MESNEVÎ ŞÂRİHİ ŞEM’Î ŞEM’ULLAH’IN ŞERH YÖNTEMİ İLE WALTER G. ANDREWS'UN SÖZDİZİMSEL METİN YORUMLAMA YÖNTEMİ ARASINDAKİ BENZERLİK

Geçmişten günümüze, izaha ihtiyaç duyulan eserler o eserleribaşkalarından daha iyi anladığını düşünen insanlar tarafındanaçıklanmış ve yorumlanmıştır. İslam edebiyatında Kur'an ve hadislerianlama gayretleriyle başlayan metin yorumlama faaliyetleri zamanlaedebi eserlere de taşınmıştır. Türklerin İslamiyet'i kabûlüyle birlikteArapça ve Farsça'dan, başta dînî eserler olmak üzere pek çok eserTürkçeye tercüme edilip yorumlanmıştır. Bu faaliyetler zamanlametinler şerhi sistemini ortaya çıkarmıştır. Türk edebiyatında edebîmetinler 20. yüzyıla kadar geleneksel şerh diye adlandırılan ve temeldekelime izahına dayanan şerh yöntemi ile yorumlanmıştır. Ancak buyüzyıldan sonra modern denilebilecek farklı yorumlama yöntemleriylede edebî metinleri anlama ve anlatma çabaları devam etmiştir. Heryöntem söz konusu metinlerin farklı bir boyutunu dikkate almış vemetni öylece yorumlamıştır.Son zamanlarda Osmanlı şiirini farklı bir bakış açısıylayorumlayan Andrews, Türkçenin kendine özgü sözdizim özelliğikullanılarak bir cümledeki anlamın belli kelimelerde/öğelerdevurgulanıp yoğunlaşabileceğini ifade eder. Andrews'e göre Divan şiiri,günlük konuşma Türkçesi gibi hatta ondan daha fazla sözdizimselserbestliğe ve rahatlığa sahiptir. Bu sayede metinde anlam belirsizliğioluşmakta, bu da şiirin anlam alanını genişletmekte ve farklı yorum veanlamlara kapı aralamaktadır.Andrews, Osmanlı şiiri incelemelerinde geçmişten günümüzemetinlerin sözdizimsel özelliğinin dikkate alınmadığını ve bu tarzdametin yorumlama çalışmalarının yapılmadığını söylemektedir. Ancak16. asrın önemli şârihlerinden Şem'î Şem'ullah'ın, Şerh-i Mesnevî'sindeAndrews'un bahsettiği sözdizimsel metin yorumlama yöntemine benzerbir metotla metinlere yaklaştığı dikkat çekmiştir. Bu yazıda Andrews veŞem'î Şem'ullah'ın şerh yöntemlerindeki sözdizimsel yorumlamaincelenmeye çalışılmıştır.

SIMILARITY BETWEEN COMMENTATOR ŞEM'Î ŞEM'ULLAH'S METHOD OF INTERPRETATION FOR MESNEVÎ AND WALTER G. ANDREWS'S SYNTACTICAL TEXT INTERPRETATION

From the past to present texts, needed to explain, have been interpreted by people who think that they have better understanding than the others. Islamic literature, in order to understand the basics of texts beginning with the Koran and the hadith also interpretation activities affect literary works. After acceptance of Islam, particularly religious works and the other many works were translated and were interpreted from Persian and Arabic to Turkish. In time, these activities have caused to appear annotation system. In Turkish literature, literary texts were interpreted with traditional annotation system until the twentieth century. On the other hand after this century different methods can be considered a modern interpretation, literary texts continued efforts understanding and expressing. Each method has considered these texts in terms of different perspectives and it has interpreted. In recent times, Andrews who has interpreted Ottoman poem with a different point of view emphasized that using a unique feature of Turkish syntax, the meaning of a sentence refers to both stress and intensity. According to Andrews, Divan poetry has the syntactic freedom and comfort like colloquial Turkish. Thanks to this flexibility, in the text occurs ambiguity. Therefore, it supplies multiple meanings, different interpretation and understanding. From past to present, Andrews says that texts are not taken into account syntactic features and nobody makes efforts to interpret the texts in such a way. However Şem’i Şem’ullah who, is one of the major poets of the sixteenth century, used a method close the mentioned method of Andrews. In this article are examined that syntactic methods point of view of Şem’i Şem’ullah and Andrews.

___

  • ANDREWS, Walter G (2000). İiirin Sesi, Toplumun Şarkısı, İstanbul: İletişim Yayınları.
  • AKAT, Dâvut (1999). İem’î, İerh-i Baharistan (giriş-metin), Bursa: Uludağ Üniversitesi.
  • BAŞTÜRK, Orhan (1997). Sürurî’nin Mesnevi İerhi (Tanıtım-İndeks-Tenkitli Metin), Bursa: Selçuk Üniversitesi.
  • CEYLAN, Ömür (2000). Tasavvufî İiir İerhleri, İstanbul: Kitabevi Yayınları.
  • DAĞLAR, Abdulkadir (2009). Şem’î Şem’ullah Şerh-i Mesnevî (I. Cilt) (İnceleme-Tenkitli MetinSözlük), (Doktora Tezi) Kayseri: Erciyes Üniversitesi.
  • DÜNDAR, Seyhan (1998). Şem’î Şem’ullah’ın Şerh-i Gülistân’ı, İzmir: Ege Üniversitesi.
  • KOÇOĞLU, Turgut (2009). Şem’î Şem’ullah Şerh-i Mesnevî (II. Cilt) (İnceleme-Tenkitli MetinSözlük), (Doktora Tezi) Kayseri: Erciyes Üniversitesi.
  • KORKMAZ, Zeynep (1995). Türk Dili ve Kompozisyon Bilgileri, Ankara: Yüksek Öğretim Kurulu Matbaası.
  • KÜLTÜRAL, Zuhal (2009). Türkiye Türkçesi Cümle Bilgisi, İstanbul: Simurg Yayınları.
  • MENGİ, Mine (2000). Divan İiiri Yazıları, Ankara: Akçağ.
  • ÖZTÜRK, İeyda (2001). Şem'î Efendi ve Mesnevî İerhi, İstanbul: TDV.