeleri, (Çev. Kudret Emiroğlu), İmge Yayınevi, Ankara.
Chıld, G. (1971), Doğu’nun Prehistoryası, (Çev. Şevket Aziz Kansu), Türk Tarih Kurumu Basımevi, Ankara.
Crombé P., Robınson, E. (2014), European Mesolithic: Geography and Culture State of Knowledge and Current Debates, Researchgate, pp.2623-2645.
Davıs, C. J. (2009), Taş Devrinden Bugüne Tarihimiz İnsanın Hikâyesi, (Çev. Barış Bıçakçı), Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, İstanbul.
Dıvıšová M., Šıda, P. (2015), Plant Use in The Mesolithic Period. Archeobotanical Data from Czech Republic in a European Context, Iansa, Volume VI, Issue 1/2015, pp. 95–106.
Georgıa, L. (1996), Rock Art of Polynesia, (Ed. Paul G. Bahn, Angelo Fossati) Rock Art Studies News of The World I, p.163-172, Oxford.
Gıllıgan, I. (2010), The Prehistoric Development of Clothing: Archaeological Implications of a Thermal Model, J Archaeol Method Theory, S.17, s.15-80.
Gımpera, P. B. (1975), Prehistoria de Europa, Madrid.
Grömer, K. (2016), The Art of Prehistoric Textile Making, Vienna.
Harrıs, M. (1994), Yamyamlar ve Krallar Kültürlerin Kökenleri, (Çev. M. Fatih Gümüş), Ankara.
Harrıs, M. (1995), İnekler, Domuzlar, Savaşlar ve Cadılar, (Çev. M. Fatih Gümüş), Ankara.
Harrıs, S. (2015), Textiles, Cloth, and Skins: The Problem of Terminology and Relationship, Textile, The Journal Of Cloth and Culture, 6:3, p.222-237.
Hauptmann, H. (2007), Nevali Çori ve Urfa Bölgesinde Neolitik Dönem, (Ed. Mehmet Özdoğan ve Nezih Başgelen), Anadolu’da Uygarlığın Doğuşu ve Avrupa’ya Yayılımı, Türkiye’de Neolitik Dönem, Yeni Kazılar, Yeni Bulgular, İstanbul.
Jenkıns, D. (2003), The Cambridge History of Western Textile I, Cambridge.
Jennett, K. D. (2008), Female Figurines of the Upper Paleolithic, Honors Thesis, Presented to the Honors Committee of Texas State University-San Marcos In Partial Fulfillment of the Requirements For Graduation in the University Honors Program, San Marcos, Texas.
Jones, B. (2015), Ariadne's threads: The construction and significance of clothes in the Aegean Bronze Age, Leuven: Peeters.
Koca, E. ve Koç, F. (2014), Kıyafetnameler ve Ralamb’ın Kıyafet Albümün’deki 17. Yüzyıl Osmanlı Toplumu Giysi Özelliklerinin İncelenmesi, Turkish Studies - International Periodical For The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic Volume 9/11 Fall 2014, p. 371-394, www.turkishstudies.net, DOI Number: 10.7827/TurkishStudies.7557, ANKARA-TURKEY.
Koç, F. , Koca, E. (2016), Halk Giyim Kuşamının Yok Olmasına İlişkin Nedenler Ve Koruma Altına Alınması Gerekliliğinin 5n1k Yöntemi İle Analizi, Turkish Studies, International Periodical for the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic Volume 11/2 Winter, 2016, p.755-778, ISSN: 1308-2140, www.turkishstudies.net, DOI Number: http://dx.doi.org/10.7827/TurkishStudies.9274, ANKARA-TURKEY.
Kulaçoğlu, B. (1992), Tanrılar ve Tanrıçalar, Kültür Bakanlığı Yayınları, İstanbul.
Lewın R. (1998), Modern İnsanın Kökeni, (Çev. Nazım Özüaydın), Türkiye Bilimsel ve Teknik Araştırma Kurumu Yayınları, Ankara.
Marshall, S., H. Jackson, M. Kefgen, P. Touchıe-Specht M. S., Stanley (2004), Individuality in Clothing Selection and Personal Appearance, Prentice Hall; 6. Baskı, United States of America.
Mccarter, S. F. (2007), Neolithic, New York.
Mcneıll, W.H. (2002), Dünya Tarihi, (Çev. Alâeddin Şenel), Ankara.
Mejuyev, V. (1998), Kültür ve Tarih, Ankara.
Mellaart, J. (2003), Çatalhöyük, Anadolu’da Bir Neolitik Kent, İstanbul.
Nıssen, H. J. (2004), Ana Hatlarıyla Mezopotamya, İstanbul.
Özdoğan M. (2004), Neolitik Çağ -Neolitik Devrim- İlk Üretim Toplulukları Kavramının Değişimi ve (Braidwoodlar, TÜBA-AR Türkiye Bilimler Akademisi Arkeoloji Dergisi, S.7, s.43-51.
Pendergast, S. ve Pendergast T. (2004), Fashion, Costume, and Culture, The Gale Group.
Roksandıc, M. (2006), Violence in the Mesolithic, Documenta Praehistorica XXXIII, pp.165-182.
Rowe, P. (2015), Hunting the Hunter-Gatherers Mesolithic Teesside, Historic England, Tees Archaeology.
Sevin, V. (2003), Anadolu Arkeolojisi, İstanbul.
Steele, V. (2005), Encyclopedia of Clothing and Fashion, Vol. 1: Academic Dress to Eyeglasses, Charles Scribner’s Sons.
Soffer, O., Adovasio, J. M., Hyland, D. C. (2000), The “Venus” Figurines, Textiles, Basketry, Gender, and Status in the Upper Paleolithic, Current Anthropology, Volume 41, Number 4, August–October, 511-537.
Soydan, E., Korkmaz, F. (2013), Batman’da Yeni Bir Keşif: Deraser (Arık) Mağara Resimleri, Turkish Studies, International Periodical For the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic Volume 8/6 Spring, 2013, p. 665-686, www.turkishstudies.net, DOI Number: 10.7827/TurkishStudies.4638, ANKARA-TURKEY.
Sümer, G. (2007), Anadolu’da Neolitik Dönemde Tanrı ve Tanrıça, Ege Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Arkeoloji Anabilim Dalı Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İzmir.
Şenel, A. (1982), İlkel Topluluktan Uygar Topluma, Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Yayınları 504, Ankara.
Tuna, C. (2000), Mağaradan Kente Anadolu’nun En Eski Yerleşim Yerleri I, İletişim Yayınları, İstanbul.
Turani, A. (2010), Dünya Sanat Tarihi, Remzi Kitabevi, İstanbul.
Türkoğlu, S. (2002), Tarih Boyunca Anadolu’da Giyim Kuşam I, İstanbul.
Uysal, G. (Mart 2011), Cave Art/Mağara Sanatı, V. Ulusal Speleoloji Sempozyumu, s.35-47
Fotoğraf 1: Pendergast and Pendergast,2004:6
Fotoğraf 2: Mellaart,2003:60
Fotoğraf 3: Jenkins,2003:41
Fotoğraf 4: Jenkins,2003:41
Fotoğraf 5: Grömer,2016:108
Fotoğraf 6: Grömer,2016:109
Fotoğraf 7: http://www.petiterepublique.com/2018/01/09/conference-grotte-trois-freres/ (Erişim:15.02.2018)
Fotoğraf 8: Gimpera,1975:69
Fotoğraf 9: http://2.bp.blogspot.com/r3SrD6UXJb4/VL9VR2tdU2I/AAAAAAAAhTY/gcMiuyqIECY/ s1600/Lascaux_bird-headed_man_with_bison_2.png (Erişim:27.01.2018)
Fotoğraf 10: Georgia,1996:169
Fotoğraf 11: Gilligan,2010:59
Fotoğraf 12: Boucher,1987:18
Fotoğraf 13: Bindokat,2006:47
Fotoğraf 14: Jennett,2008:27
Fotoğraf 15: Jennett,2008:27
Fotoğraf 16: Jennett,2008:20
Fotoğraf 17: Soffer vd.,2000:519
Fotoğraf 18: Mellaart,2003:156
Fotoğraf 19: Harris,2015:229
Fotoğraf 20: Grömer,2016:342
Fotoğraf 21: Kulaçoğlu,1992:39
Fotoğraf 22: Kulaçoğlu,1992:52
Fotoğraf 23: Grömer,2016:339
Fotoğraf 24: Jones,2015:8
Fotoğraf 25: Jones,2015:9
Fotoğraf 26: Türkoğlu,2002:10
Fotoğraf 27: Mellaart,2003:125
Fotoğraf 28: Jones,2015:9
Fotoğraf 29: Jones,2015:9
Fotoğraf 30: Jones,2015:9
Fotoğraf 31: Grömer,2016:340
Fotoğraf 32: Jennett,2008:7
Fotoğraf 33: Akurgal,2005:257
Fotoğraf 34: Hauptman,2007:126.