CUMHURİYET TÜRKİYESİ'NİN HALKÇILIK UYGULAMALARI: SOYADI KANUNU ÖRNEĞİ

Cumhuriyetin ilan edilmesinin ardından, Batılı bir yönetim anlayışı benimsenmiş ve toplumun bu yönde dönüştürülmesine girişilmiştir. Bu noktada temel alınan bazı ilkeler belirlenmiş, bunlar bugünkü bilinen haliyle altı temel başlıkta toplanmıştır. Bunların içerinde ön plana alınan, devletin ve toplumun yapılanmasında esas alınan halkçılık prensibi olmuştur. Eşitsizliklerin kaldırılmasına, ayrılıkların önlenmesine ve halkın kendisinin hâkim konuma getirilmesine dayanan bu görüş çerçevesinde, mevcut yapılanmadaki var olan aksaklıkların bertarafı yoluna gidilmiştir. Bu anlamda girişilen adımlardan biri de, soyadı kullanımının mecburi hale getirilmesi, lakap ve unvanların kaldırılmasıdır. Soyadı kullanımının öteden beri var olan bu toplulukta, yasal bir zorunluluğa dönüştürülme girişiminde başarılı olunabilmesi için yönetimin siyasal bir ikna süreci içine girdiği ve bu yönde dönemin kanaat önderleri olarak kabul edebileceğimiz öğretmenleri, din adamlarını, memurları ve basını kullandığı görülmüştür. Çalışma, soyadı kanununun hazırlanma ve çıkış süreci ile soyadlarının kayıt altına alınması için verilen yasal sürenin bitimine kadar geçen süreyi kapsamaktadır. Çalışmada, konuya ilişkin mevcut literatür incelenmiş ve bunun yanı sıra, TBMM Zabıt Cerideleri ve dönemin basını üzerinde taramalar yapılmıştır. Çalışmada, kanunun çıkışından, kanunda öngörülen sürenin dolmasına kadar geçen sürede yürütülen siyasal iletişim ortaya konmaya çalışılmış, böylelikle hem konunun siyasi amaçları, hem de bu amaca giderken kullanılan araçlar incelenmiştir. Bu yönüyle çalışma, siyasi ve basın tarihine bir katkıyı hedeflemiştir.

POPULISM PRACTICES IN REPUBLICAN TURKEY: SURNAME LAW AS AN EXAMPLE

After the proclamation of the republic, a western government approach has been adopted and the public, administrative and social structure was attempted to be in line with the said approach. Principles were determined and these were classified under six titles that are still known today. Among these principles, populism on which structuring of state and the society based, was placed in the forefront. Within the frame of this approach based on eliminating inequality, preventing distinctions and making the public become dominant, malfunctions available in then current structure were eliminated. One of the most important steps taken to achieve this was obliging the citizens to use surnames and abolishing various titles and by-names that had been used to that date in the social structure. In order to be successful in obliging the citizens to use surnames in a society that had been present for a long time, the government started a political convincing and communication process and made use of teachers, theologians and civil servants, who were the opinion leaders of those days, and the press. In the present study, the aim was to introduce the political convincing and communication efforts set forth from the date the law was enacted until the time the legal term foreseen in the law expired. In this study, we examined the existing literature about the subject and we also scanned the Parliamentary reports and the press of the period. Thus, both the political goals and the tools to reach the said goals were studied thoroughly. In this way, the present study aimed at contributing to the history of politics and the press.

PDF

___

ARTAN Gündüz, Takma Ad- Soyadı - Rumuz Dizinleri (Tanzimat'tan Günümüze),Türk Kütüphaneciler Derneği ?çel ?ubesi Yayınları: 1, Mersin 1994.
CHP GENEL SEKRETERL?Ğ? YAYIN BÜROSU, CHP'nin Temel İlkelerinden. Devletçilik - Halkçılık, Rüzgârlı Matbaa, Ankara 1965.
ÇALIK M. Kemal, Türk Ad ve Soyadı Sözlüğü, Kasta? Yayınları, ?stanbul 1989.
DOĞANER Yasemin, "Toplumsal Alanda Yapılan ?nkılâplar", (Ed: Ayten Sezer), Atatürk ve Türkiye Cumhuriyeti Tarihi, Siyasal Kitabevi, Ankara 2003, s.316-343.
?NAN Rauf M., "Gazi"nin (Atatürk"ün) Halkçılık Ülküsü Halkevleri ve Sonrası", Belleten Atatürk Özel Sayısı, Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu, Türk Tarih Kurumu, Cilt: LII , Sa. 204, (Kasım 1988), s. 869- 911.
KOCATÜRK Utkan. "Atatürk"ün Fikir ve Dü?ünceleri", ?nternet Adresi: http: // www.atam.gov.tr).
KONYAR Hürriyet, Ulus Gazetesi, CHP ve Kemalist İlkeler, Birinci Basım, Bağlam Yayıncılık, ?stanbul 1999.
KÖKTENER Aysun, Bir Gazetenin Tarihi.Cumhuriyet, YKY, ?stanbul 2004.
KÖSTÜKLÜ Nuri, "Sosyal Alanda Yapılan ?nkılaplar", (Yazarlar: Durmu? Yalçın vd.), Türkiye Cumhuriyeti Tarihi II, Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu Atatürk Ara?tırma Merkezi, Ankara 2004, s.249-267.
LEW?S Bernard, Modern Türkiye'nin Doğuşu, Çev.:Metin Kıratlı, 8. Baskı, Türk Tarih Kurumu Basımevi, Atatürk Kültür Dil ve Tarih Yüksek Kurumu Türk Tarih Kurumu Yayınları, IV. Dizi - Sayı 8, Ankara 2000.
MARD?N ?erif, "Atatürk Devrimlerini Hazırlayan Faktörler (Siyasi Batılıla?mamızda Üç Engel)", (Der.: Mümtaz"er Türköne/ Tuncay Önder), Türkiye'de Toplum ve Siyaset. Makaleler 1, 9. baskı. ?leti?im Yayınları, ?stanbul 2002, s. 161- 180.
MARD?N ?erif, "Atatürkçülüğün Kökenleri", (Der.: Mümtazer Türköne/Tuncay Önder), Türkiye'de Toplum ve Siyaset. Makaleler 1, 9. baskı. ?leti?im Yayınları, ?stanbul 2002, s. 181-188.
MARD?N ?erif. "Türkiye"de Gençlik ve ?iddet", (Der.: Mümtaz"er Türköne/ Tuncay Önder, Türkiye'de Toplum ve Siyaset. Makaleler 19. baskı, ?leti?im Yayınları ?stanbul 2002, s. 251-289.
NAD? Nadir, Perde Aralığından, Dördüncü Basım, Çağda? Yayınları, ?stanbul 1991.
N?METULLAH Halil, Halkçılık ve Cumhuriyet ve Türk Halkçılığı ve Cumhuriyeti, Orhaniye Matbaası, ?stanbul 1930.
OTMANBÖLÜK Günvar, Babıali'nin Yarım Asırlıkları, Gazeteciler Cemiyeti Yayınları, ?stanbul 1986.
PEKDEM?R Melih, Kemalistler Ülkesinde Cumhuriyet ve Diktatörlük -1 , Doruk Yayıncılık, Ankara 1997.
?APOLYO Enver Behnan, Türk Soyadı, 3396 Türk Adı, Köyhocası Matbaası, Ankara 1935.
TEZMEN Naim, Tatbikatta İsim - Yaş Tashihi Davaları ve İlgili Mevzuat, Aklaya Matbaası, ?stanbul 1962.
T?MUR Taner, Türk Devrimi ve Sonrası, 5. Baskı, ?mge Kitabevi, Ankara 2001.
TOPRAK Binnaz, "Dinci Sağ", (Der.: ?rvin C. Schick ve E. Ahmet Tonak, Çev.:Aydın Pesen), Geçiş Sürecinde Türkiye. Dördüncü Baskı, Belge Yayınları, ?stanbul 2003, s. 237-254.
TURAN ?erafettin, "Atatürkçülük/Kemalizm", (Der.:Nazife Güngör), Atatürkçü Düşüncenin Bilimsel ve Felsefi Temelleri, Gazi Üniversitesi ?leti?im Fakültesi Basımevi, Ankara 2007, s. 25- 88.
U?AKLIG?L Emine, Benim Cumhuriyet'im, Everest Yayınları, ?stanbul 2011. YERAS?MOS Stefanos, "Tek Parti Dönemi", (Der.: ?rvin C. Schick ve E. Ahmet Tonak, Çev.:Aydın Pesen), Geçiş Sürecinde Türkiye, Dördüncü Baskı, Belge Yayınları, ?stanbul 2003, s. 76- 111.
YÜCEL Tahsin, "Atatürk ve Devrimleri", (Der.: Nazife Güngör) Atatürkçü Dü?üncenin Bilimsel ve Felsefi Temelleri, Gazi Üniversitesi ?leti?im Fakültesi Basımevi, Ankara 2007, s.153- 156.
ZÜRCHER Erik Jan, Modernleşen Türkiye'nin Tarihi, (Çev.: Yasemin Saner Gönen), 7. Baskı, ?leti?im, ?stanbul 2000. Arşiv
TBMM Zabıt Cerideleri, TBMM Kütüphanesi ar?ivinden elde edilmi?tir. Gazeteler
Açık Söz, Ankara Haftası, Buç, Cumhuriyet, Kurun, Milliyet, Hakimiyet-i Milliye, Ulus, Zaman gazeteleri TBMM Kütüphanesi ar?ivinden taranmı?tır. İnternet Adresleri
http:// www. biyografi .net.
http:// www.isteataturk.com.
http: www.sabah.com.tr.
http: //www. tr.wikipedia.org.