HALİT ZİYA UŞAKLIGİL'İN ''KAR YAĞARKEN'' ADLI ÖYKÜSÜNE YAPISALCI BİR YAKLAŞIM
20. yüzyıl, insan bilimlerinde yapısalcılık çağı olarak adlandırılır.Yapısalcılık, ilk kez dilbilim sahasında kendini göstermiş ve bilimsel birkimlik kazanım sürecini bu alanda tamamlamıştır. Yapısalcılık, bazenolguları ifadede bir yöntem olarak benimsenmiş bazen de öğreti veyafarklı grupların ortak eğilimi olarak tarif edilmiştir. F. de Saussure'üntemellerini attığı, yapısalcılık, isminden de anlaşılacağı üzere yapılarlailgilenir ve özellikle de bu yapıların işlemesini sağlayan genel yasalarıinceler. Yapısalcılık fenomenleri tek tek bu yasaların bazı bölümlerineindirgeme eğilimindedir. Yapısalcılık kuramı bir anlatıyı oluşturanöğelerin iskeletini çıkarıp onu betimlemeyi ve her parçanın bütüniçindeki işlevini ortaya çıkarmayı amaçlar. Yapısalcılığa göre her parçadeğerlidir ve bu parçalar yüzey yapıdan derin yapıya eş zamanlılığadayalı olarak geçmeyi sağlayan anahtar görevindedir.Bu çalışma edebiyatımızın en önemli yazarlarından Halit ZiyaUşaklıgil'in "Kar Yağarken" adlı öyküsünün yapısalcılık açısındantahlilini içermektedir. Öykü, 1914 yılında yayımlanan Bir Şi'r-i Hayal'deyer almıştır. Uşaklıgil'in öykülerinin temel öğesi çocuk sevgisidir. Yazaryürekleri sızlatan bir duyarlılıkla çocuk dünyasının kapılarınıokuyucuya açar. "Kar Yağarken" de böyle bir öyküdür. Sermed adında,kimsesiz, yalnız, evi İstanbul sokakları olan bir sokak çocuğunun acıklıyaşamının anlatıldığı öyküde Sermed'in çıkmazları, hayat mücadelesi,hayalleri ve daha birçok konu öyküde kişi, mekân, zaman, nesne, koku,ve duygu kesiti aracılığıyla sembolleştirilmiştir. Bir kürklü paltoylazenginleşen çocuk yüreği Sermed ile temsil edilir.
A STRUCTURALIST APPROACH TO HALİT ZİYA UŞAKLIGİL'S SHORT STORY "KAR YAĞARKEN" (WHILE IT SNOWS)
20th century is admitted era of structuralism in the human sciences. Firstly, structuralism emerged in range of linguistic and completed the process of acquisition of a scientific identity in this field. Sometimes structuralism was adopted as a method in expression of fact, sometimes it also was described as doctrin or common tendency of diffrent groups. Structuralism, founded by F. de Saussure, is interested in structures and it aspecially researches on general institutes making these structures on. Structuralism has a tendency to degrade fhenomans up to some parts of these institutes. Structuralism theory aims at determining and describing frame of components those generating a narration and detecting every component’s function in the whole part. According to structuralism, every single component is valuable and these components are like keys those provide to cross into deep structure from surface based upon simultaneity. This paper includes an analysis of the short story "Kar Yağarken" belonging to one of the most significant novelists of Turkish Literature Halit Ziya Uşaklıgil in the way of structuralism. This story occupied in Bir Şi'r-i Hayal which published in 1914. Key element of Uşaklıgil's storyies is love of child. Writer opens the children's world of doors to reader with sensibility which wring the hearts. "Kar Yağarken" is also such a story. In the story that is about pathetic lifestory of a lonely foundling by the name of Sermed, his dilemmas, rat race, dreams and lots of facts more are symbolized by the means of person, place, time, object, scent, and emotion profile. Child heart flourishing by a fury coat is represented by Sermed.
___
- ADIGÜZEL, Sedat, "Elçin'in Posta İubesinde Hayal Adlı Oyunu Üzerine Yapısalcı Bir Yaklaşım", Turkish Studies - International Periodical For The Languages, Literature and History of Turkish or TurkicVolume 6/1 Winter 2011, p. 293-303
- AKSAN, Doğan, Her Yönüyle Dil (Ana Çizgileriyle Dilbilim), Türk Dil Kurumu Yayınları, Ankara 2000.
- ASLAN, Hanifi, Halit Ziya Uşaklıgil'in Hikâyelerinin Tematik İncelenmesi, (Gazi Ü. Basılmamış Doktora Tezi), Ankara 2008.
- BACHELARD, Gaston, Uzamın Poetikası, İthaki Yayınları, İstanbul 2008.
- BARTHES, Roland, Anlatıların Yapısal Çözümlemesine Giriş, (Çev. Mehmet Rifat ve Sema Rifat), Gerçek Yayınevi, İstanbul 1988.
- DİZDAROĞLU, Hikmet, "Halit Ziya Uşaklıgil'in Öykücülüğü", Türk Dili, Türk Öykücülüğü Özel Sayısı, Sayı: 286, Temmuz 1975.
- ERDEM, Mehmet Dursun, “Ontolojik İncelemeye Dehhani’nin “eyledi” Redifli Gazeli Örneğinde Yapısalcı Bir Bakış”, Turkish Studies – International Periodical For The Languages, Literature And Hıstory Of Turkısh Or Turkıc-, www.turkishstudies.net, (Ed. Doç. Dr. Atabey KILIÇ-Sibel ÜST), Volume 2/3 Summer 2007, p. 254-273.
- HUYUGÜZEL, Ömer Faruk, Halit Ziya Uşaklıgil, Akçağ Yayınları, Ankara 2004.
- MORAN, Berna, Edebiyat Kuramları ve Eleştiri, İletişim Yayınları, İstanbul 2008.
- KIRAN, Zeynel ve Ayşe Kıran, Dilbilime Giriş, Seçkin Yayınları, Ankara 2006.
- KOLCU, Ali İhsan, Öykü Sanatı, Salkımsöğüt Yayınevi, Konya 2006.
- KORKMAZ, Ramazan, “Servet-i Fünun Edebiyatı”, Yeni Türk Edebiyatı El Kitabı 1839-2000, (Ed. Ramazan Korkmaz), Grafiker Yayınları, Ankara 2011.
- TÖKEL, Dursun Ali, “Sevdâkâr Şah ve Gülenaz Sultan Hikâyesi: Yapısal Açıdan Bir İnceleme” Turkish Studies – International Periodical For The Languages, Literature And Hıstory Of Turkısh Or Turkıc-, www.turkishstudies.net, (Ed. Doç. Dr. Atabey KILIÇ-Sibel ÜST), Volume 2/4 Fall 2007, p. 783-794.
- UŞAKLIGİL, Halit Ziya, Küçük Fıkralar, Hazırlayan: Ferhat Aslan, Özgür Yayınları, İstanbul 2004.
- ÜST, Sibel, "Fuzûlî'nin 'Usanmız mı' Redifli Gazelinin Yapısalcılık Açısından İncelenmesi", Turkish Studies – International Periodical For The Languages, Literature And Hıstory Of Turkısh Or Turkıc-, www.turkishstudies.net, (Ed. Doç. Dr. Atabey KILIÇ-Sibel ÜST), Volume 2/3 Summer 2007, p.556-572.
- VARDAR, Berke, Açıklamalı Dilbilim Terimleri Sözlüğü, Multılıngual Yayınları, İstanbul 2007.
- YÜKSEL, Ayşegül, Yapısalcılık ve Bir Uygulama: Melih Cevdet Anday Tiyatrosu, Gündoğan Yayınları, Ankara 1995.
- ISSN: 1308-2140
- Yayın Aralığı: Yılda 4 Sayı
- Başlangıç: 2006
- Yayıncı: Mehmet Dursun Erdem