OSMANLI BAHRİYESİ'NDE YABANCI DANIŞMANLAR (1808-1918)

XVIII.yüzyılda Osmanlı Devleti kendi içerisindeki siyasi ve ekonomik sorunları aşamadığı için Batının yükselen teknolojik değerlerine ulaşamamıştır. Osmanlı Donanması'nın 1770 yılının Temmuz ayında Çeşme/İzmir'de Rus Donanmasının baskınına uğraması sonucu tüm gemileri batmıştır. Bu yenilgi ile birlikte yaşanan olumsuz gelişmeler, Sultan III.Mustafa'yı çağdaş bilgilerle donatılmış deniz subayı yetiştirilmesi konusunda harekete geçirmiş ve bu kapsamda, Baron de Tott isimli Fransız mühendis donanmayı iyileştirme çalışmalarında görevlendirilmiştir. Osmanlı bahriyesinde Sultan III.Selim döneminden itibaren başlayan ve Sultan II.Mahmut döneminde de süregelen ıslah hareketlerinde özellikle İngiliz uzmanlardan yararlanılmıştır. Yenileştirme çabalarının sürdüğü XIX.yüzyılda da Osmanlı Donanması büyük felaketlerle karşılaşmaktan kurtulamamıştır. Kırım Harbi, donanmadan yoksun bir kuvvetin Osmanlı İmparatorluğu'nun bekasını koruyamayacağının da bir göstergesi olmuştur. Donanmanın gelişmesine ve modernize edilmesine büyük önem veren Sultan Abdülaziz bu konuda her türlü imkânı seferber etmiştir. Sultan II.Abdülhamid'in 1909 yılında tahtan indirilmesinden sonra otuz üç yıl boyunca Haliç'te atıl tutulan donanmayı yeniden canlandırmak, imkân ve kabiliyetlerini artırmak için çalışmalar başlatılmıştır. Donanmanın geliştirilip güçlendirilmesi için finansal kaynak yaratma çabalarına paralel olarak dünyadaki yenilikleri takip etmek, Osmanlı Donanmasının kuruluşunu çağdaş esaslara dayandırmak, yeni bir eğitim doktrini geliştirmek maksadıyla İngiliz Amiral Gamble'ın başkanlığında bir heyet görevlendirilmiş, Birinci Dünya Savaşı'nın başlangıcından itibaren, imparatorluğun siyasi tercihleri doğrultusunda bu kez de bir Alman Heyeti, donanmanın yeniden teşkilatlanma çalışmalarında yer almıştır.

FOREIGN ADVISORS IN THE OTTOMAN NAVY (1808-1918)

The Ottoman State proved unable to adapt to the changing conditions or to grasp the emerging technological assets of Europe, partly because they had failed to overcome the political and economic problems in the XVIII. century. In July 1770, the Ottoman Navy of 26 ships was completely defeated and destroyed by a surprise attack by the Russian Navy in Çeşme in İzmir. Heeding the warning of that defeat, Sultan Mustafa III decided to educate and train naval officers in contemporary techniques. Baron de Tott, a French engineer, was employed to supervise the rehabilitation efforts of the Ottoman Navy. Starting from Selim III and following with Sultan Mahmud II , especially English technical personel were placed in Ottoman Navy. Even while the reconstruction efforts of the Ottoman Army were underway in the XIX. century, the Ottoman Navy continued to face some great disasters. The Crimean War demonstrated that the survival of the Ottoman Empire could not be preserved without a credible Navy. Sultan Abdülaziz did his utmost to improve and modernize the Ottoman Navy. During the reign of Abdülhamid II, the Ottoman Navy, which was regarded as one of the most powerful navies in the world at least in terms of quantity, was deactivated and kept at the Golden Horn for 33 years.In parallel with the efforts of creating the financial resources to support the Navy, a committee under the presidency of an English sailor, Admiral Gamble, was tasked with investigating the world's maritime innovations. This laid the foundations for the Ottoman Navy on contemporary and fundamental principles and developed a new doctrine for the education and training of its personnel. Just after the beginning of the First World War, in concert with the political inclination of the Empire, a committee from Germany was assigned to reorganize the Ottoman Navy.

PDF

___

APATAY, Çetinkaya; "Balkan Harbi Öncesi Osmanlı Donanmasını Güçlendirme Çabaları", Deniz Kuvvetleri Dergisi, Sayı: 502, C.90, Temmuz 1978, s.9-15
ARMAOĞLU Fahir; Belgelerle Türk-Amerikan Münasebetleri, Ankara, TTK Basımevi, 1991
ATABEY Figen; Karadeniz'de Türk Donanması (Birinci Dünya Harbi ve Milli Mücadele Dönemi), Atatürk Ara?tırma Merkezi, Ankara, 2006
BESBELL? Saim: "Me?rutiyet Donanması", Donanma Dergisi , C.75, Sayı : 437, Nisan 1962
BÜYÜKTUĞRUL Afif: "II.Me?rutiyet Sonrasında Deniz Kuvvetlerimizin Düzenlenmesi Çabaları", Belgelerle Türk Tarihi Dergisi, Sayı:5, s.57-66
BERKES, Niyazi; Türkiye'de Çağdaşlaşma, Doğu-Batı Yayınları, ?stanbul, 1978
BOZDAĞ, ?smet; Sultan Abdülhamid'in Hatıra Defteri, Pınar Yayınları, ?stanbul, 1985
BÜYÜKTUĞRUL Afif; Osmanlı Deniz Harp Tarihi, C.III, Deniz Basımevi, ?stanbul, 1983
ÇAKIL,Uğur; "Woods Pasha" Deniz Mecmuası, C.55, Sayı:368, (1 Mayıs 1943), s.87-92
ÇOKER, Fahri; "Osmanlı Bahriyesi"nde ?ngiliz Islah Heyetleri", Deniz Kuvvetleri Dergisi, Sayı:541, Temmuz 1988
ÇOKER, Fahri; Bahriyemizin Yakın Tarihinden Kesitler, Dz.K.K. Komutanlığı Basımevi, Ankara, 1994
Deniz Harp Okulu Tarihçesi, Deniz Harp Okulu K.lığı Basımevi, ?stanbul, 2004
GENCER Ali ?hsan; Bahriye'de Islahat Hareketleri ve Bahriye Nezâreti'nin Kuruluşu (1789-1867), TTK Basımevi, Ankara, 1985
HAC?POĞLU Doğan; Osmanlı İmparatorluğu'nun I.Dünya Harbi'ne Girişi, Deniz ?kmal Grup Komutanlığı Basımevi Müdürlüğü, ?stanbul, 2001
HÜLAGÜ Metin; "1987 Osmanlı-Yunan Sava?ı Çerçevesinde Sultan II.Abdülhamid Dönemi Osmanlı Donanması Hakkında Bir Değerlendirme", Türkler , C.13, s.830-844
KARAL, Enver Ziya; Osmanlı Tarihi, II.Meşrutiyet ve Birinci Dünya Savaşı (1908-1918), TTK Basımevi, Ankara, 1999
LEWIS Bernard; Modern Türkiye'nin Doğuşu, TTK Basımevi, Ankara, 1984
MÜTERC?MLER Erol; İmparatorluğun Çöküşüne Denizden Bakış, Toplumsal Dönü?üm Yayınları, ?stanbul, 2003
NOYAN, Bahri; "III.Selim Devri"nde Yenilik Hareketleri ve Türk Bahriyesi", Hayat Tarih Mecmuası, C.16, Sayı:5, 1980
ORTAYLI ?lber; Osmanlı İmparatorluğu'nda Alman Nüfuzu, ?leti?im Yayınları, ?stanbul, 1998
ÖZÇEL?K Selahattin; Donanma-yı Osmani Muavenet-i Milliye Cemiyeti, Türk Tarih Kurumu, Ankara, 2000
TEZEL, Hayati;Anadolu Türklerinin Deniz Tarihi, Deniz Basımevi, ?stanbul, 1973
UZUNÇAR?ILI, Hakkı; Osmanlı Devletinin Merkez ve Bahriye Teşkilatı, TTK Basımevi, Ankara, 1984
UYANIKER Ferdi; "Osmanlı'nın Amerikalı Pa?ası Amiral Ransford D.Bucknam", Deniz Kuvvetleri Dergisi, Mayıs 2012, Sayı: 613
ÜNAL Uğur, "III.Selim Döneminde Osmanlı Bahriyesi", Askeri Tarih Araştırmaları Dergisi, Sayı:1, 2003
WOODS, F.Henry; Türkiye Anıları-Osmanlı Bahriyesinde Kırk Yıl-(1869-1909), (Çev: Fahri ÇOKER) Yelken Matbaası, ?stanbul, 1976
YAVUZ, Celalettin; Osmanlı Bahriyesinde Yabancı Misyonlar, ?stanbul Deniz ?kmal Grup Komutanlığı Basımevi, ?stanbul, Tarihsiz
YAVUZ Celalettin; "Birinci Dünya Harbi Sırasında Osmanlı ve Alman Deniz Subayları ?li?kileri", Yedinci Askerî Tarih Semineri Bildirileri I, Gnkur. Basımevi, Ankara, 2000, s.225-253