Okuma Kültürünün Oluşması Sürecinde Türkçe Öğretmenlerinin Yeri ve Önemi

Bu çalışma; okuma kültürü oluşturma sürecinde Türkçe öğretmenlerinin yeri ve önemini araştırmak amacıyla yapılmıştır. Çalışmada; okuma kültürü kavramı, okuma kültürü oluşturma süreci, okuma kültürü oluşturma sürecini etkileyen etmenler üzerinde durulmuştur.Araştırmada tarama modeli kullanılmıştır. Araştırmanın evrenini 2017-2018 eğitim öğretim yılında, Muğla il merkezi ve ilçelerinde görev yapmakta olan Türkçe öğretmenleri oluşturmaktadır. Araştırmanın örneklemini ise Muğla ilinin farklı ilçelerinde görev yapan ve tabakalı rastgele örnekleme yöntemi ile seçilmiş 142 Türkçe öğretmeni oluşturmaktadır. Veri toplama aracı olarak uzman görüşü alınarak geliştirilen Öğrencilere Okuma Kültürü Edindirmek Amacıyla Yapılan Etkinlikler Anketi kullanılmıştır. Ölçme araçlarından elde edilen veriler içerik analizi yöntemi kullanılarak çözümlenmiştir. Türkçe öğretmenlerinin anket sorularına verdikleri cevaplar kodlanarak sınıflandırılmış, sınıflandırılan veriler yüzde ve frekans hesapları yapılarak tablolar halinde sunulmuştur. Öğretmenlerin birden fazla yanıt verdiği sorular ise SPSS programı ile çözümlenmiş ve tablolar halinde sunulmuştur. Ayrıca tabloların altında öğretmen görüşlerinden alıntılara yer verilmiştir. Araştırmanın bulguları; “Türkçe Öğretmenlerinin Okuma Kültürlerine İlişkin Tespitler”, “Öğrencilerde Okuma Kültürü Oluşturabilmek Adına Türkçe Öğretmenleri Tarafından Yapılan Etkinlikler” ve “Öğrencilerin Okumayı Bir Kültür Haline Getirebilmeleri İçin Türkçe Öğretmenlerinden Öneriler” olmak üzere üç ana başlık altında sunulmuştur. Araştırma sonuçları; “Türkçe Öğretmenlerinin Okuma Kültürlerine Dair Elde Edilen Tespitlere İlişkin Sonuçlar ve Tartışmalar”, “Öğrencilerde Okuma Kültürü Oluşturabilmek Adına Türkçe Öğretmenleri Tarafından Yapılan Etkinliklere Dair Elde Edilen Tespitlere Dair Sonuçlar ve Tartışmalar” ve “Öğrencilerin Okumayı Bir Kültür Haline Getirebilmeleri İçin Türkçe Öğretmenlerinin Verdiği Önerilerden Elde Edilen Tespitlere İlişkin Sonuçlar ve Öneriler” olmak üzere üç ana başlık altında sunulmuştur. Araştırma sonuçlarına göre; uygulayıcılara (devlet, eğitim kurumları, öğretmen) ve araştırmacılara yönelik öneriler sunulmuştur.

The Place and Importance of Turkish Teachers in The Process of Formation of Reading Culture

The current study was conducted to explore the place and importance of Turkish teachers in the process of formation of reading culture. In the study, the concept of reading culture, the process of formation of reading culture and the elements affecting the process of formation of reading culture have been addressed. The study employed the survey model. The population of the study is comprised of the Turkish teachers working in the secondary schools located in the central and surrounding districts of the city of Muğla in the 2017-2018 school year. The sample of the study consists of 142 Turkish teachers selected from among the population by using the stratified random sampling method. As the data collection tool, the Questionnaire of Activities for Imparting Reading Culture to Students developed after seeking expert opinions was used. The data collected through the measurement tools were analyzed by using the content analysis method. The responses given by the Turkish teachers to the questionnaire items were coded and classified, and the classified data are presented in tables after their percentage and frequency calculations have been made. The items to which teachers provided more than one response were analyzed in SPSS program package and are presented in tables. Moreover, direct quotations are made from the teachers’ opinions and are given under the tables. The findings of the study are presented under three main headings; “Findings about the Reading Culture of the Turkish Teachers”, “Activities Conducted by the Turkish Teachers to Develop Reading Culture in Students” and “Suggestions Made by the Turkish Teachers for Students to Turn Reading into a Culture”. The results of the study are presented under three main headings; “Results and Discussion related to the Findings about the Reading Culture of the Turkish Teachers”, “Results and Discussion related to the Activities Conducted by the Turkish Teachers to Develop Reading Culture in Students” and “Results and Discussion related to the Findings about the Suggestions Made by the Turkish Teachers for Students to Turn Reading into a Culture”. In light of the results of the study, suggestions are made for implementers (state, educational institutions, teachers) and researchers

PDF

___

Adıgüzel, H. Ö. (2009). Yaratıcı dramanın dramatizasyon, rol içinde yazma ve rol kartları tekniklerinin okuma kültürü ile ilişkisi. Çocuk ve Okuma Kültürü Sempozyumu. 24-25 Mayıs 2008. Eğitim Sen Yayınları. Ak Başoğul, D. (2018). Türkçe öğretmenlerinin ve önerdikleri kitapların söylemleri bağlamında okuma kültürü anlayışı: bir durum çalışması, [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Marmara Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü. Arı, E. & Demir, M. K. (2013). İlköğretim bölümü öğretmen adaylarının kitap okuma alışkanlıklarının değerlendirilmesi. Anadili Eğitimi Dergisi, 1(1), 116-128. Erişim adresi http://www.anadiliegitimi.com/download/article-file/14890 Arıcı, A. F. (2005). İlköğretim ikinci kademe öğrencilerinin okuma durumları, [Yayımlanmamış doktora tezi]. Atatürk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü. Ayyıldız, M., Bozkurt, Ü. & Canlı, S. (2006). Okuma kültürü üzerine bir araştırma. Milli Eğitim Dergisi, 34(169), 277-296. Erişim adresi http://dhgm.meb.gov.tr/yayimlar/dergiler/milli_egitim_dergisi/169/mustafa.pdf Bulut, S. (2018). Okulöncesi eğitim ortamlarında çocuk kitaplarıyla gerçekleştirilen uygulamaların okuma kültürü edindirme bağlamında incelenmesi, [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Ankara Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü. Bulut, Z. (2011, Ocak). Öğretmen ve öğrenci okuma alışkanlıkları. Okuma Kültürü Sorunlar ve Çözüm Yolları Sempozyumu, 55-75. Eğitim Sen Yayınları. Can, R., Türkyılmaz, M. & Karadeniz, A. (2010). Ergenlik dönemi öğrencilerinin okuma alışkanlıkları. Ahi Evran Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 11(3), 1-21. Erişim adresi http://dergipark.gov.tr/aeukefd/issue/1412/16923 Çocuk Vakfı, (2006). Türkiye'nin okuma alışkanlığı karnesi. Erişim adresi http://cocukvakfi.org.tr/wpcontent/dosya/raporlar/13_okuma_aliskanligi_karnesi2006.pdf Deniz, E. (2015). Ortaokul öğrencilerinin kitap okuma alışkanlıkları. Okuma Yazma Eğitimi Araştırmaları, 3(2), 46-64. Erişim adresi http://www.rrwi.org/article/view/5000166532 Francois, C. (20r11). The social dimensions of an individual act: situating urban adolescent students reading growth and reading motivation in school culture, (Unpublished Doctorial Dissertation). Harvard University. Fırat, H. (2017). Türkçe öğretmeni adaylarının bölümde okumaya başladıktan sonra kitap okuma durumlarında meydana gelen değişimler. Turkish Studies- İnternational Periodical for the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, 12(4), 193-216. doi: 10.7827/TurkishStudies.11298 Fırat, H. & Coşkun, M. V. (2017). Türkçe öğretmeni adaylarının kitap okuma kültürü: Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi örneği. Eğitim Bilimleri Araştırma Dergisi, 7(1), 145-162. Erişim adresi ebad- jesr.com/images/MAKALE_ARSIV/C7_S1makeler/5.7.1.TR.pdf Gündüz, O. & Şimşek, T. (2011). Uygulamalı okuma eğitimi (anlama teknikleri 1). Grafiker Yayınları. Güneş, F. (2017). Türkçe öğretimi yaklaşımlar ve modeller (5. Baskı). Pegem Akademi Yayınları. IFLA/UNESCO, (1994). Okul kütüphanesi bildirgesi. Erişim adresi http://kutuphaneci.org.tr/bildirgeler/ifla-unesco-okul-kutuphanesi-bildirgesi/
İnce Samur, Ö. (2014). “Bireye” okuma kültürü edindirme izlencesi, (Yayımlanmamış Doktora Tezi). Ankara Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü. İnce Samur, Ö. (2016). Okuma kültürü nasıl kazandırılır? Anı Yayıncılık. İpek Eğilmez, N. & Özşavli, G. (2018). Kitap okumaya yönelik tutum ölçeğinin geliştirilmesi: geçerlik ve güvenirlik çalışması. Turkish Studies Educational Sciences, 13(11), 727-744. doi: http://dx.doi.org/10.7827/TurkishStudies.13165 Kalkınma Bakanlığı, (2017). KOP Okuyor Projesi, Okuma kültürü ve farkındalık çalıştayı sonuç raporu (6-7 Ekim). Erişim adresi http://kopsosyal.kop.gov.tr/haber/okuma-kulturu-ve- farkindalik- calistayi-sonuc-raporu/9 Karasar, N. (1999). Bilimsel araştırma yöntemi. Nobel Yayınları. Kasap, B. (2019). Yaratıcı okuma-yaratıcı yazma çalışmalarının yaratıcı okuma, okuduğunu anlama, yazma ve yaratıcı yazma erişisine etkisi, [Yayımlanmamış doktora tezi]. Pamukkale Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü. Kavcar, C., Oğuzkan, F. & Sever, S. (1995). Türkçe öğretimi. Engin Yayınevi. Konan, N. (2013). İlköğretim okulu yöneticilerinin okuma alışkanlıkları. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 19(1), 31-59. Erişim adresi http://www.kuey.net/index.php/kuey/article/view/958 Körkuyu, S. (2014). Okuma kültürü edindirme sürecini etkileyen temel değişkenlerin incelenmesi, [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Ankara Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü. Kurnaz, H. & Yıldız, N. (2015). Ortaokul öğrencilerinin okuma motivasyonlarının çeşitli değişkenlere göre değerlendirilmesi. Türkiye Sosyal Araştırmalar Dergisi, 19(3), 53-70. Erişim adresi https://s3.amazonaws.com/academia.edu.documents/41635406/2._ORTAOKUL_OGREN CILERININ_OKUMA_MOTIVASYONLARI.pdf Kuş, Z. & Türkyılmaz, M. (2010). Sosyal bilgiler ve Türkçe öğretmeni adaylarının okuma durumları: (ilgi, alışkanlık ve okuma stratejilerini kullanım düzeyleri). Türk Kütüphaneciliği, 24(1), 11- 32. Erişim adresi http://www.tk.org.tr/index.php/TK/article/viewFile/503/496 Kültür ve Turizm Bakanlığı, (2011). Türkiye okuma kültürü haritası. Erişim adresi http://www.kygm.gov.tr/Eklenti/55,yonetici-ozetipdf.pdf?0 Manguel, A. (2002). Okumanın tarihi (2. Baskı), çev., Elioğlu, F. Yapı Kredi Yayınları. M.E.B. Ölçme Değerlendirme ve Sınav Hizmetleri Genel Müdürlüğü, (2015). PISA 2015 ulusal raporu. Erişim adresi http://pisa.meb.gov.tr/wp- content/uploads/2014/11/PISA2015_UlusalRapor.pdf Miles, M. B., Huberman, A. M. (2015). Genişletilmiş bir kaynak kitap: nitel veri analizi, çev., Akbaba Altun, S., Ersoy, A. Pegem Akademi Yayınları. OKUYAY, (2019). Türkiye Okuma Kültürü Araştırması. Erişim adresi http://okuyayplatformu.com/wp-content/uploads/2020/02/okuma-kulturu-arastirmasi.pdf Özkaya, P. G. & Çetin, D. (2014). Türkçe öğretmeni adaylarının okuma alışkanlıkları ve kütüphane kullanımlarına ilişkin bir inceleme (Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi Eğitim Fakültesi Örneği). Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 1(1), 11- 21. Erişim adresi http://www.edergi.mu.edu.tr/index.php/efdergi/article/view/17/10
Sever, S. (2007). Okuma kültürü edinme sürecinde Türkçe öğretiminin sorumluluğu. Okuma Kültürü ve Okullarda Uygulama Sorunları Toplantısı, 108-126. MEB Yayınları. Sever, S. (2010). Çocuk ve edebiyat. Tudem Yayıncılık.
Sever, S., İnce Samur, Ö., Doğan, B. N., Çıldır, B. & Bulut, S. (2013, Kasım). İlkokul 4. sınıf öğrencilerinin okuma kültürü edinme düzeyleri ile kitle iletişim araçlarını kullanma alışkanlıklarının incelenmesi. 1. Çocuk ve Medya Kongresi, C.1, 371- 397.
Temizyürek, F., Çolakoğlu, B. K. & Coşkun, S. (2013). Dokuzuncu sınıf öğrencilerinin okuma alışkanlıklarının bazı değişkenlere göre incelenmesi. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 11(2), 114-150. Erişim adresi http://dergipark.gov.tr/tebd/issue/26092/274942
Ungan, S. (2008). Okuma Alışkanlığımızın kültürel altyapısı. Gaziantep Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 7(1), 218-228. Erişim adresi http://dergipark.gov.tr/download/article- file/223512
Ülper, H. (2011). Öğrencilerin, okumaya isteklendirici etmenlerle karşılaşma durumu: öğretmen, aile, arkadaş ve kitap boyutları üzerinden bir araştırma. Buca Eğitim Fakültesi Dergisi, 30, 221-237. Erişim adresi http://acikerisim.deu.edu.tr/xmlui/bitstream/handle/20.500.12397/146/pdf_124.pdf?sequen ce=1&isAllowed=y
Yalman, M., Özkan, E. & Kutluca, T. (2013). Eğitim fakültesi öğrencilerinin kitap okuma alışkanlıkları üzerine betimsel bir araştırma: Dicle üniversitesi örneği. Bilgi Dünyası, 14(2), 291-305. Erişim adresi http://bd.org.tr/index.php/bd/article/view/379
Yıldırım, A. & Şimşek, H. (2005a). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Seçkin Yayınları.
Yıldırım, A. & Şimşek, H. (2005b). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Eğitimde Kuram
ve Uygulama, 2(2), 113-118. Erişim adresi http://dergipark.gov.tr/download/article- file/63326
Yılmaz, B. (2004). Öğrencilerin okuma ve kütüphane kullanma alışkanlıklarında ebeveynlerin duyarlılığı. Bilgi Dünyası, 5(2), 115-136. Erişim adresi http://bd.org.tr/index.php/bd/article/view/229
Yılmaz, B. (2009, Mayıs). Çocuklarda okuma kültürünü geliştirmede ebeveyn ve öğretmenin rolü. Çocuk ve Okuma Kültürü Sempozyumu, 133-141. Eğitim Sen Yayınları.
Yılmaz. B. (2011, Ocak). Okuma kültürü: Ankara örnekliğinde sosyolojik bir yaklaşım. Okuma Kültürü Sorunlar ve Çözüm Yolları Sempozyumu, 18-33. Eğitim Sen Yayınları.
Beyan ve Açıklamalar (Disclosure Statements)
1. Araştırmacıların katkı oranı beyanı / Contribution rate statement of researchers: Birinci Yazar/First author %60, İkinci Yazar/Second author %40
2. Yazarlar tarafından herhangi bir çıkar çatışması beyan edilmemiştir (No potential conflict of interest was reported by the authors).