Elbistan ağzı (Kahramanmaraş ağızları - II)

Türk dilinin yapısını, işleyişini ve özelliklerini anlamak, sadece standartlaşan ve yazı dili özelliğini kazanan resmi dili incelemekle mümkün değildir. Dolayısıyla Türk dilinin yerel ağızlarının araştırılması ve incelenmesi birçok anlaşılamayan noktaya ışık tutmaktadır. Ayrıca ağız çalışmaları doğrudan Türk dili için kaynak niteliği taşıyan veriler olmakla birlikte, bunun yanında etnoloji, etimoloji, sosyoloji, tarih, folklor gibi birçok bilime de dolaylı katkı sağlamaktadır. Elbistan’ın tarihî ve stratejik konumu göz önünde bulundurulduğunda Dulkadiroğlu Beyliğine başkentlik yapmış olması, bu bölgeyi incelemeye değer kılmaktadır. Çünkü Elbistan etnolojik karışımın yoğun olduğu tarihi bir merkezdir. Buraya yerleşen Türk unsurlarının incelenebilmesi için bölgenin ağız özelliklerinin iyi tespit edilmesi gerekmektedir. Elbistan ağzının incelenmesi ile ortaya çıkacak veriler, tarihî bilgilerin gerçekliğinin sorgulanmasını sağlayacaktır. Bu makalede Elbistan ağzı üzerine yapılan çalışmanın sonuçları ortaya konulmuştur. Çalışma kapsamında Elbistan merkez ve köylerinin tamamına ulaşılıp derlemeler yapılmıştır. Metot olarak dar saha yöntemi benimsenmiş olup, kayıtların elden geldiğince ayrıntılı bir şekilde yapılmasına özen gösterilmiştir. Çalışmada ise kaynak metin olarak kullanılmak üzere 10 metin seçilmiştir. Makalede, Elbistan ağzının özellikle fonolojik verileri üzerinde durulmuştur. Ayrıca bu fonolojik verilerin çevre ağızlar ve Türkiye Türkçesi ağızları ile karşılaştırılması yapılıp; fonolojik anlamda diğer ağızlarla Elbistan ağzının birleşen yönleri ve farklılaşan varyasyonları ortaya konulmuştur.

The dialect of Elbistan (Dialects of Kahramanmaraş II)

It is not possible to understand the structure of the Turkish language, its’function and characteristics by only investigating it through recognised official written and standardised language. Therefore studying and searching the local language of the Turkish language brings light to questions not understandable. Additionally dialect studies not only being source of a direct reference for the Turkish language but also has an indirect input for the sciences such as ethnology, etymology, sociology, history and folklore. When considering the history and the strategic position of Elbistan and since being the capital of the Dulkadiroglu Princapality, it is worth studying this region. Because Elbistan is a centre where the ethnologic mixture is intensely populated. In order to study the Turkish tribes who settled here need to identify the region’s dialect efficently. As a result of the data that will be gathered through the Elbistan dialect analysis, will enable to question the correctness of the information of the history. With this announcement we will be showing the results of our study on Elbistan dialectDuring the study in Elbistan central and reached the whole villages where the data gathered. Method of narrow field selected, the entries have been considered in as much detail as possible. In our study we selected 10 essays as our main referenceto be used for the purposeIn our study, particular attention will be given to Elbistan dialect’s phonologic results. Also these phonological results will be compared with the surrounding dialects and the Turkish of Turkiye; in phonologic context other dialects and Elbistan dialect’s smilarity and differences variations will be demonstrated.

PDF

___

Ahmet Cevdet Paşa 1972. Kısas-ı Enbiya ve Tevarih-i Hulefa C.II, İstanbul.
AKSOY Ömer Asım, Gaziantep Ağzı, C.I, Türk Dil Kurumu Yayınları, İstanbul 1945.
ALKAYA Ercan 2008a. “ Sibirya Tatar Türkçesindeki Uzun Ünlüler Üzerine Bir Değerlendirme”, Turkish Studies, International Periodical For the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic Volume 3/4 Summer 2008, s. 19-42.
ALKAYA Ercan 2008b. “Sibirya Tatar Türkleri ve Dilleri”, Turkish Studies, International Periodical forthe Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, Fall 2008 Volume 3/7, p. 1-16.
AYDIN Mehmet 2002. Aybastı Ağzı, TDK Yay., Ankara.
BANGUOĞLU Tahsin 1959. Türk Grameri, Birinci Bölüm: Sesbilgisi, TDK Yay., Ankara.
BANGUOĞLU Tahsin 2007. Türkçenin Grameri, TDK Yay., Ankara.
BAŞ Yaşar ve TEKİN Rahmi 2007. Maraş Vakıfları (Dulkadirli ve Osmanlı Dönemi), Konya- Ereğli Oğuz Dulkadiroğlu Bektik Kültürünü Yaşatma Derneği Yay., Konya- Ereğli.
BOESCHOTEN Hendrik 2000. “Avrupa Türkçesinde Anadolu Ağızlarının Yansımaları”, Türkçenin Ağızları Çalıştay Bildirileri, Haz.: A. Sumru Özsoy ve Eser E. Taylan, Boğaziçi Yay., İstanbul, s. 93-97.
BOEV Emil 1972. “Bulgaristan Tük Ağızlarında İçses Konson Benzeşmesi”, Bilimsel Bildiriler 1972, TDK Yay., Ankara, s.215-228.
BOZKURT M. Fuat 1978. “Kabil Avşar Ağzı”, TDAY-B 1977, TDK Yay., Ankara, s. 205-261.
BOZKURT M. Fuat 1981. “Afganistan‟da Bir Türkmen Ağzı”, TDAY-B 1978-1979, TDK Yay., Ankara,s. 39-79.
BULUÇ Sadettin 1972. “Mendeli (Irak) Ağzının Özellikleri”, Bilimsel Bildiriler 1972, TDK Yay., Ankara, s. 181-183.
BURAN Ahmet 1997. Keban Baskil ve Ağın Yöresi Ağızları, TDK Yay., Ankara.
CAFEROĞLU A. 1964. “Anadolu Ağızlarında Konson Değişmeleri”, TDAY-B 1963, TDK Yay., Ankara, s. 1-32.
CAFEROĞLU A. 1988a. “Anadolu Ağızlarında İçses Ünsüz Benzeşmesi”, TDAY-B 1958, TDK Yay., Ankara, s. 1-11.
CAFEROĞLU A. 1988b. “Anadolu Ağızlarındaki Metathese Gelişmesi”, TDAY-B 1955, TDK Yay., Ankara, s. 1-7.
CAFEROĞLU A. 1989a. “Anadolu ve Rumeli Ağızları Ünlü Değişmeleri”, TDAY-B 1964, TDK Yay., Ankara, s.1-33.
COŞKUN Volkan 2008, Türkçenin Ses Bilgisi, IQ Kültür Sanat Yay., İstanbul.
Cumhuriyet‟in 50. Yılında Kahramanmaraş İl Yıllığı 1973, Kahramanmaraş Valiliği Yayınları, Kahramanmaraş 1974.
DALLI Hüseyin 1991. Kuzeydoğu Bulgaristan Türk Ağızları Üzerine Araştırmalar, TDK Yay., Ankara.
DEMİR Nurettin ve YILMAZ Emine 2006. Türk Dili, Grafiker Yayınları, Ankara.
DEVELİ Hayati 1995. Evliya Çelebi Seyahatnamesine Göre 17. Yüzyıl Osmanlı Türkçesinde Ses Benzeşmeleri ve Uyumlar, TDK Yay., Ankara.
DOERFER Gerhard 1989. “İran‟daki Türk Dilleri”, TDAY-B 1969, TDK Yay., Ankara, s. 1-11.
Elbistan Kaymakamlığı 2011 İlçe Brifingi, Elbistan Kaymakamlığı Yazı İşleri Müdürlüğü Kayıtları.
ERCİLASUN A. B. 2002. Kars İli Ağızları, TDK Yay., Ankara (veya 1983. Kars İli Ağızları, GÜ Yay., Ankara).
ERDEM Mehmet Dursun – BÖLÜK Ramazan 2011. Antalya ve Yöresi Ağızları, Gazi Kitabevi Yayınları, Ankara.
ERDEM Mehmet Dursun – DAĞDELEN Güner 2012. Karabük ve Yöresi Ağızları, Karabük Valiliği Yayınları, Karabük.
ERDEM Mehmet Dursun – KİRİK Esra 2011. Kahramanmaraş ve Yöresi Ağızları, Kahramanmaraş Valiliği Yayınları, Kahramanmaraş.
ERDEM Mehmet Dursun – SİLAHŞÖR Ebru 2012. Amasya ve Yöresi Ağızları, Turkish Studies Yayınları, Ankara.
ERDEM Mehmet Dursun 2001. Asarcık Ağzı, On Dokuz Mayıs Üniversitesi Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Samsun.
ERDEM Mehmet Dursun 2008. “Anadolu Ağızlarında Görülen Birincil Ünlü Uzunlukları Üzerine”, Turkish Studies, International Periodical For the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic Volume 3/3 Spring 2008, s. 502-562.
ERDEM Mehmet Dursun ve BÖLÜK Ramazan 2011. “Kaş (Antalya) Ağzı Ses Özellikleri Üzerine”, Turkish Studies, International Periodical For The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic Volume 6/1 Winter 2011, s. 406-447.
ERDEM Mehmet Dursun ve GÜL Münteha 2006. “Kapalı /e/ (ė) Sesi Bağlamında Eski Anadolu Türkçesi – Anadolu Ağızları İlişkisi”, Karadeniz Araştırmaları, Balkan, Kafkas, Doğu Avrupa ve Anadolu İncelemeleri Dergisi, S. 11, Güz 2006, Karam Yay., Çorum, s. 111- 148.
ERDEM Mehmet Dursun ve KİRİK Esra ve ÜST Sibel ve DAĞDELEN Güner 2009. “Türkoğlu Ağzı (Kahramanmaraş Ağızları-I)”, Turkish Studies, International Periodical For the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, Volume 4/8 Fall 2009, s. 2522- 2565.
EREN M. Emin 1997. Zonguldak-Bartın-Karabük İlleri Ağızları, TDK Yay., Ankara.
ERGİN Muharrem 2004. Türk Dil Bilgisi, Bayrak Basım-Yayın, İstanbul.
ERSOYLU Hâlil 2000. “Türkçenin Bazı Yabancı Kökenli Kelimelerindeki Damaksı Genizsileşme”, İlmî Araştırmalar, İlim Yayma Cemiyeti Yay., İstanbul, s. 97-104.
GABAIN A. Von 1988. Eski Türkçenin Grameri, Çev. Mehmet AKALIN, TDK Yay., Ankara.
GEMALMAZ Efrasiyap 1995, Erzurum İli Ağızları, TDK Yay., C. 1, Ankara.
GÜLENSOY Tuncer 1987. “Rumeli Ağızlarının Sesbilgisi Üzerine Bir Deneme”, TDAY-B 1984, TDK Yay., Ankara, s. 87-147.
GÜLENSOY Tuncer 1988. Kütahya ve Yöresi Ağızları, TDK Yay., Ankara.
GÜLSEREN Cemil 2000. Malatya İli Ağızları, TDK Yay., Ankara.
GÜNAY Turgut 2003. Rize İli Ağızları, TDK Yay., Ankara.
GÜNŞEN Ahmet 2000. Kırşehir ve Yöresi Ağızları, TDK Yay., Ankara.
KARAAĞAÇ Günay 2010. Türkçenin Ses Bilgisi, Kesit Yayınları, İstanbul.
KARAHAN Leyla 1996. Anadolu Ağızlarının Sınıflandırılması, TDK Yay., Ankara.
KORKMAZ Zeynep 1956. Güney Batı Anadolu Ağızları, TDK Yay., Ankara.
KORKMAZ Zeynep 1971. “Anadolu Ağızlarının Etnik Yapı İle İlişkisi Sorunu”, Türk Dili Araştırmaları Yıllığı Belleten, Ankara, s. 21-32.
KORKMAZ Zeynep 1994a. Nevşehir ve Yöresi Ağızları, TDK Yay., Ankara.
KORKMAZ Zeynep 1994b. Güney-Batı Anadolu Ağızları Ses Bilgisi (Fonetik), TDK Yay., Ankara.
KORKMAZ Zeynep 1995. “Batı Anadolu Ağızlarında Aslî Ünlü Uzunlukları Hakkında”, Türk Dili Üzerine Araştırmalar, C II, TDK Yay., Ankara, s. 123-127.
MANSUROĞLU Mecdut 1988. “Türkiye Türkçesinde Ses Uyumu”, TDAY-B 1959, TDK. Yay., Ankara, s. 81-93.
OLCAY Selahattin 1995. Erzurum Ağzı, TDK Yay., Ankara 1995.
ÖZÇELİK Saadettin ve BOZ Erdoğan 2001, Diyarbakır İli Çüngüş ve Çermik Yöresi Ağızları, TDK Yay., Ankara.
ÖZTÜRK Erol 2009. Silifke ve Mut‟taki Sarıkeçili ve Bahşiş Yörükleri Ağzı, TDK Yay., Ankara.
SAĞIR Mukim 1995. Erzincan ve Yöresi Ağızları, TDK Yay., Ankara.
SAĞIR Mukim 1997a. “Anadolu Ağızlarında Ünlüler”, TDAY-B 1995, TDK Yay., Ankara, s. 377- 390.
SAĞIR Mukim 1997b. “Anadolu Ağızlarında Ünsüzler”, TDAY-B 1995, TDK Yay., Ankara, s. 391-409.
SAĞIR Mukim 1999. “Anadolu Ağızlarında Ünlüler Ünsüzler”, 3. Uluslar Arası Türk Dil Kurultayı 1996, TDK Yay., Ankara, s. 987-996.
SÇERBAK A.M. 1996. “Tarihî Bakımdan Türkçe Kelimelerin Şekil Yapısı”, TDAY-B 1994, TDK Yay., Ankara, s. 123-130.
SEVORTYAN Yervant V. 1972. “Türk Dillerinde Kelime Başındaki Ünsüzlerin Düşmesi”, Bilimsel Bildiriler 1972, TDK Yay., Ankara, s. 543-550.
SÜMER Faruk 1999. Oğuzlar (Türkmenler), Türk Dünyası Araştırmaları Vakfı Yay., İstanbul.
ŞANLI Cevdet 1990. Kırklareli İli Merkez İlçe Köyleri Ağızları, Trakya Üniversitesi, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Edirne.
ŞANLI Cevdet 1996. “Kırklareli Ağızlarında Ses Olayları”, TDAY-B 1994, TDK Yay., Ankara, s. 117-122.
TABAKLAR Özcan 1996. “Türkmen Türkçesi‟nde Ünlülerin Uzun Okunmasını Gerektiren Durumlar ve Eklerdeki Uzun Ünlüler”, TDAY-B 1994, TDK Yay., Ankara, s. 145-155.
TEKİN Talat 1975. Ana Türkçede Aslî Uzun Ünlüler, Hacettepe Üniversitesi Yay., Ankara.
TİMURTAŞ Faruk K. 1977. Eski Türkiye Türkçesi, İstanbul Üniversitesi Yay., İstanbul.
Türkiye İstatistik Kurumu (TUIK) 2011. Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi(ADNKS), 2010 Nüfus Sayımı Sonuçları, www.tuik.gov.tr, ET: 13.04.2011).
YILDIRIM Faruk 2006. Adana ve Osmaniye İlleri Ağızları, TDK Yay., Ankara.
YİNANÇ Refet ve ELİBÜYÜK Mesut 1988. Maraş Tahrir Defteri, Ankara Üniversitesi Osmanlı Tarihi Araştırma ve Uygulama Merkezi Yay., Cild I, Ankara.