ABDÎ’NİN ZAFERNÂME’Sİ

Fetihnâme, gazanâme, gazavatnâme türlerindeki eserler, ilk elden tarihî bilgi içermeleri sebebiyle tarih bilimi için önemli kaynaklardandır. Bununla birlikte bu eserlerin çoğunlukla sanatçı kimliği olan şairler/yazarlar tarafından kaleme alınmış olması, onları edebiyat araştırmaları için de önemli kaynaklar hâline getirir. Bu durum, söz konusu metinlerin sadece bir edebî şahsiyet tarafından yazılmasıyla ilgili değildir. Bu tür eserlerde yazarlar/şairler, bir sanatçı duyarlılığıyla çıkılan seferin, yapılan savaşın, kazanılan zaferin, yapılan antlaşmanın toplumda nasıl bir etkiye yol açtığını da yansıtırlar. Böylelikle eser, resmî tarihten farklı olarak dönem toplumunun zihniyetiyle ilgili çıkarımlar yapılabilecek bir belge niteliği kazanır Bu makalede Sarhoş Abdî'nin, içerdiği tarihî bilgilerle ve edebî yönüyle dikkat çeken Zafernâme'si incelenecek ve eserin çevriyazılı metni verilecektir. Genel olarak eserin konusunu, Vezir-i Azam Sinan Paşa'nın 1593-1594 yıllarında Avusturyalılara karşı düzenlediği Nemçe (Avusturya) seferi oluşturmaktadır. Mesnevi nazım şekliyle kaleme alınmış olan Zafernâme'de, Nemçe seferi çerçevesinde Tata [Bespirem/Pespirim (: Weszprem)], Papa, Senmarten (Saint Martin) ve Yanık (Raab, Györ) kalelerinin fethi anlatılmıştır. Mesneviden önce bir dibace yer almaktadır. Maddi bir beklenti içerisinde olduğu anlaşılan Abdî, başka edebî anlatılara da konu olan bu zaferleri kısaca tasvir etmiştir. Şair, kronolojik ayrıntılara ve detaylı tarihî bilgilere girmeden seferin ve yapılan savaşların önemli gördüğü aşamalarına genel hatlarıyla değinmiş, padişahın, Vezir-i Azam Sinan Paşa'nın ve Osmanlı ordusunun savaş meydanındaki başarılarını övmüş, Nemçe (Avusturya) ordusunu yermiştir.

ZAFERNÂME OF ABDÎ

The works of art in the type of fetihnâme, gazanâme, gazavatnâme are important resources for science of history as they include historical information from the first hand. However, these works have been written by poets/writers who have artist identity and it brings them as important resources as literature researches. This is not only related to its being a work of a literal person. In this kind of works, writers/poets reflect the effect of an agreement made, victory gained, war made, sail made on the society with an artist’s awareness. Thus, the work gains a sociological qualification to be able to make deductions regarding the mentality of the time society different from the official history. In this article, Zafernâme of Sarhoş (drunk) Abdî that attracts attention in terms of its historical information it includes will be examined and document of the work will be given. Generally, Nemçe (Austria), Grand Vizier Sinan Pasha organized against Austrians in 15931594 constitutes the subject of the work. In Zafernâme written as poetry (style of mathnawi), journey period of the army and conquest of Tata [Bespirem/Pespirim (: Weszprem)], Papa, Senmarten (Saint Martin) and Yanık (Raab, Györ) castles. There is a preamble before the mesnevi. Abdi who was understood that he was in a materialistic expectation, figured that battle subjected to other literal stories. The poet addressed the general lines of the important stages of the battles done without entering detailed historical information and chronological details praised the success of Ottoman Army, Sultan and Grand Vizier Sinan Pasha in the battlefield and reviled against Nemçe (Austria) army

PDF

___

Akbayar, N. (hzl.) (1996). Mehmed Süreyyâ, Sicill-i Osmânî (C. I). İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yay.
Aksoy, H. (1995). Fetih-nâme. İslam Ansiklopedisi (C. XII). İstanbul: TDV Yay. 470-472.
Aksoy, H. (1997). Tarihî Bir Belge ve Türk-İslâm Edebiyatında Bir Tür Olarak Fetihnâmeler. İLAM Araştırma Dergisi II (2): 7-19.
118 “Her ne olduysa” Nüshada “mÀ vaúaèadur” yazıldığı hâlde vezin gereği bu şekilde okunmuştur. 119 Nüshada bu beyitten önce başlık konulmak üzere bir satır boş bırakılmış; fakat başlık yazılmamıştır. Abdî’nin Zafernâme’si 669
Turkish Studies International Periodical for the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic Volume 10/16 Fall 2015 Aksoy, H. (2002). Türk Edebiyatında Fetihnâmeler. Türkler (C. XI). Ankara: Yeni Türkiye Yay. 800-805.
Aycibin, Z. (2007). Kâtib Çelebi, Fezleke (Tahlil ve Metin). Yayımlanmamış Doktora Tezi. İstanbul:
Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi. Bektaş, E. (2011). Nisârî ve Fihrist-i Şâhân’ı. Selçuk Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi (26):
9-24. Burıan, O. (1950). Vesikalardan Notlar: Bozuk İdareden Şikayetçi İki Şair. Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Dergisi VIII (4): 675-681. Çınar, B. (2012). Bosnalı Sabit ve Ziya Paşa’nın Zafernâmelerindeki Şekil ve Zihniyet Mukayesesi.
Turkish Studies - International Periodical for the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic Volume 7/3 Summer 2012, p. 801-812, ISSN: 1308-2140, www.turkishstudies.net, DOI Number: http://dx.doi.org/10.7827/TurkishStudies.2963, ANKARA/TURKEY.
Danişmend, İ. H. (1971). İzahlı Osmanlı Tarihi Kronolojisi (C. III). İstanbul: Türkiye Yayınevi.
Ergun, S. N. (1936). Türk Şairleri (C. I). İstanbul: Bozkurt Matbaası. İpekten, H., İsen, M., Toparlı, R., Okçu, N., Karabey, T. (1988). Tezkirelere Göre Divan Edebiyatı İsimler Sözlüğü. Ankara: KTB Yay. Kayabaşı, B. (hzl.) (1997). Kâfzâde Fâizî’nin Zübdetü’l-Eş’âr’ı. Yayımlanmamış Doktora Tezi.
Malatya: İnönü Üniversitesi. Kılıç, F. (2014). Sarhoş Abdî, Abdî Efendi.
http://www.turkedebiyatiisimlersozlugu.com/index.php?sayfa=detay&detay=1918 [erişim tarihi: 10.06.2015]
Kumru, C. (2014). Koca Nişancı Celâlzâde Mustafa Çelebi ve Eserlerine Toplu Bir Bakış. Akdeniz İnsani Bilimler Dergisi Mediterranean Journal of Humanities IV (1): 201-213. DOI Number: http://dx.doi.org/10.13114/MJH.201416434
Levend, A. S. (1956). Gazavât-nâmeler ve Mihaloğlu Ali Bey’in Gazavat-nâmesi. Ankara: TTK Yay. Levend, A. S. (1988). Türk Edebiyatı Tarihi. C. I. Ankara: TTK Yay.
Sa‘dî (ty). Gülistân. Harvard University Houghton Library, nr. MS Persian 62, vr. 45a. Şahin, K. Ş. (2012). Gazavâtnâmeler Üzerine Yapılan Çalışmalar Hakkında Bir Bibliyografya Denemesi. Turkish Studies - International Periodical for the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic Volume 7/2 Spring 2012, p. 997-1022, ISSN: 1308-2140, www.turkishstudies.net, DOI Number: http://dx.doi.org/10.7827/TurkishStudies.3296, ANKARA-TURKEY.
Şeyh Sa‘dî-i Şîrâzî (1980). Bostan ve Gülistan. (Kilisli Rifat Bilge, çev.). İstanbul: Meral Yayınevi.
Şeyh Sa‘dî-i Şîrâzî (ty). Bostân-ı Sa‘dî. Bursa İnebey Yazma Eser Kütüphanesi, nr. GE 2234, vr. 2b. Tuman, M. N. (2001). Tuhfe-i Nâilî - Divân Şâirlerinin Muhtasar Biyografileri (C. II). (C. Kurnaz
& M. Tatcı, haz). Ankara: Bizim Büro Yay.
Uzunçarşılı, İ. H. (1995). Osmanlı Tarihi (C. III). Ankara: TTK Yay.
Yinanç, R. (1984). Fatih’in Türkçe İstanbul Fetihnâmesi. Türk Dünyası Araştırmaları (29): 18-23. 670 Mehmet GÜRBÜZ
Turkish Studies International Periodical for the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic Volume 10/16 Fall 2015 Citation Information/Kaynakça Bilgisi
Gürbüz, M., (2015). “Abdî’nin Zafernâme’si / Zafernâme Of Abdî”, TURKISH STUDIES -
International Periodical for the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic-,
ISSN: 1308-2140, (Prof. Dr. H. Ömer Karpuz Armağanı), Volume 10/16 Fall 2015, ANKARA/TURKEY, www.turkishstudies.net, DOI Number: http://dx.doi.org/10.7827/TurkishStudies.8929, p. 627-670